LỜI NÓI ĐẦU

Có thể nói rằng đề tài về bản đồ giao thông tại thành phố Hồ Chí Minh là

một đề tài không mới. Trong các năm qua, đã có nhiều khóa luận của các sinh viên

ngành CNTT nghiên cứu về chủ đề này, trong đó, đáng chú ý nhất là các đề tài của

sinh viên Khoa CNTT Trường ĐH Khoa học Tự nhiên TP.HCM. Các đề tài này đa

số đều được thực hiện rất tốt, hỗ trợ cho người dùng rất nhiều chức năng như : xem

bản đồ, tra cứu thông tin về các đường đi, các địa điểm, tra cứu các tuyến xe buýt

đặc biệt là chức năng xác định lộ trình để tìm đường đi ngắn nhất giữa hai địa điểm

và hầu hết các đề tài nói trên đều được thực hiện nhắm đến môi trường sử dụng là

các máy tính để bàn hoặc Pocket PC.

Trong thời điểm hiện nay, trên thế giới cũng như tại Việt Nam, thị trường

cho điện thoại di động đang trở nên sôi động hơn bao giờ hết. Một mặt, do thu nhập

của người dân ngày càng được cải thiện cùng với nhu cầu trao đổi thông tin ngày

càng tăng khiến cho nhu cầu sử dụng điện thoại di động cũng tăng theo. Mặt khác,

các nhà sản xuất điện thoại di động nắm bắt được nhu cầu của giới trẻ ưa chuộng

những sản phẩm “high-tech” và cũng do yêu cầu cạnh tranh với nhau nên liên tục

tung ra nhiều sản phẩm mới với nhiều tính năng, cấu hình ngày càng được nâng lên

và giá thành ngày càng giảm. Chiếc điện thoại di động giờ đây không phải là một

món hàng quá xa xỉ. Nhờ đó, ngày càng có nhiều người sở hữu được phương tiện

trao đổi thông tin hữu ích này.

Cùng với sự phát triển của thị trường điện thoại di động là sự phát triển

mạnh mẽ của xu hướng lập trình phần mềm ứng dụng cho các thiết bị này. Phần

mềm cho các điện thoại di động hiện nay rất đa dạng mà đa số là các trò chơi, các

chương trình tiện ích như xử lý ảnh chụp, đổi đơn vị đo lường, từ điển, soạn thảo

văn bản, diệt virus

Tuy vậy, một ứng dụng về bản đồ giao thông, mà cụ thể là bản đồ thành phố

Hồ Chí Minh dành cho điện thoại di động với các tính năng đã trình bày ở trên thì

gần như chưa có. Có thể nói là “gần như chưa có” bởi vì trước đây, trên một số tạp

chí, diễn đàn tin học cũng có giới thiệu một phần mềm bản đồ thành phố Hồ Chí

iii

Minh, tuy nhiên, phần mềm này cũng chỉ thực hiện được một chức năng là hiển thị

bản đồ. Tuy thế, chức năng này cũng chưa thật tốt do chỉ lưu được ảnh tĩnh của bản

đồ vào tập tài nguyên, vì vậy, không thể phóng to hay thu nhỏ bản đồ, và cũng vì

thế làm cho chương trình có kích thước lớn, tốc độ chậm, không thích hợp cho các

điện thoại có cấu hình trung bình hiện đang được dùng rất phổ biến tại thị trường

Việt Nam.

Với những lý do trên, nhóm chúng em chọn thực hiện đề tài “Xây dựng bản

đồ trên điện thoại di động hỗ trợ Java”. Mục tiêu của đề tài nhằm xây dựng một

phần mềm ứng dụng bản đồ giao thông TP. Hồ Chí Minh bằng ngôn ngữ lập trình

Java, có thể thực thi được trên nhiều loại điện thoại di động khác nhau. Nhờ vào

phần mềm này, người sử dụng có thể xem bản đồ, tra cứu tên đường, tên các địa

điểm, các công trình công cộng như chợ, trường học, bệnh viện, khách sạn , đặc

biệt là trợ giúp người sử dụng xác định lộ trình ngắn nhất để đi từ địa điểm này đến

một địa điểm khác Phần mềm này nếu được thực hiện tốt sẽ trở thành một ứng

dụng rất hữu ích, rất thiết thực và tiện dụng đối với nhiều người, đặc biệt là các bạn

trẻ và những người bận rộn trong việc đi lại.

Nói đến lập trình cho điện thoại di động, chúng ta đều hình dung được hai

trở ngại lớn. Thứ nhất, đó là năng lực của bộ vi xử lý trên điện thoại rất yếu và thứ

hai, đó là dung lượng của bộ nhớ rất nhỏ. Điều này gây trở ngại không nhỏ đến việc

tổ chức dữ liệu cho phần mềm, bởi lẽ, dữ liệu về các đường giao thông tại thành phố

Hồ Chí Minh là rất lớn, muốn lưu được toàn bộ dữ liệu này trên chiếc điện thoại di

động là một điều không đơn giản. Ngoài ra, các hạn chế của điện thoại di động cũng

buộc người lập trình phải chọn giải thuật thật hiệu quả và luôn phải tính toán nhằm

tối ưu cho chương trình. Mặt khác, đối với người lập trình, sự hạn chế của thư viện

hàm trong ngôn ngữ Java được hỗ trợ cho điện thoại cũng là một vấn đề không dễ

giải quyết. Những hạn chế đã nêu thật sự là một thách thức lớn mà đề tài bắt buộc

phải vượt qua.

Nội dung của bài báo cáo này được chia thành 7 chương như sau :

iv

- Chương 1 : Tổng quan về lập trình trên điện thoại di động. Chương

này nêu những vấn đề chung về tình hình sử dụng điện thoại di động hiện nay; hoạt

động phát triển phần mềm cho loại thiết bị này; giới thiệu một số phần mềm công

cụ nhằm hỗ trợ cho việc phát triển ứng dụng di động bằng ngôn ngữ lập trình Java.

- Chương 2 : Giới thiệu khái quát về chuẩn J2ME. Phần này trình bày

các mục tiêu, nội dung và định nghĩa các khái niệm quan trọng trong J2ME. Ngoài

ra, chương này cũng trình bày các tính năng, các điểm thuận lợi và hạn chế của bộ

thư viện Java được hỗ trợ cho điện thoại di động.

- Chương 3 : Những khó khăn do hạn chế của J2ME. Chương này trình

bày những ảnh hưởng quan trọng đến việc thiết kế và cài đặt một số tính năng của

đề tài do hạn chế của thư viện Java trên điện thoại di động.

- Chương 4 : Phân tích – thiết kế ứng dụng. Phân tích các yêu cầu nghiệp

vụ, các yêu cầu phi chức năng và đặc tả chi tiết ứng dụng ở mức phân tích, thiết kế.

- Chương 5 : Một số cải tiến nhằm tối ưu hóa chương trình. Do thiết bị

di động hạn chế về năng lực xử lý, dung lượng bộ nhớ và khả năng lưu trữ, chương

này trình bày một số phương pháp, thủ thuật nhằm giúp cho ứng dụng được tối ưu

hóa về tốc độ, tối ưu việc sử dụng bộ nhớ và giảm kích thước cho phần mềm.

- Chương 6 : Thử nghiệm - Hướng dẫn cài đặt và sử dụng. Giới thiệu

một số trình giả lập các điện thoại di động phổ biến trên thị trường được đề tài sử

dụng cho mục đích thử nghiệm; hướng dẫn cài đặt và sử dụng các chức năng của

phần mềm.

- Chương 7 : Tổng kết – Đánh giá. Nhận xét các công việc đã được thực

hiện; trình bày các ưu, khuyết điểm và hướng mở rộng cho phần mềm.

- Phụ lục A : Các thuật ngữ được sử dụng. Liệt kê và giải thích các thuật

ngữ được sử dụng trong chương trình.

- Phụ lục B : Giới thiệu các chương trình giả lập. Mục đích của chương

này nhằm trình bày các tính năng cũng như các yêu cầu về phần cứng, phần mềm

cần thiết để cài đặt chương trình.

v

MỤC LỤC

Trang

Lời cảm ơn .i

Lời nói đầu ii

Mục lục v

Danh mục hình vii

Danh mục bảng .x

Chương 1 : TỔNG QUAN VỀ LẬP TRÌNH TRÊN ĐIỆN THOẠI DI ĐỘNG 1

1.1. Đôi nét về thị trường điện thoại di động Việt Nam .1

1.1.1. Sự phát triển của thị trường thông tin di động 1

1.1.2. Nhu cầu phát triển phần mềm cho điện thoại di động 2

1.2. Lập trình trên điện thoại di động 4

1.2.1. Quá trình phát triển ứng dụng J2ME 4

1.2.2. Các J2ME IDE 5

1.3. Giới thiệu một số công cụ hỗ trợ lập trình J2ME 6

1.3.1. J2ME Wireless Toolkit (WTK) .6

1.3.2. Borland JBuiler .9

1.3.3. Sun ONE Studio 5, Mobile Edition 16

Chương 2 : GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ CHUẨN J2ME .23

2.1. Nền tảng Java .23

2.2. Sự khác nhau giữa ngôn ngữ Java trên CLDC với Java thông thường 29

2.3. MIDP 32

2.3.1. Định nghĩa .32

2.3.2. Yêu cầu về phần cứng .32

2.3.3. Các khả năng và hạn chế của MIDP .33

Chương 3 : NHỮNG KHÓ KHĂN DO HẠN CHẾ CỦA J2ME 36

3.1. Các hàm tô màu 36

3.2. Các hàm vẽ đường 37

3.3. Vấn đề font chữ 38

3.4. Vấn đề vẽ chuỗi ký tự 39

3.5. Vấn đề về số thực .40

Chương 4 : PHÂN TÍCH – THIẾT KẾ ỨNG DỤNG .42

4.1. Khảo sát hiện trạng .42

4.2. Phân tích và xác định yêu cầu 43

4.2.1. Danh sách các yêu cầu nghiệp vụ .43

4.2.2. Các yêu cầu phi chức năng .43

4.3. Thiết kế ứng dụng 44

4.3.1. Lược đồ sử dụng .44

4.3.2. Đặc tả Use Case 45

4.3.3. Sơ đồ lớp mức phân tích .57

4.3.4. Các biểu đồ hoạt động .64

4.3.4. Sơ đồ lớp mức thiết kế 70

vi

Chương 5 : MỘT SỐ CẢI TIẾN NHẰM TỐI ƯU HÓA CHƯƠNG TRÌNH .95

5.1. Nội dung và ý nghĩa của việc tối ưu hóa 95

5.2. Tối ưu hóa kích thước chương trình 95

5.2.1. Các nguyên tắc tối ưu kích thước trong thiết kế chương trình .95

5.2.2. Tối ưu kích thước chương trình khi đóng gói .99

5.3. Tối ưu hóa về tốc độ .104

5.3.1. Khái quát chung 104

5.3.2. Tìm các vị trí cần tối ưu về tốc độ 104

5.3.3. Các nguyên tắc tăng tốc cho chương trình 106

5.4. Tối ưu hóa việc sử dụng bộ nhớ .110

5.4.1. Công cụ theo dõi việc sử dụng bộ nhớ 110

5.4.2. Các nguyên tắc tối ưu hóa việc sử dụng bộ nhớ .111

Chương 6 : THỬ NGHIỆM – HƯỚNG DẪN CÀI ĐẶT VÀ SỬ DỤNG 114

6.1. Cài đặt chương trình trên máy ảo .114

6.1.1. Trình giả lập Sony Ericsson 114

6.1.2. Trình giả lập Nokia .115

6.1.3. Trình giả lập Siemens .117

6.1.4. Trình giả lập Samsung 120

6.1.5. Trình giả lập chuẩn (Sun Microsystems) 121

6.2. Vấn đề hỗ trợ tiếng Việt có dấu .123

6.2.1. Hiển thị tiếng Việt trên máy ảo .123

6.2.2. Hiển thị tiếng Việt trên thiết bị thật 123

6.3. Hướng dẫn sử dụng chương trình 124

6.3.1. Chức năng duyệt bản đồ 124

6.3.2. Chức năng tra cứu địa điểm, tên đường 124

6.3.3. Chức năng tìm đường đi ngắn nhất giữa hai điểm 128

6.3.4. Chức năng trợ giúp, hướng dẫn sử dụng .131

Chương 7 : TỔNG KẾT – ĐÁNH GIÁ .133

7.1. Ưu điểm 133

7.2. Khuyết điểm .133

7.3. Hướng mở rộng 134

Phụ lục A : CÁC THUẬT NGỮ ĐƯỢC SỬ DỤNG 135

Phụ lục B : GIỚI THIỆU CÁC CHƯƠNG TRÌNH GIẢ LẬP .138

B.1. JDK 138

B.2. Công cụ phát triển của hãng thứ ba .138

B.3. Trình giả lập các loại điện thoại di động .139

B.3.1. Siemens .139

B.3.2. Sony Ericsson .140

B.3.3. Samsung .142

B.3.4. Nokia 145

Tài liệu tham khảo .14