1. Tính cấp thiết của đề tài

Công cuộc đổi mới do Đảng cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh đạo trong hơn

20 năm qua đã mang lại cho đất nước ta những thành quả có ý nghĩa to lớn trên mọi

lĩnh vực. Kinh tế đã vượt qua thời kỳ khó khăn và đạt tốc độ tăng trưởng khá cao, liên

tục trong nhiều năm, năm sau cao hơn năm trước. Tỷ lệ đói nghèo giảm nhanh. Chỉ số

phát triển con người (HDI) được cải thiện đáng kể. Tuổi thọ trung bình của người dân

được nâng cao. Đời sống nhân dân được cải thiện một bước. Tình hình chính trị - xã hội

cơ bản ổn định. Quốc phòng và an ninh được tăng cường. Vị thế của Việt Nam được

mở rộng trên trường quốc tế. Sức mạnh về mọi mặt của nước ta đã lớn hơn trước nhiều.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu chúng ta đã đạt được thì hàng loạt vấn đề tiêu

cực nảy sinh: chất lượng tăng trưởng kinh tế chưa cao, chưa bền vững; hiệu quả kinh tế

không tỷ lệ thuận với tăng trưởng; đạo đức xã hội có biểu hiện suy thoái, tệ nạn và tội

phạm xã hội diễn ra rất phức tạp; môi trường sinh thái đang bị ô nhiễm; tình trạng bất

bình đẳng, phân tầng xã hội, phân hóa giàu nghèo giữa các miền, vùng, thậm chí ngay

trên cùng một địa bàn dân cư khá gay gắt. Đặc biệt, vấn đề công bằng xã hội trong điều

kiện phát triển kinh tế thị trường đang đòi hỏi phải được lý giải rõ về mặt lý luận và

phải hiện thực hoá trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Để sớm thực hiện thành công mục tiêu: Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng,

dân chủ, văn minh, chúng ta cần phải quán triệt tốt quan điểm chỉ đạo của Đảng: Tăng

trưởng kinh tế gắn liền với tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước và từng

chính sách phát triển. Mỗi bước tăng trưởng kinh tế phải gắn chặt với quá trình nâng

cao đời sống nhân dân, xây dựng đời sống xã hội lành mạnh.

Do đó, sự kết hợp giữa tăng trưởng kinh tế với thực hiện công bằng xã hội đang là

bài toán xã hội - chính trị khó đặt ra cho con đường phát triển ở nước ta. Nội dung này

luôn được xem là vấn đề thời sự cấp bách trong suốt thời kỳ quá độ.

Bắc Trung Bộ là vùng trong thời kỳ chiến tranh trước đây phải chịu nhiều hy sinh,

mất mát. Kết cấu hạ tầng bị tàn phá. Lực lượng sản xuất bị huỷ hoại. Số lượng gia đình

liệt sỹ, thương binh, đối tượng chính sách chiếm tỷ lệ lớn. Đời sống nhân dân còn rất

nhiều khó khăn. ở đây cái nghèo còn phổ biến và lại tập trung chủ yếu ở những gia

đình chính sách, có công với cách mạng, những hộ gia đình vùng sâu, vùng xa, vùng

căn cứ cách mạng xưa kia. Vấn đề bức xúc đặt ra cho các tỉnh Bắc Trung Bộ hiện nay

là phải giải quyết được bài toán nan giải giữa yêu cầu tập trung mọi nguồn lực cho tăng

trưởng kinh tế trong khi số lượng các đối tượng thuộc diện hưởng chính sách phúc lợi

xã hội lại quá lớn. Mặt khác, một số chính sách kinh tế, xã hội ở Bắc Trung Bộ khi triển

khai nhằm thúc đẩy kinh tế, giảm bất bình đẳng xã hội đã phát sinh nhiều mâu thuẫn.

Chính vì vậy, việc giải quyết bài toán tăng trưởng kinh tế và thực hiện công bằng xã hội

ở Bắc Trung Bộ là đòi hỏi bức xúc cả về thực tiễn lẫn lý luận.

Với lý do trên, chúng tôi chọn vấn đề: “Quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và công

bằng x∙ hội ở Bắc Trung Bộ Việt Nam hiện nay” làm đề tài luận án