Một số vấn đề chung

[FONT=Times New Roman]Một trong những yêu cầu phải sửa đổi Luật Các tổ chức tín dụng năm 1997 (sửa đổi năm 2004) (Luật các TCTD hiện hành) là đảm bảo sự đồng bộ giữa các quy định của Luật TCTD và các luật khác đã được ban hành trong thời gian qua, như Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Chứng khoán, Luật Cạnh tranh, Luật Hợp tác xã, Luật Phá sản . và nhằm nâng cao hiệu quả, hiệu lực của hoạt động quản lý của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đối với các tổ chức tín dụng (TCTD). Trong bối cảnh toàn hệ thống ngân hàng phải nỗ lực đáp ứng yêu cầu của quá trình hội nhập và xây dựng hệ thống các tổ chức tín dụng hiện đại, thì việc bảo đảm quyền tự chủ kinh doanh và tự chịu trách nhiệm cũng như đáp ứng nhu cầu đa dạng hoá, tính năng động, linh hoạt trong hoạt động kinh doanh của các TCTD càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

[FONT=Times New Roman]Để bảo đảm các nguồn lực cho các TCTD hoạt động, Nhà nước có chính sách động viên các nguồn lực trong nước là chính và tranh thủ tối đa nguồn lực ngoài nước; mở rộng đầu tư tín dụng, góp phần giải phóng mọi năng lực sản xuất, phát huy mọi tiềm năng của các thành phần kinh tế, bảo đảm cho doanh nghiệp nhà nước giữ vai trò chủ đạo; giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, chủ quyền quốc gia; bảo đảm an toàn hệ thống tài chính, tiền tệ quốc gia; mở rộng hợp tác và hội nhập quốc tế; thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; góp phần đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và nâng cao đời sống của nhân dân.

[FONT=Times New Roman]Với những chính sách, pháp luật như trên, hoạt động của các TCTD nước ta thời gian qua đã có những bước tăng trưởng đột biến (1), sự tăng trưởng này vừa là thời cơ, vừa là thách thức trong việc tạo lập thị trường tài chính an toàn, lành mạnh. Để thành công trong cạnh tranh, nhiều TCTD đã tìm kiếm các nhà đầu tư chiến lược để nâng cao tiềm lực tài chính của mình, tạo cơ sở cho việc mở rộng và nâng cao chất lượng dịch vụ ngân hàng cũng mở rộng phạm vi ảnh hưởng. Để bảo đảm an toàn cho hoạt động của các TCTD, Chính phủ ban hành Nghị định số 69/2007/NĐ-CP về giới hạn góp vốn, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài tại các ngân hàng thương mại (NHTM) Việt Nam

[FONT=Times New Roman]Sức ép hội nhập buộc các TCTD phải cạnh tranh với nhau để tạo lập vị trí của mình trên thị trường. Luật các TCTD đã có những quy định về hợp tác và cạnh tranh của các TCTD tại Điều 16. Theo Điều luật này, các tổ chức hoạt động ngân hàng được hợp tác và cạnh tranh hợp pháp. Nghiêm cấm các hành vi cạnh tranh bất hợp pháp, gây tổn hại đến việc thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia, an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng và lợi ích hợp pháp của các bên. Hành vi cạnh tranh bất hợp pháp bao gồm: a) Khuyến mại bất hợp pháp; b) Thông tin sai sự thật làm tổn hại lợi ích của tổ chức tín dụng khác và của khách hàng; c) Đầu cơ lũng đoạn thị trường tiền tệ, vàng, ngoại tệ; d) Các hành vi cạnh tranh bất hợp pháp khác.

[FONT=Times New Roman]Các nhà làm luật cũng đã quan tâm đến việc bảo đảm môi trường pháp lý thông thoáng cho các TCTD hoạt động có hiệu quả theo hướng tách tín dụng chính sách và tín dụng thương mại, theo hướng Nhà nước thành lập các ngân hàng chính sách hoạt động không vì mục đích lợi nhuận để phục vụ người nghèo và các đối tượng chính sách khác; phục vụ miền núi, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn; phục vụ nông nghiệp, nông thôn và nông dân nhằm thực hiện các chính sách kinh tế - xã hội của Nhà nước cũng như những quy định khác nhằm nâng cao tính độc lập, tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các TCTD trong hoạt động. Tuy nhiên, các quy định của Luật các TCTD hiện hành về cạnh tranh vẫn còn những hạn chế như quy định chưa cụ thể, chưa rõ ràng, nhất là về hành vi cạnh tranh không lành mạnh, hành vi lũng đoạn thị trường hoặc tập trung kinh tế Điều này sẽ ẩn chứa những bất ổn cho thị trường ngân hàng.

[FONT=Times New Roman]2. Quy định về cạnh tranh trong Dự thảo Luật

[FONT=Times New Roman]Kế thừa những quy định của các văn bản pháp luật đã ban hành, Dự thảo Luật các TCTD (2) đã quy định khá cụ thể về việc bảo đảm môi trường cạnh tranh bình đẳng cho các TCTD, như TCTD có quyền tự chủ trong hoạt động kinh doanh và tự chịu trách nhiệm về kết quả kinh doanh của mình. Không một tổ chức, cá nhân nào được can thiệp trái pháp luật vào quyền tự chủ kinh doanh của tổ chức tín dụng; TCTD có quyền từ chối yêu cầu cấp tín dụng, cung ứng các dịch vụ khác, nếu thấy không đủ điều kiện, không có hiệu quả, không phù hợp với pháp luật; mọi tổ chức có đủ điều kiện theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật được NHNN cấp Giấy phép thì được thực hiện một, một số hoạt động ngân hàng tại Việt Nam; không một tổ chức, cá nhân nào được nhận tiền gửi, cung ứng dịch vụ thanh toán hoặc thực hiện hoạt động ngân hàng khác, nếu không có Giấy phép do NHNN cấp