GIỚI THIỆU

Khi được Trọng Cung hỏi thế nào là “nhân”, Khổng Tử nói: “Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân- Điều gì mình không muốn thì đừng làm cho người khác” (sách Luận ngữ). Việc nhân trị đối với người quân tử xưa là vô cùng quan trọng, bởi lẽ sức mạnh của một quốc gia phụ thuộc vào dân, vào những bậc hiền tài; có yêu người và coi người như bản thân mình mới mong bình ổn xã tắc. Có lẽ, những giá trị sâu sắc từ tư tưởng triết học này đã ảnh hưởng sâu sắc tới nước ta cho tới tận bây giờ, nhất là trong lĩnh vực quản trị kinh doanh- lĩnh vực “dùng người”.

Nho giáo, hay còn được gọi là Khổng giáo, là một hệ thống đạo đức, triết lý và tôn giáo do Khổng Tử phát triển nhằm xây dựng xã hội chính trị. Cơ sở của Nho giáo được hình thành từ thời Tây Chu, đặc biệt với sự đóng góp của Chu Công Đán (Chu Công). Đến thời Xuân Thu, Khổng Tử- một nhà triết học hiền tài- đã phát triển tư tưởng của Chu Công, hệ thống hóa và tích cực truyền bá tư tưởng đó. Cũng chính vì lẽ đó mà người đời sau coi ông là người sáng lập ra Nho giáo.

Nội dung cơ bản của Nho giáo là xây dựng học thuyết chính trị nhằm tổ chức xã hội. Người được coi là quân tử trong Nho giáo là người được đào tạo để trở thành “người cai trị kiểu mẫu”. Để trở thành người quân tử, con người ta trước hết phải “tự đào tạo”, phải “tu thân”. Sau khi tu thân xong phải có bồn phận ‘hành đạo”- cai trị, và kim chỉ nam cho mọi hoạt động của người quân tử trong việc cai trị là hai phương châm: nhân trị và chính danh. Ở đây, ta bàn sâu hơn về tư tưởng nhân trị và sự áp dụng tư tưởng này trong quản trị kinh doanh tại Việt Nam- một trong số các nước châu Á chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ Nho giáo. Nước ta từ xưa đến nay đã chứng kiến bao biến động lịch sử, đã trải qua hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước. Qua mỗi thời kì, không thể không nhắc tới những vị vua anh minh, quan tâm đời sống nhân dân, chăm lo nước nhà, chú trọng tìm kiếm hiền tài như: Trần Nhân Tông, Lý Nhân Tông, Lê Lợi… Những vị vua này đã cùng gặp nhau ở một điểm, đó là áp dụng đúng đắn tư tưởng nhân trị của Nho giáo trong việc “tề gia, trị quốc, thiên hạ bình”. Cho đến tận bây giờ, tư tưởng ấy vẫn thể hiện được những giá trị sâu sắc của nó trong đời sống con người, được ứng dụng trong kinh doanh, nhất là trong lĩnh vực quản trị- nơi mà việc dùng đúng người, tìm được và phát triển những cá nhân có năng lực cao là vô cùng quan trọng. Trong thời đại hiện nay, khi mà các giá trị đạo đức xa xưa đã dần bị hao mòn, Nho giáo và những tư tưởng của nó, như tư tưởng nhân trị vẫn phần nào đó ảnh hưởng đến phong cách, lối sống kinh doanh và dường như đã trở thành một trong những “phương thức” kinh doanh hiệu quả trong xã hội Việt Nam hiện nay.