Đề tài: Vài nét về nghi thức tang lễ và thờ cúng của người tày ở Trùng Khánh - Cao Bằng

LỜI MỞ ĐẦU

Người Tày ở huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng chủ yếu sống bằng nghề trồng lúa nước, bên cạnh đó trồng thêm hoa màu. Do không có nghề phụ nên đời sống của cư dân ở đây còn nhiều khó khăn. Họ sống trên nhà sàn làm bằng gỗ, bao gồm 3 tầng, tầng thứ nhất dùng để nhốt trâu, bò, lợn, gà, vịt, , tầng thứ hai dành cho người ở, còn tầng thứ ba dùng để chứa thóc, ngô, khoai, sắn sau mỗi vụ thu hoạch. Ngôi nhà của người Tày ở đây thường rất rộng, gồm nhiều gian, gian bếp thường được đặt ở gần cửa sau, còn bàn thờ thì đặt ở gian chính giữa thẳng với cửa trước, bước vào nhà qua cửa trước đầu tiên sẽ nhìn thấy bàn thờ. Người ta quan niệm rằng để bàn thờ như thế sẽ đuổi được những hồn ma xấu xa không cho chúng vào nhà làm hại mọi người.

1. Trình tự nghi thức tang lễ.

a. Đối với người chết là người già, người đã có gia đình:

Su khi người chết tắt thở thì mọi người thân trong gia đình sẽ khóc thật to để dân làng biết nhà mình có tang. Sau đó họ mang quần áo mới ra mặc cho người chết, thường mặc 2 quần và 3 áo, sau đó những con cháu trong nhà sẽ tháo hết những đồ trang sức đang đeo trên người. Vì người ta quan niệm rằng các hồn ma sợ kim loại, nếu đeo đồ trang sức kim loại hồn ma sẽ không dám về để nhận những đồ thờ cúng của những người thân.

Đối với người chết tắt thở ở trong nhà thì thi thể của người chết sẽ được mang ra trước bàn thờ, chân quay ra phía cửa chính, thể hiện tư thế ra đi của người chết. Thi thể của người chết sẽ được phủ kín bằng vải trắng. Sau đó sẽ nhờ một người trong làng đi mời thầy mo.

Khi thầy mo đến, thầy sẽ dựa vào ngày giờ mà người chết tắt thở để xem lúc nào có thể phát tang. Nếu thầy mo nói có thể phát tang ngay, thì tang lễ sẽ diễn ra ngay trong ngày hôm đó, còn nếu không phát tang được ngay thì thầy sẽ nói lúc nào có thể. Nhiều khi tang lễ phải để đến 20, 25 ngày sau mới có thể tiến hành, trong trường hợp này thì thi thể của người chết sẽ được đem vào quan tài và phải mang đi chôn ngay sau đó, nhưng phải chôn một cách lặng lẽ vào ban đêm và không được tiến hành bất kì một nghi thức gì. Vì người ta quan niệm người chết mà chưa được làm tang lễ thì linh hồn người chết sẽ không thể siêu thoát được, sang thế giới bên kia sẽ không được họ hàng, tổ tiên tiếp nhận. Do đó không tiến hành nghi lễ vì sợ những oan hồn đang lưu lạc sẽ đến bắt nạt người chết, vì lúc này linh hồn người chết đang phải lang thang không có nơi ở cụ thể. Sau khi chôn cất người chết một cách bí mật như vậy tất cả con cháu trong gia đình sẽ trở về nhà và ngồi trước bàn thờ suốt đợi cho đến ngày được phát tang