Trong lịch sử lập hiến Việt Nam, lịch sử Luật hiến pháp Việt Nam, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân bao giờ cũng là một chế định quan trọng, vì đây là một trong những chế định thể hiện bản chất dân chủ, tiến bộ của Nhà nước ta, mối quan hệ giữa Nhà nước với công dân và với các cá nhân trong xã hội. Trong hệ thống các quyền và nghĩa vụ của công dân được xác định bằng Hiến pháp và các văn bản pháp luật khác của Nhà nước ta, quyền khiếu nại, tố cáo được coi là một trong những quyền và nghĩa vụ pháp lý cơ bản của công dân, chiếm vị trí quan trọng, liên quan chặt chẽ với những quyền cơ bản khác. Nó thể hiện không chỉ ở một lĩnh vực nào đó của đời sống xã hội mà bao hàm tất cả các phạm vi chủ yếu của đời sống và hoạt động của công dân. Quá trình ra đời và phát triển Nhà nước Việt Nam từ khi có sự lãnh đạo của Đảng là quá trình phát triển của Nhà nước dân chủ nhân dân. Sự ra đời một nền dân chủ mới trong lịch sử. Quyền tự do dân chủ nói chung và quyền khiếu nại, tố cáo nói riêng ngày một hoàn chỉnh, được ghi nhận trong đạo luật cơ bản của nước ta, đó là Hiến pháp năm 1946, 1959, 1980, 1992 và Hiến pháp 1992 sửa đổi năm 2001. Mỗi một lần sửa đổi, ban hành Hiến pháp mới thì quyền khiếu nại, tố cáo của công dân lại được ghi nhận đậm nét hơn.

Theo “Luật Quốc hội số 09/1998/QH10 ngày 2/12/1998 Khiếu nại, tố cáo” thì khiếu nại, tố cáo được hiểu như sau: “Khiếu nại” là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỉ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình. “Tố cáo” là việc công dân theo thủ tục do Luật này quy định báo cáo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi ích của Nhà nước; quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức. Quyền khiếu nại, tố cáo được coi là một trong những quyền cơ bản của công dân được Hiến pháp ghi nhận. Thông qua việc thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo, công dân không chỉ cung cấp cho cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thông tin về những quyết định và việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức và cá nhân thuộc cơ quan, tổ chức đó mà còn phê phán những cơ quan, tổ chức, cá nhân có những hành vi làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của Bộ máy nhà nước. Trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ của mình, cơ quan Nhà nước có trách nhiệm tiếp công dân, nhận và giải quyết kịp thời, đúng đắn pháp luật các khiếu nại, tố cáo; xử lý nghiêm minh người vi phạm; áp dụng các biện pháp cần thiết ngăn chặn thiệt hại có thể xảy ra và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về quyết định của mình. Việc các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xem xét khiếu nại, tố cáo của công dân là một trong những biện pháp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, phát hiện và khắc phục những sai lầm, thiếu sót trong hoạt động của Bộ máy nhà nước đồng thời củng cố mối liên hệ giữa Nhà nước với công dân.

Kết cấu đề tài:

I. Sự kế thừa và phát triển của quyền khiếu nại, tố cáo trong lịch sử lập hiến Việt Nam.

II. Vấn đề khiếu nại, tố cáo của công dân và công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan Nhà nước ở nước ta hiện nay.

III. Những bảo đảm để thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo của công dân.