CHƯƠNG I

KHÁI NIỆM LUẬT KINH DOANH QUỐC TẾ

I. KHÁI NIỆM VỀ LUẬT KINH DOANH QUỐC TẾ

Hoạt động kinh doanh quốc tế đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc phát triển kinh tế của một đất nước. Tuy nhiên, việc điều chỉnh hoạt động kinh doanh quốc tế vô cùng khó khăn và phức tạp bởi tính chất đặc thù của hoạt động này. Hoạt động kinh doanh quốc tế không chỉ bó hẹp trong phạm vi lãnh thổ của một quốc gia nhất định, mà nó còn liên quan đến nhiều quốc gia khác. Do vậy, khác với hoạt động kinh doanh trong nước, các hoạt động kinh doanh quốc tế không chỉ chịu sự điều chỉnh bởi hệ thống pháp luật của một quốc gia, mà nó còn chịu sự điều chỉnh bởi các nguyên tắc, các quy phạm trong luật pháp của nhiều quốc gia khác nhau; các nguyên tắc, các quy phạm trong các điều ước quốc tế và trong các tập quán quốc tế về kinh doanh quốc tế. Tổng hợp các nguyên tắc, các quy phạm này được gọi là luật kinh doanh quốc tế. Nói cách khác, luật kinh doanh quốc tế là tổng hợp các nguyên tắc, các quy phạm điều chỉnh quan hệ giữa các nguyên tắc, các quy phạm điều chỉnh quan hệ giữa các chủ thể trong hoạt động kinh doanh quốc tế.

Như vậy, để làm rõ khái niệm về Luật Kinh doanh quốc tế thì về mặt pháp lý, hai thuật ngữ: " Chủ thể trong quan hệ kinh doanh quốc tế" và " hoạt động kinh doanh quốc tế" cần phải được làm sáng tỏ.

1. Chủ thể của Luật kinh doanh quốc tế

a. Thể nhân (Physical person)

Thể nhân với tư cách chủ thể trong Luật kinh doanh quốc tế là mét con người cụ thể có đầy đủ những điều kiện mà pháp luật quy định. Về mặt pháp lý, mét người muốn trở thành chủ thể trong hoạt động kinh doanh quốc tế, trước hết phải là người có đầy đủ điều kiện pháp lý để trở thành chủ thể trong hoạt động kinh doanh trong nước. Do nhiều nguyên nhân khác nhau mà pháp luật các nước có thể quy định một cách cụ thể hoặc không cụ thể các điều kiện đối với một người khi tham gia quan hệ kinh doanh quốc tế với tư cách chủ thể. Nếu pháp luật quy định một cách cụ thể các điều kiện của chủ thể là thể nhân trong quan hệ pháp luật kinh doanh quốc tế, thì khi xem xét tư cách chủ thể của một người trong quan hệ kinh doanh quốc tế, sẽ căn cứ vào các quy định đối với chủ thể là thể nhân trong quan hệ pháp luật kinh doanh trong nước, đồng thời có tính đến các quy định có tính chất bổ sung. Ví dụ: theo quy định của pháp luật Việt Nam thì thể nhân khi đã đủ các điều kiện trở thành chủ thể trong hoạt động kinh doanh trong nước, nếu muốn hoạt động kinh doanh với nước ngoài thì phải có đầy đủ các điều kiện do Chính phủ quy định, sau khi đã đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Mặc dù có những quy định cụ thể khác nhau, nhưng nhìn chung khi đề cập đến việc xác định tư cách chủ thể của thể nhân trong quan hệ kinh doanh nói chung và quan hệ kinh doanh quốc tế nói riêng, luật pháp của hầu hết các nước đều dựa trên hai tiêu chuẩn pháp lý liên quan trực tiếp tới thể nhân, đó là: Tiêu chuẩn đối với các điều kiện về nhân thân và tiêu chuẩn đối với các điều kiện về nghề nghiệp của thể nhân.