MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU 01

Chương I TỔNG QUAN VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ

1.1. Khái niệm về kiểm soát nội bộ 03

1.1.1. Lịch sử hình thành 03

1.1.2. Định nghĩa kiểm soát nội bộ . 07

1.2. Các yếu tố cấu thành của hệ thống kiểm soát nội bộ 09

1.2.1. Môi trường kiểm soát 09

1.2.1.1. Triết lý quản lý và phong cách điều hành 09

1.2.1.2. Cơ cấu tổ chức 10

1.2.1.3. Phương pháp phân chia quyền hạn và trách nhiệm . 11

1.2.1.4. Năng lực của đội ngũ nhân viên 12

1.2.1.5. Chính sách nhân sự . 12

1.2.1.6. Sự liêm chính và giá trị đạo đức 13

1.2.1.7. Hội đồng quản trị và Ủy ban kiểm toán . 14

1.2.2. Đánh giá rủi ro 16

1.2.2.1. Nội dung của đánh giá rủi ro . 16

1.2.2.2. Tiêu chí đánh giá 20

1.2.3. Hoạt động kiểm soát 22

1.2.3.1. Phân chia trách nhiệm . 23

1.2.3.2. Kiểm soát quá trình xử lý thông tin 23

1.2.3.3. Bảo vệ tài sản 25

1.2.3.4. Phân tích rà soát . 25

1.2.4. Thông tin và truyền thông 26

1.2.4.1. Thông tin . 26

Truyền thông 28

Giám sát . 30

Hạn chế của kiểm soát nội bộ . 33

Chương II KHẢO SÁT THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TẠI MỘT DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ Ở VIỆT NAM

2.1. Khảo sát thực trạng 35

2.1.1. Mục đích, đối tượng và phương pháp khảo sát . 35

2.1.1.1. Mục đích khảo sát . 35

2.1.1.2. Đối tượng khảo sát 37

2.1.1.3. Phương pháp đánh giá . 38

2.1.2. Đánh giá thực trạng kiểm soát nội bộ . 39

2.1.2.1. Đánh giá tổng thể theo các yếu tố kiểm soát nội bộ 39

2.1.2.2. Đánh giá kiểm soát nội bộ trong các chu trình nghiệp vụ chủ yếu 45

2.2. Một số giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ ở Công ty

TNHH Meinan (Việt Nam) . 49

2.2.1. Hoàn thiện môi trường kiểm soát . 49

2.2.1.1. Triết lý quản lý và phong cách điều hành . 49

2.2.1.2. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức, phân chia quyền hạn và trách nhiệm . 50

2.2.1.3. Năng lực của đội ngũ nhân viên 51

2.2.1.4. Chính sách nhân sự, sự liêm chính và giá trị đạo đức . 52

2.2.2. Hệ thống thông tin và truyền thông . 53

2.2.3. Hoàn thiện các chu trình nghiệp vụ chủ yếu . 53

2.2.3.1. Lập kế hoạch mua hàng . 53

2.2.3.2. Hoạt động mua hàng trong nước 54

2.2.3.3. Hoạt động nhập khẩu hàng hóa . 54

2.2.3.4. Hoạt động và thủ tục kiểm soát ở kho hàng 55

2.3. Đánh giá các công cụ của Báo cáo COSO 1992 khi vận dụng vào

Việt Nam . 56

2.3.1. Ưu điểm . 56

2.3.2. Nhược điểm . 57

Chương III MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT NỘI BỘ Ở CÁC DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI VIỆT NAM

3.1. Tổng quan về doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam . 59

3.1.1. Khái niệm doanh nghiệp vừa và nhỏ . 59

3.1.2. Sự phát triển của doanh nghiệp vừa và nhỏ 61

3.1.2.1. Thời kỳ thứ nhất (trước năm 1986) . 61

3.1.2.2. Thời kỳ thứ hai (trước khi Luật doanh nghiệp ban hành) . 61

3.1.2.3. Thời kỳ thứ ba từ khi Luật doanh nghiệp được ban hành đến nay . 62

3.1.3. Vai trò của các doanh nghiệp vừa và nhỏ đối với xã hội 63

3.2. Kiểm soát nội bộ tại các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam . 63

3.2.1. Môi trường kiểm soát . 64

3.2.1.1. Triết lý quản lý và phong cách điều hành 64

3.2.1.2. Chính sách nhân sự và năng lực của nhân viên 66

3.2.2. Đánh giá rủi ro . 67

3.2.2.1. Mục tiêu của toàn doanh nghiệp và ở bộ phận 68

3.2.2.2. Nhận biết rủi ro . 69

3.2.3. Hoạt động kiểm soát 71

3.2.3.1. Phân chia trách nhiệm . 71

3.2.3.2. Kiểm tra hoạt động . 72

3.2.3.3. Các chu trình nghiệp vụ chủ yếu 73

3.3. Đánh giá chung về kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp vừa và nhỏ ở

Việt Nam 74

3.4. Giải pháp hoàn thiện kiểm soát nội bộ ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại

Việt Nam 77

3.4.1. Các giải pháp về phía doanh nghiệp 78

3.4.1.1. Xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực . 78

3.4.1.2. Xây dựng chiến lược hoạt động kinh doanh . 79

3.4.1.3. Quan tâm đến các hoạt động kiểm soát trong doanh nghiệp 79

3.4.1.4. Thúc đẩy quá trình tiếp nhận công nghệ quản lý hiện đại từ các nhà

đầu tư . 80

3.4.1.5. Sử dụng các dịch vụ tư vấn . 80

3.4.2. Các giải pháp trợ giúp . 80

3.4.2.1. Xây dựng hệ thống lý luận về kiểm soát nội bộ phù hợp ở Việt Nam

. 80

3.4.2.2. Bổ sung kiến thức về kiểm soát nội bộ cho các chương trình đào tạo

. 81

3.4.2.3. Nhà nước cần thể chế hóa những quy định về pháp luật 82

3.4.1.4. Tăng cường các dịch vụ trợ giúp doanh nghiệp . 82

KẾT LUẬN . 84

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

MỞ ĐẦU

Sự cần thiết của đề tài

Kiểm soát nội bộ hữu hiệu là nhu cầu tất yếu khách quan ở mọi doanh nghiệp

trong nền kinh tế thị trường. Kiểm soát nội bộ đã tồn tại và phát triển ở hầu hết

các doanh nghiệp Việt Nam nhưng phần lớn còn rất yếu kém, chưa phối hợp

chặt chẽ thành một thể thống nhất giữa các bộ phận có liên quan trong một

doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Trong khi đó, doanh nghiệp

vừa và nhỏ ở nước ta lại có một vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh

tế, thực hiện mục tiêu kinh tế - xã hội của Đảng và Nhà nước. Chính vì thế, việc

hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ là rất cần

thiết trong giai đoạn

hiện nay.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài

Luận văn tập trung nghiên cứu hệ thống kiểm soát nội bộ trong doanh nghiệp

vừa và nhỏ Việt Nam. Xuất phát từ tính đa dạng trong hoạt động, tổ chức của

doanh nghiệp vừa và nhỏ, trong khuôn khổ của một luận văn cao học, chúng tôi

chọn hướng tiếp cận của đề tài theo hai mức độ: Trước hết, nghiên cứu kiểm

soát nội bộ trong một doanh nghiệp vừa và nhỏ cụ thể. Sau đó, mở rộng việc

khảo sát trong một số doanh nghiệp vừa và nhỏ được chọn lọc.

Mục đích nghiên cứu đề tài

Là một đề tài nghiên cứu để ứng dụng vào hoạt động quản lý kinh doanh của

các doanh nghiệp, mục đích chính là:

- Hệ thống hóa các lý luận cơ bản về kiểm soát nội bộ, một vấn đề chưa được

nghiên cứu nhiều trong hoạt động của doanh nghiệp Việt Nam.

- Sử dụng hệ thống lý luận hiện đại về kiểm soát nội bộ để đánh giá và hoàn

thiện hệ thống kiểm soát nội bộ ở một doanh nghiệp vừa và nhỏ cụ thể.

- Khảo sát, đánh giá thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ ở các doanh nghiệp

vừa và nhỏ ở Việt Nam.

- Từ đó, đề xuất giải pháp hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ ở các doanh

nghiệp phù hợp với sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam.

Phương pháp nghiên cứu

Trong phần đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ, chúng tôi sử dụng chủ yếu

phương pháp quy nạp, dựa trên khảo sát các doanh nghiệp cụ thể để rút ra những

nguyên tắc chung. Một số kỹ thuật thống kê, phân tích định lượng được sử dụng

để làm cơ sở cho các kết luận.

Nội dung đề tài

Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài gồm có 3 chương:

Chương 1: Tổng quan về kiểm soát nội bộ

Chương 2: Khảo sát thực trạng hệ thống kiểm soát nội bộ tại một doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ ở Việt Nam.

Chương 3: Khảo sát, đánh giá và giải pháp hoàn thiện kiểm soát nội bộ ở các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam.