MỞ ĐẦU

1.Tính cấp thiết của đề tài

Quan hệ giữa luật kinh tế và luật dân sự đã có lịch sử phát triển lâu dài. Ở mỗi thời kì, mối quan hệ này được thể hiện khác nhau. Trong nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, giữa luật kinh tế và luật dân sự có sự phân biệt rõ ràng. Luật kinh tế là ngành luật độc lập, là sản phẩm tất yếu của cơ chế kế hoạch hóa tập trung. Trong nền kinh tế thị trường, việc phân biệt luật kinh tế với luật dân sự gặp nhiều khó khăn. Bởi vì, đối tượng điều chỉnh của hai ngành luật này có những điểm cơ bản thống nhất với nhau (cả hai đều điều chỉnh các quan hệ tài sản trên cơ sở tự nguyện, bình đẳng, cùng có lợi). Trong hoàn cảnh đó, xuất hiện vấn đề tranh luận về sự tồn tại của luật kinh tế. Ở mét sè hội thảo khoa học, vấn đề này đã được đưa ra tranh luận và kết quả là tiếp tục công nhận sự tồn tại của luật kinh tế với tư cách là ngành luật trong hệ thống pháp luật nước ta. Tuy nhiên, nội dung của luật kinh tế không thể như trước đây mà phải được đổi mới cho phù hợp với sù thay đổi của các quan hệ kinh tế, phải phản ánh được đời sống kinh tế - xã hội của đất nước.

Ở nước ta, trong mét thời gian dài (suốt thời kì bao cấp), luật kinh tế phát triển và hoàn thiện hơn luật dân sự. Trong giai đoạn hiện nay, đang tồn tại đồng thời luật dân sự và luật kinh tế. Vấn đề đặt ra là phải làm rõ quan hệ và tác động qua lại giữa các ngành luật đó để góp phần nâng cao hiệu quả điều chỉnh của pháp luật.

Thực tiễn xây dựng pháp luật ở nước ta trong thời gian qua đã đạt được những thành công lớn, trong đó phải kể đến việc ban hành BLDS và một loạt các văn bản luật khác về kinh tế. BLDS năm 1995 là BLDS đầu tiên của Nhà nước ta. Sau Hiến pháp, BLDS là đạo luật có vị trí quan trọng trong hệ thống pháp luật, liên quan mật thiết đến mọi mặt đời sống thường ngày của người dân, trong đó có lĩnh vực kinh doanh.

Đối với hoạt động kinh doanh, BLDS có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Thông qua việc quy định những tiền đề chủ yếu của kinh doanh như vấn đề tài sản và sở hữu, bảo vệ quyền sở hữu, hợp đồng, sở hữu trí tuệ, chuyển quyền sử dụng đất v.v., BLDS quy định các chuẩn mực pháp lí cho các quan hệ kinh doanh phát triển trong môi trường thuận lợi, đưa lại cho mỗi giao dịch độ tin cậy pháp lí cao. Cùng với các văn bản pháp luật khác trong hệ thống pháp luật kinh tế, BLDS góp phần xây dựng nên khung pháp lí cần thiết cho sù vận hành của nền kinh tế thị trường, tạo nên môi trường pháp lí thuận lợi và thống nhất cho các doanh nghiệp hoạt động và phát triển.

Tuy nhiên, có vấn đề lớn đặt ra là luật dân sự nói chung và BLDS nói riêng có quan hệ như thế nào đối với sự phát triển của luật kinh tế. Do vấn đề này chưa được nghiên cứu, lí giải một cách thấu đáo và có hệ thống nên trong việc xây dựng cũng như áp dụng các quy định của luật kinh tế gặp nhiều khó khăn. Trên thực tế, do đối tượng điều chỉnh của luật kinh tế và luật dân sự có những nét tương đồng nên mét sè chế định của của BLDS có thể được áp dụng đối với các quan hệ kinh tế nhưng vấn đề không đơn giản như vậy khi luật kinh tế cũng có những quy định riêng đối với các quan hệ đó. Thực tiễn áp dụng pháp luật còn phức tạp hơn nhiều, bởi vì khi giải quyết quan hệ cụ thể nào đó, có vấn đề cứ lặp đi lặp lại là quan hệ này thuộc phạm vi điều chỉnh của luật kinh tế hay luật dân sự, do đó gây nên tình trạng đùn đẩy, dây dưa, kéo dài, rất phiền hà. Nghiêm trọng hơn, cùng mét vụ việc nhưng nếu áp dụng luật dân sự để giải quyết thì sẽ khác hoàn toàn, thậm chí trái với việc áp dụng luật kinh tế để giải quyết.

Bên cạnh đó, BLDS chưa điều chỉnh hết các quan hệ phát sinh trong hoạt động kinh doanh hay nói cách khác chưa đầy đủ để điều chỉnh các các quan hệ trong hoạt động kinh doanh. Để điều chỉnh có hiệu quả các hoạt động sản xuất kinh doanh cần có hệ thống pháp luật