KINH TẾ NHẬT BẢN GIAI ĐOẠN "THẦN KỲ" (1952 - 1973)

Từ cuối năm 1951 trở đi, cùng với hoàn thành khôi phục kinh tế và ký với các nước phương Tây hiệp ước hoà bình ở San Fran-Sisco vào tháng 9/1951, có hiệu lực từ tháng 4/1952, đã chấm dứt chiếm đóng của Mỹ ở Nhật Bản, tiếp sau đó giữa Nhật và Mỹ ký với nhau hiệp ước "an ninh Nhật Mỹ" vào tháng 5/1952, hiệp ước về thương mại và đầu tư vào 1953. Tuy giữa Mỹ và Nhật đều có sự tính toán nhất định, nhưng với sự bảo trợ của Mỹ, nhờ đó nền kinh tế Nhật đã có sự phát triển nhanh chóng, được ca ngợi "thần kỳ về kinh tế" giai đoạn (1952 - 1973). Trong giai đoạn này nếu tốc độ tăng trưởng kinh tế của cả thế giới tư bản chủ nghĩa tăng hơn 5%, của Nhật Bản trung bình gần 10%.Tốc độ tăng trưởng được thể hiện trong bảng sau:

Tốc độ tăng sản phẩm quốc dân của Nhật Bản

Đơn vị: %

1953 - 1955 56 - 60 61 - 65 66 - 70 1971 1973 1973

7.7 9.75 9.65 12.5 4.5 9.3 11

Nguồn: tái sản xuất xã hội ở Nhật Bản - PAVZNERJa. A Chủ biên trích theo: KT Nhật Bản giai đoạn "thần kỳ" - Lê Văn Sang - Viện KTTG.

Cùng với sự tăng trưởng nhanh về kinh tế, người Nhật được đánh giá thành công trên nhiều lĩnh vực. Vào đầu những năm 50 tổng sản phẩm quốc dân GNP của Nhật chỉ bằng hơn 1/3 của Pháp hay Anh nhưng đến cuối những năm 70 đã bằng nửa của Anh, Pháp cộng lại và hơn một nửa so với Mỹ. Vào năm 1978 ở Nhật chiếm 14 lò so với 22 lò cao luyện thép hiện đại, lớn nhất thế giới.

Với kỹ thuật hiện đại, phương pháp tổ chức có hiệu quả, sản phẩm thép của Nhật đã cạnh tranh được với thép của Mỹ ở thị trường Mỹ và nước ngoài.

Các sản phẩm Radio, máy ghi âm, máy ảnh, dụng cụ quang học... nếu vào đầu những năm 50 không cạnh tranh được với Mỹ và Châu Âu thì vào giữa những năm 70, người Nhật đã giữ được vị trí thống trị trên thị trường, ngành chế tạo ô tô, xe máy người Nhật cũng trở thành đối thủ cạnh tranh của Mỹ, Anh, Đức trên thị trường thế giới.

Vào những năm 70 ngành đóng tầu của Nhật cũng được đánh giá thành công, nước Nhật chiếm 6 trong số 10 nhà máy đóng tầu lớn nhất, Nhật sản xuất 50% trọng tải tàu biển quốc tế, giá tàu biển đóng mới của Nhật rẻ hơn Châu Âu từ 20 - 30%, nhờ đó mà Nhật có điều kiện cạnh tranh trên thị trường thế giới, thậm chí một số nước Châu Âu phải dùng đến biện pháp hành chính, để hạn chế mua tàu Nhật. Một số ngành công nghiệp mới xuất hiện vào những năm 50 như công nghiệp hoá dầu, đồ điện gia đình, tạo thị trường cho nhiều ngành công nghiệp phát triển và góp phần vào tăng trưởng kinh tế nhanh.