PHẦN I: MỞ ĐẦU

1.     Lý do chän ®Ò tµi

V¨n b¶n thuyÕt minh lµ mét kiÓu v¨n b¶n lÇn ®Çu tiªn ®­îc ®­a vµo ch­¬ng tr×nh Ng÷ v¨n Trung häc c¬ së ë n­íc ta. §©y lµ mét kh¸i niÖm míi mÎ ®èi víi c¶ ng­êi d¹y vµ ng­êi häc. Tuy nhiªn trong thùc tÕ, v¨n b¶n thuyÕt minh ngµy cµng trë nªn th«ng dông, phæ biÕn, cã ph¹m vi sö dông réng r·i trªn nhiÒu lÜnh vùc cña ®êi sèng vµ rÊt cÇn thiÕt cho con ng­êi. Ch¼ng h¹n khi ta mua mét s¶n phÈm ®iÖn tö nh­ qu¹t, ti vi, vi tÝnh hay ®iÖn tho¹i… ®Òu kÌm theo b¶n thuyÕt minh gióp ta hiÓu cÊu t¹o, c¸ch sö dông, tÝnh n¨ng cña mçi s¶n phÈm ®ã. Hay mua mét s¶n phÈm thùc phÈm ®ãng gãi bao b× hoÆc uèng thuèc còng kÌm theo lêi thuyÕt minh vÒ xuÊt xø, thµnh phÇn, c«ng dông, ngµy s¶n xuÊt, h¹n sö dông. Hay khi ta ®Õn mét di tÝch lÞch sö hoÆc mét danh lam th¾ng c¶nh th× ngay ®Þa ®iÓm ®ã còng cã b¶ng tãm t¾t ghi lêi giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ di tÝch hay danh th¾ng ®ã. HoÆc ngay trong mçi cuèn s¸ch gi¸o khoa cho häc sinh cã bµi ghi tr×nh bµy thÝ nghiÖm, sù kiÖn lÞch sö, tiÓu sö nhµ v¨n, xuÊt xø ®o¹n trÝch… TÊt c¶ ®Òu lµ v¨n b¶n thuyÕt minh.

V¨n b¶n thuyÕt minh chñ yÕu sö dông ph­¬ng thøc thuyÕt minh, tr×nh bµy nh­ng vÉn th­êng ®­îc sö dông kÕt hîp víi mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh­ c¸c phÐp tu tõ, c¸c lèi kÓ chuyÖn, ®èi tho¹i, c¸c h×nh thøc vÌ, diÔn ca,… vµ yÕu tè miªu t¶. Sù kÕt hîp Êy t¹o cho v¨n b¶n thªm sinh ®éng, hÊp dÉn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ thuyÕt minh.

Song sù kÕt hîp Êy lµ nh­ thÕ nµo? Mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµ yÕu tè miªu t¶ ®­îc sö dông trong v¨n b¶n thuyÕt minh ra sao? CÇn tæ chøc d¹y – häc nh­ thÕ nµo ®Ó häc sinh biÕt kÕt hîp mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµ yÕu tè miªu t¶ trong bµi lµm v¨n thuyÕt minh? ViÖc x¸c lËp mét hÖ thèng bµi tËp luuyÖn tËp rÌn luyÖn sö dông mét sè biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµ yÕu tè miªu t¶ trong bµi lµm v¨n thuyÕt minh võa t­¬ng øng víi lý thuyÕt cña kiÓu bµi, võa phï hîp víi ®iÒu kiÖn d¹y – häc trong nhµ tr­êng lµ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt kh«ng chØ ®èi víi gi¸o viªn mµ cßn c¶ víi häc sinh. §ã lµ vÊn ®Ò ®ang cßn bá ngá cÇn ®­îc gi¶i quyÕt.

Qua thùc tÕ d¹y – häc cho thÊy: Trong qu¸ tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc cô thÓ vÒ v¨n thuyÕt minh, gi¸o viªn nhiÒu khi vÉn lóng tóng trong

40