Từ thời cổ xưa khi thương mại chỉ đơn thuần là hoạt động trao đổi hàng hoá lấy hàng hoá nó đã là một phần không thể thiếu trong xã hội con người, và ngày nay trong xã hội hiện đại, thương mại ngày càng khẳng định vị trí quan trọng của nó trong sự phát triển của nền kinh tế từ đó nó cũng góp phần thúc đẩy sự phát triển của nền văn minh nhân loại.

Trong nhiều năm trở lại đây, khoa học kỹ thuật đã có những bước nhảy vọt thần kì, tiêu biểu là sự phát triển của ngành khoa học máy tính đã đưa con người tiến vào thời đại mới thời đại của công nghệ thông tin kỹ thuật số. Internet là một phần quan trọng nhất trong lĩnh vực công nghệ thông tin, sự ra đời của mạng Internet đánh dấu một bước ngoặt lớn lao trong lịch sử kinh doanh thương mại. Cùng với những phương tiện điện tử khác, Internet nhanh chóng được áp dụng trong thương mại tạo nên một phương thức thương mại mới: thương mại điện tử. Việc ký kết hợp đồng vì thế cũng đang dần được chuyển từ các phương thức truyền thống sang việc sử dụng sự hỗ trợ của các phương tiện điện tử ngày một nhiều hơn. Việt Nam trong thời kỳ hội nhập không thể tách mình ra khỏi những xu thế chung của thế giới mà cần nắm bắt cơ hội cũng như chuẩn bị cho những thách thức khi tiếp cận hình thức thương mại tiện lợi và cũng chứa đựng rất nhiều rủi ro này. Nhờ thương mại điện tử, các hợp đồng điện tử được thiết lập và ký kết chỉ trong vòng một thời gian ngắn nhưng nó cũng kéo theo những rủi ro, bất chắc không ngờ tới. Để phòng tránh và đối mặt với những rủi ro có thể mắc phải trong hợp đồng điện tử chúng ta nên đi sâu vào tìm hiểu nghiên cứu những rủi ro ấy từ đó đưa ra các biện pháp phòng ngừa, khắc phục hữu hiệu nhất giảm thiểu tổn thất về kinh tế.

Chính vì vậy trong phạm vi của khóa luận tốt nghiệp em đã chọn đề tài “Rủi ro và biện pháp phòng tránh rủi ro trong hợp đồng điện tử” để nghiên cứu nhằm tìm hiểu những rủi ro thường gặp trong hợp đồng điện tử và trên cơ sở đó đề ra một số giải pháp khắc phục.

Do đặc trưng của đề tài nghiên cứu trong bài viết không thể tránh được những từ ngữ mang tính thuật ngữ kỹ thuật. Tuy nhiên người viết sẽ không đi sâu vào giải thích các vấn đề kỹ thuật mà sẽ cố gắng trình bày một cách tổng thể mạch lạc, dễ hiểu nhất dưới góc nhìn của một sinh viên kinh tế.

Đề tài được nghiên cứu dựa trên phương pháp phân tích, tổng hợp và so sánh. Trên cơ sở đó khóa luận được trình bày theo ba chương:

Chương 1: Khái quát về thương mại điện tử và hợp đồng điện tử

Chương 2: Những rủi ro thường gặp trong hợp đồng điện tử

Chương 3: Giải pháp phòng tránh và hạn chế rủi ro trong hợp đồng điện tử.

MỤC LỤC

LỜI NÓI ĐẦU 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ VÀ HỢP ĐỒNG ĐIỆN TỬ 3

1.1 Tổng quan về thương mại điện tử. 3

1.1.1 Khái niệm thương mại điện tử. 3

1.1.2 Phân loại thương mại điện tử. 4

1.2 Tổng quan về hợp đồng điện tử. 4

1.2.1 Khái niệm hợp đồng điện tử. 4

1.2.2 Vai trò của hợp đồng điện tử. 5

1.2.3 Phân loại hợp đồng điện tử. 8

1.2.4 Quy trình giao kết hợp đồng điện tử. 10

1.2.5 Thời điểm hình thành hợp đồng điện tử. 13

1.2.6 Địa điểm giao kết hợp đồng. 14

1.2.7 Nguyên tắc giao kết hợp đồng điện tử ở Việt Nam 14

1.2.8 . Sử dụng chữ ký điện tử và chữ ký số. 15

1.3 Một số rủi ro thường gặp trong TMĐT nói chung. 17

1.3.1 Khái niệm về rủi ro. 17

1.3.2 Nhóm rủi ro dữ liệu. 18

1.3.3 Nhóm rủi ro trong quy trình giao dịch. 19

1.3.4 Nhóm rủi ro về công nghệ. 20

1.3.5. Rủi ro về vấn đề pháp lý. 22

CHƯƠNG 2 - MỘT SỐ RỦI RO THƯỜNG GẶP TRONG GIAO KẾT HỢP ĐỒNG ĐIỆN TỬ 25

2.1 Đôi nét về thực trạng sử dụng hợp đồng điện tử. 25

2.1.1 Thực trạng sử dụng hợp đồng điện tử trên thế giới 25

2.1.2 Đôi nét về thực trạng sử dụng hợp đồng điện tử tại Việt Nam 30

2.2 Một số rủi ro thường gặp trong giao kết hợp đồng điện tử. 34

2.2.1 Rủi ro do thiếu phương pháp chứng thực. 35

2.2.2 Lừa đảo trên mạng. 37

2.2.3 Lỗi kỹ thuật 41

2.2.4 Một số rủi ro khác. 44

2.2.4.1 Vấn đề lỗi nhập dữ liệu trong giao dịch điện tử. 44

2.2.4.2 Bỏ sót thông tin trước khi ký vào hợp đồng điện tử. 44

2.2.4.3 Rủi ro do tranh chấp về giá trị pháp lý của hợp đồng. 45

2.3 Một số trường hợp rủi ro trên thế giới 45

2.3.1 Trường hợp 1: Tranh chấp về giá trị pháp lý của hợp đồng điện tử của công ty SMI và công ty Schenker, Hoa Kỳ. 45

2.3.2 Hai trường hợp tranh chấp do “bỏ sót thông tin” của Defontes và Hubbert với tập đoàn máy tính Dell 47

2.3.3 Tình huống 3: Eastman Kodak và bài học về lỗi nhập sai dữ liệu. 48

2.4 Một số trường hợp rủi ro ở Việt Nam 49

2.4.1 Tình huống: Sử dụng thẻ tín dụng ăn cắp để mua vé máy bay qua mạng. 49

2.4.2 Tình huống: Hợp đồng lừa đảo giữa một doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp Hồng Kông 51

2.4.3 Tình huống: Hợp đồng lừa đảo giữa một doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp Hàn Quốc 51

CHƯƠNG 3 - MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÒNG TRÁNH RỦI RO TRONG GIAO KẾT HỢP ĐỒNG ĐIỆN TỬ 54

3.1 Đối với doanh nghiệp và cá nhân tham gia giao kết HĐĐT. 54

3.1.1Tuân thủ nguyên tắc trong giao kết HĐĐT. 54

3.1.2Trực tiếp gặp gỡ, ký kết hợp đồng đối với những khách hàng mới 54

3.1.3Sử dụng các hình thức thanh toán an toàn hơn. 55

3.1.4Thận trọng trong giao dịch. 55

3.1.5.Xác nhận thông tin. 55

3.1.6.Lựa chọn hợp đồng phù hợp. 65

3.1.7.Chuẩn bị đầy đủ các chứng cứ pháp lý liên quan để có thể khởi kiện tại toà án nếu cần thiết. 66

3.2 Biện pháp về phía nhà nước. 67

3.2.1 Hoàn thiện khung pháp lý chống gian lận thương mại và cạnh tranh không lành mạnh trong thương mại điện tử. 67

3.2.2Thẩm tra tư cách pháp nhân và tình trạng tín dụng của các công ty nước ngoài. 68

3.2.3Đào tạo nâng cao năng lực cho các cán bộ, công chức liên quan cũng như các doanh nghiệp tham gia giao kết hợp đồng điện tử. 68

3.2.4 Phát triển hệ thống cơ sở vật chất cho việc thực hiện giao kết HĐĐT. 68

3.2.5.Nâng cao năng lực giải quyết tranh chấp về thương mại điện tử. 68

3.2.6Tăng cường hợp tác quốc tế về thương mại điện tử đặc biệt trong lĩnh vực hợp đồng điện tử 69

KẾT LUẬN 70

TÀI LIỆU THAM KHẢO 71

DANH MỤC BẢNG 73

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT. 7