Mặt khách quan của tội phạm là mặt bên ngoài của tội phạm, bao gồm những biểu hiện của tội phạm diễn ra hoặc tồn tại bên ngoài thế giới khách quan1. Trong đó, hành vi khách quan nguy hiểm cho xã hội là một dấu hiệu quan trọng. Vì vậy, hoàn thiện dấu hiệu hành vi trong mặt khách quan của các tội phạm, trong đó có Tội gián điệp là rất cần thiết.

1. Quy định của pháp luật

Theo Khoản 1, Điều 80 của Bộ luật Hình sự năm 1999 (BLHS), hành vi trong mặt khách quan của Tội gián điệp bao gồm: hoạt động tình báo, phá hoại hoặc gây cơ sở để hoạt động tình báo, phá hoại chống nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa (CHXHCN) Việt Nam; gây cơ sở để hoạt động tình báo, phá hoại theo sự chỉ đạo của nước ngoài; hoạt động thám báo, chỉ điểm, chứa chấp, dẫn đường hoặc thực hiện hành vi khác giúp nước ngoài hoạt động tình báo, phá hoại; cung cấp hoặc thu thập nhằm cung cấp bí mật nhà nước cho nước ngoài; thu thập, cung cấp tin tức, tài liệu khác nhằm mục đích để nước ngoài sử dụng chống nước CHXHCN Việt Nam.

2. Hoàn thiện dấu hiệu hành vi trong mặt khách quan của Tội gián điệp

Trên cơ sở nghiên cứu, phân tích quy định của BLHS về yếu tố mặt khách quan của Tội gián điệp và tham khảo kinh nghiệm lập pháp hình sự của một số nước trên thế giới về tội này, chúng tôi cho rằng, trong quá trình sửa đổi, bổ sung quy định của BLHS về dấu hiệu hành vi trong mặt khách quan của Tội gián điệp, một mặt các nhà lập pháp cần mô tả hành vi phản ánh tính đặc trưng của loại tội này, mặt khác cũng cần quan tâm đến tính thống nhất về kỹ thuật lập pháp đối với Tội gián điệp trong mối quan hệ với các tội xâm phạm an ninh quốc gia trong BLHS. Theo đó, dấu hiệu hành vi trong mặt khách quan của Tội gián điệp cần hoàn thiện theo hướng sau đây:

Một là, không mô tả hành vi phá hoại hoặc gây cơ sở để hoạt động tình báo, phá hoại; gây cơ sở để hoạt động tình báo, phá hoại theo sự chỉ đạo của nước ngoài, hoạt động thám báo trong mặt khách quan của Tội gián điệp

Về hành vi phá hoại.

Trong pháp luật hình sự nước ta, ngoài hành vi hoạt động tình báo, hai mặt hoạt động khác của gián điệp là phá hoại và gây cơ sở được nhà làm luật quy định trong cấu thành Tội gián điệp, còn những mặt hoạt động khác không được quy định trong cấu thành tội phạm này mà quy định trong các điều luật khác tương ứng trong Chương các tội xâm phạm an ninh quốc gia. Đối với hoạt động của gián điệp biệt kích, BLHS quy định thành một tội độc lập là Tội xâm phạm an ninh lãnh thổ (Điều 81).

Theo quy định của BLHS hiện hành, tên gián điệp thực hiện hành vi phá hoại sẽ chỉ bị truy tố, xét xử về một tội là Tội gián điệp còn trường hợp ngoài hoạt động tình báo, tên gián điệp thực hiện thêm những hành vi khác như khủng bố, tổ chức bạo loạn, phá rối an ninh, tuyên tuyền chống Nhà nước CHXHCN Việt Nam . thì sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự (TNHS) về hai tội. Hơn nữa, trong các Điều 85, 86, 87, 88 tại chương Các tội phạm xâm phạm an ninh quốc gia đều đề cập hành vi phá hoại, và như vậy, nếu giữ nguyên như quy định trong BLHS hiện hành thì nội dung của các điều luật có sự trùng lặp. Điều đó không hợp lý cả về lý luận và thực tiễn. Vì vậy, chúng tôi cho rằng, trong mặt khách quan của Tội gián điệp không nên mô tả hành vi phá hoại. Người nào thực hiện hành vi phá hoại sẽ bị truy cứu TNHS về một trong các tội phạm tương ứng quy định tại các điều luật nêu trên tùy theo tính chất của hành vi phạm tội. Điều này có ý nghĩa quan trọng đối với thực tiễn áp dụng quy