Phát triển kinh tế hợp tác và HTX là đòi hỏi khách quan cũng như yêu cầu chủ quan của mỗi hộ nông dân trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn. HTX là một loại hình tổ chức kinh tế đã tồn tại và phát triển ở hầu hết các nước trên thế giới. Tại nhiều nước phong trào HTX phát triển rất mạnh, đã có những đóng góp đáng kể vào sự tăng trưởng kinh tế đất nước và góp phần đắc lực vào sự ổn định và công bằng xã hội.

ở nước ta, theo chủ trương của Đảng, từ những năm 1950 HTX đã hình thành và phát triển mạnh trong những năm 1960 – 1962 ở miền Bắc; từ năm 1975 đến 1985 ở miền Nam. Phong trào Hợp tác hóa đã phát triển rộng khắp trong các ngành kinh tế quốc dân, trong đó HTX nông nghiệp nổi lên rõ nét nhất và góp phần tích cực giải phóng sức sản xuất, tạo công ăn việc làm, đặc biệt đã góp sức người, sức của làm nên thắng lợi to lớn công cuộc chống Mỹ cứu nước. ở giai đoạn phát triển cao của phong trào ( 1987- 1988 ), vùng đồng bằng Sông Hồng đã thu hút trên 99% số hộ nông dân tham gia HTX.

Do chịu sự tác động của cơ chế tập trung, bao cấp và những nguyên tắc quản lý không phù hợp, HTX nông nghiệp đã ngày càng bộc lộ hạn chế và không thể phát triển được như mong muốn. Từ khi thực hiện đường lối đổi mới kinh tế trong nông nghiệp của Đảng và Nhà Nước; hộ nông dân được xác định là đơn vị kinh tế tự chủ, mô hình HTX cũ không còn phù hợp, đòi hỏi phải được đổi mới căn bản để thích ứng với cơ chế quản lý mới.

Công cuộc đổi mới kinh tế đã mang lại những biến đổi cho nền kinh tế nông nghiệp như: kinh tế hộ phát triển, sức sản xuất được giải phóng, đời sống nông dân được cải thiện. Bên cạnh những mặt đạt được đó là sự suy giảm của hệ thống HTX nông nghiệp; do không đổi mới kịp thích ứng với cơ chế quản lý mới, ở một số nơi trong vùng, HTX tồn tại chỉ còn là hình thức và chiếm khoảng 10% số HTX, thậm chí có nơi HTX tự giải thể. Sự suy giảm chất lượng HTX nông nghiệp đã nảy sinh những khó khăn đối với quá trình sản xuất của kinh tế hộ trong nền kinh tế thị trường, nhất là đối với những hộ nghèo, khó khăn.

Để kinh tế hộ phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa, việc đổi mới toàn diện HTX nông nghệp là yêu cầu của thực tiễn khách quan, là vấn đề có ý nghĩa quan trọng đối với mô hình kinh tế XHCN cần xây dựng. Luật HTX ra đời ( 1/1/1997) thể hiện cao nhất chính sách của Đảng và Nhà nước trong việc phát triển HTX trong nền kinh tế nhiều thành phần; khẳng định tầm quan trọng, vị trí, vai trò của HTX nông nghiệp trong việc phát triển nông nghiệp, nông thôn.

Việc chuyển đổi HTX cũ, thành lập HTX mới theo Luật HTX là vấn đề mới và phức tạp. Trên thực tế mỗi địa phương có sự chuyển đổi khác nhau. Sau 5 năm thực hiện Luật HTX, về cơ bản HTX mới chỉ chuyển đổi về tổ chức, chưa có sự chuyển biến rõ nét về nội dung hoạt động, đặc biệt hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh dịch vụ còn thấp chưa tương xứng với tiềm năng phát triển kinh tế trong thời gian qua. HTX chưa có sức cạnh tranh trên thị trường; lợi ích mang lại cho xã viên còn thấp, nhất là lợi ích kinh tế tập thể.

Kết cấu đề tài:

Phần I – Cơ sở khoa học của việc đổi mới và phát triển các HTX trong nông nghiệp vùng đồng bằng Sông Hồng

Phần II – Thực trạng tổ chức và hoạt động của HTX nông nghiệp vùng đồng bằng Sông Hồng

Phần III – Phương hướng và một số giải pháp phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX nông nghiệp vùng đồng bằng Sông Hồng

Phần IV – Kết luận