I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Những năm gần đõy, ngành chăn nuụi núi chung, chăn nuụi lợn, gà núi riờng đó đạt những tiến bộ đỏng kể về giống, kỹ thuật nuụi dưỡng, cơ sở chuồng trại, quản lý dịch bệnh,... Hỡnh thức chăn nuụi nhỏ lẻ, phõn tỏn, mang tớnh tận dụng, tự cung tự cấp, tuy cũn chiếm một tỷ lệ đỏng kể, chủ yếu ở cỏc vựng xa đụ thị, vựng sõu, vựng khú khăn, nhưng đang dần bị thay thế bởi loại hỡnh chăn nuụi tập trung, tuy cũn ở quy mụ vừa và nhỏ. Cỏc cơ sở chăn nuụi này chủ yếu được xõy dựng gần cỏc khu cư dõn đụng đỳc, cỏc khu cụng nghiệp tập trung người lao động nhằm tạo vành đai cung cấp thực phẩm tại chỗ hoặc vệ tinh với số lượng lớn, chất lượng cao, đỏp ứng thị hiếu sử dụng thực phẩm tươi (thực phẩm khụng qua cấp đụng) của người tiờu dựng.

Bờn cạnh những ưu điểm khụng thể phủ nhận của chăn nuụi tập trung, vấn đề vệ sinh mụi trường chuồng nuụi và ảnh hưởng của chỳng tới mụi trường sống (khụng khớ, đất, nước) của cư dõn sống gần cỏc cơ sở chăn nuụi này đang là vấn đề được quan tõm. Nguồn chất thải rắn và lỏng do vật nuụi thải ra bị tớch tụ lại dẫn đến cỏc chất đạm (nitơ) chuyển thành 1 lượng khỏ lớn khớ NH3. Trong điều kiện hiếu khớ, NH3 được VSV chuyển thành NO3. Khi thấm xuống đất, một phần NO3 được vi khuẩn kỵ khớ biến thành NO, NO2, N2O; phần cũn lại, theo thời gian, ngấm vào nước gõy ụ nhiễm nguồn nước ngầm. Khớ NO2 bay vào khụng khớ, gõy tỏc động xấu đến tầng ozon của khớ quyển bao quanh trỏi đất, trong đú cú gõy hiệu ứng nhà kớnh. Mựi hụi của phõn, nước tiểu do vật nuụi thải ra với số lượng lớn phỏt tỏn vào khụng khớ đó ảnh hưởng xấu đến đời sống hàng ngày của người dõn. Cỏc chất kim loại, đặc biệt là cỏc kim lại nặng, cũng đang là tỏc nhõn gõy ụ nhiễm đất và nước được cỏc nhà khoa học và quản lý quan tõm. Để thực thi Luật Mụi trường, hạn chế gõy ảnh hưởng xấu đến mụi sinh và tạo thờm nguồn phõn bún hữu cơ cho sản xuất nụng nghiệp đó cú khỏ nhiều phương ỏn xử lý chất thải chăn nuụi như gắn chăn nuụi với trồng trọt, cụng nghệ biogas, ủ phõn,…được lựa chọn ỏp dụng. Tuy nhiờn, mụi trường chăn nuụi và ụ nhiễm do chất thải cú nguồn gốc từ chăn nuụi vẫn đang là vấn đề nội cộm, gõy khụng ớt tranh luận trong cuộc sống, xung quanh bàn hội nghị, trờn bỏo giới.

Để cú số liệu đỏnh giỏ hiện trạng mụi trường chuồng nuụi và tỡnh hỡnh xử lý cỏc loại chất thải tại cỏc cơ sở chăn nuụi lợn, gà cú quy mụ tập trung, làm cơ sở cho việc phỏt triển ngành hàng phõn bún hữu cơ từ nguồn chất thải chăn nuụi, gúp phần giảm thiểu ụ nhiễm mụi trường sống của người dõn, chỳng tụi tiến hành thực hiện nội dung nghiờn cứu này.

II. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIấN CỨU

II.1 Nội dung nghiờn cứu

- Hiện trạng mụi trường chuồng nuụi và tỡnh hỡnh quản lý chất thải rắn, lỏng tại cỏc cơ sở chăn nuụi lợn, gà cú quy mụ tập trung

- Phõn tớch, đỏnh giỏ cỏc phương thức và hiệu quả xử lý chất thải chăn nuụi tại cỏc cơ sở chăn nuụi lợn, gà cú quy mụ tập trung

II.2 Phương phỏp nghiờn cứu

- Lựa chọn điểm nghiờn cứu: Thụng qua cỏn bộ quản lý chăn nuụi cỏc địa bàn, quy mụ chăn nuụi của từng cơ sở để lựa chọn cơ sở đại diện

- Thu thập số liệu: phỏng vấn trực tiếp cơ sở chăn nuụi và qua Phiếu điều tra

- Lấy mẫu và phõn tớch mẫu: theo TCVN tương ứng

Chỉ tiờu phõn tớch Phuơng phỏp lấy mẫu Phuơng phỏp phõn tớch

pH TCVN5999-1995 pH metter

COD TCVN5999-1995 COD Reactor

BOD5 TCVN5999-1995 BOD Trak

S2- TCVN5999-1995 DR/2010-HACH

NH3 TCVN5999-1995 DR/2010-HACH

TN TCVN5999-1995 DR/2010-HACH

TP TCVN5999-1995 DR/2010-HACH

TSS TCVN5999-1995 TCVN4560-1988

- Địa điểm phõn tớch: Trung tõm kiểm tra vệ sinh thỳ y TW1

- Thời gian tiến hành: từ thỏng 6 đến thỏng 10 năm 2007

III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

Kết quả điều tra tại cỏc cơ sở chăn nuụi lợn và gà cú quy mụ tập trung thuộc Hà Nội, Hà Tõy, Ninh Bỡnh, Nam Định, Nghệ An, Bỡnh Dương, Đồng Nai cho thấy:

III.1 Kiểu chuồng nuụi

a. Chuồng nuụi lợn

Kết quả điều tra tại 10 cơ sở chăn nuụi lợn tập trung (trong đú cú 5 cơ sở được lấy mẫu để phõn tớch) cho thấy hiện nay trong sản xuất cú 3 phương thức nuụi phổ biến là:

- nuụi lợn ngay trờn ụ chuồng cú nền bờ tụng hoặc lỏt gạch: chủ yếu để nuụi lợn thịt giống lai, lợn nỏi nội.

Chuồng nuụi theo phương thức này thường là loại hỡnh chuồng mở, 1 hoặc 2 tầng mỏi, tường cao và làm thoỏng mỏt nhờ giú trời. Loại hỡnh chuồng nuụi này thường gặp ở cỏc trang trại chăn nuụi tư nhõn, vốn đầu tư khụng lớn, cú quy mụ đàn nhỏ, hoặc cỏc cơ sở chăn nuụi lợn giống nội, lai đó cú trước đõy.

- nuụi trờn cũi sắt: phổ biến để nuụi lợn nỏi ngoại, lợn con theo mẹ hoặc cai sữa

Cỏc cơ sở chăn nuụi lợn ngoại thuần, cao sản thường sử dụng loại chuồng hiện đại này do cú nhiều tớnh năng vượt trội song đũi hỏi chi phớ đầu tư ban đầu rất lớn (nhiều tỷ đồng/chuồng)

- nuụi trờn sàn bờ tụng phớa dưới là hầm đồng thời là kờnh thoỏt chất thải: nuụi lợn hậu bị, lợn thịt.

b. Chuồng nuụi gà:

Kết quả điều tra tại 5 cơ sở chăn nuụi gà cho thấy cú 2 loại hỡnh chuồng phổ biến cả trong Nam, ngoài Bắc (nuụi cả gà thịt và gà đẻ trứng) là chuồng mở (khụng cú hệ thống tường bao kớn xung quanh, khụng cú hệ thống quạt hỳt thụng giú, tạo ẩm để điều hũa nhiệt độ) và chuồng kớn (cú hệ thống tường bao kớn xung quanh và hệ thống quạt hỳt thụng giú, tạo ẩm để điều hũa nhiệt độ chuồng