CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ PHÁP LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG Ở VIỆT NAM

I. ĐẶC TRƯNG CỦA HỆ THỐNG VĂN BẢN PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG Ở VIỆT NAM

1. Pháp luật bảo vệ môi trường Việt Nam được xây dựng trên một cơ sở chính trị nhất quán và vững chắc

2. Pháp luật bảo vệ môi trường Việt Nam có tính thống nhất trong sự liên kết với pháp luật chuyên ngành

II. PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG ĐIỀU CHỈNH CỦA PHÁP LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG Ở VIỆT NAM

III. NGUYÊN TẮC ĐIỀU CHỈNH PHÁP LUẬT TRONG LĨNH VỰC MÔI TRƯỜNG Ở VIỆT NAM

CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG Ở VIỆT NAM

I. NHỮNG THÀNH TỰU

II. NHỮNG BẤT CẬP, TỒN TẠI

CHƯƠNG III: NHỮNG KIẾN NGHỊ VÀ GIẢI PHÁP GÓP PHẦN HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG

I. KIẾN NGHỊ CHUNG VỀ PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG

II. KIẾN NGHỊ CỤ THỂ

KẾT LUẬN

CHƯƠNG I

TỔNG QUAN VỀ PHÁP LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG Ở VIỆT NAM

Hoạt động bảo vệ môi trường là hoạt động giữ cho môi trường trong lành, sạch đẹp; phòng ngừa, hạn chế tác động xấu đối với môi trường, ứng phó sự cố môi trường; khắc phục ô nhiễm, suy thoái, phục hồi và cải thiện môi trường; khai thác, sử dụng hợp lý và tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên; bảo vệ đa dạng sinh học .

Một trong những công cụ quan trọng để phân công trách nhiệm giữa các tổ chức, cá nhân trong xã hội trong việc bảo vệ môi trường chính là pháp luật. Hệ thống các quy phạm pháp luật quy định quyền và nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân trong hoạt động bảo vệ môi trường tạo thành pháp luật bảo vệ môi trường.

Pháp luật bảo vệ môi trường của Việt Nam được cấu thành bởi hệ thống các quy phạm pháp luật nằm trong nhiều văn bản quy phạm pháp luật ở nhiều tầm hiệu lực pháp luật khác nhau từ Hiến pháp, Luật, Pháp lệnh đến các văn bản do Chính phủ, các bộ, ngành và chính quyền địa phương ban hành.

Điều 29 Hiến pháp Việt Nam năm 1992 đã quy định: “Cơ quan nhà nước, đơn vị vũ trang, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, mọi cá nhân phải thực hiện các quy định của Nhà nước về sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường. Nghiêm cấm mọi hành động làm suy kiệt tài nguyên và huỷ hoại môi trường”. Đây là quy định mang tính hiến định, tạo cơ sở cho việc xác định nghĩa vụ của các chủ thể trong việc bảo vệ môi trường.

Luật Bảo vệ môi trường năm 2005 gồm 136 điều được chia làm 15 chương quy định những vấn đề quan trọng sau đây:

1. Phạm vi, đối tượng điều chỉnh, nguyên tắc, chính sách về bảo vệ môi trường của Việt Nam;

2. Tiêu chuẩn môi trường: nguyên tắc xây dựng và áp dụng tiêu chuẩn môi trường; nội dung tiêu chuẩn môi trường quốc gia; hệ thống tiêu chuẩn môi trường quốc gia; các yêu cầu đối với tiêu chuẩn về chất lượng môi trường xung quanh; các yêu cầu đối với tiêu chuẩn về chất thải; việc ban hành và công bố áp dụng tiêu chuẩn môi trường quốc gia;

3. Đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường và cam kết bảo vệ môi trường:

- Đối với việc đánh giá môi trường chiến lược: quy định rõ các đối tượng, chủ thể phải lập và nội dung của báo cáo đánh giá môi trường chiến lược cũng như cơ quan có thẩm quyền thẩm định báo cáo đánh giá môi trường chiến lược;

- Đối với việc đánh giá tác động môi trường: quy định rõ các đối tượng, chủ thể phải lập và nội dung của báo cáo đánh giá tác động môi trường cũng như cơ quan có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường; trách nhiệm thực hiện và kiểm tra việc thực hiện báo cáo tác động môi trường;

- Đối với cam kết bảo vệ môi trường: quy định rõ đối tượng phải lập bản cam kết, nội dung bản cam kết, trách nhiệm thực hiện và kiểm tra việc thực hiện bản cam kết bảo vệ môi trường.

4. Bảo tồn và sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên: quy định việc điều tra, đánh giá, lập quy hoạch sử dụng tài nguyên thiên nhiên; bảo tồn thiên nhiên; bảo vệ đa dạng sinh học; bảo vệ và phát triển cảnh quan thiên nhiên; bảo vệ môi trường trong khảo sát, thăm dò, khai thác, sử dụng tài nguyên thiên nhiên; phát triển năng lượng sạch, năng lượng tái tạo và sản phẩm thân thiện với môi trường; xây dựng thói quen tiêu dùng thân thiện với môi trường.

5. Các biện pháp bảo vệ môi trường trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ: quy định trách nhiệm bảo vệ môi tr¬ường của tổ chức, cá nhân trong họat động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ; bảo vệ môi trường đối với khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung; bảo vệ môi trường đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ; bảo vệ môi trường đối với làng nghề; bảo vệ môi trường đối với bệnh viện, cơ sở y tế khác; bảo vệ môi trường trong hoạt động xây dựng; bảo vệ môi trường trong hoạt động giao thông vận tải; bảo vệ môi trường trong nhập khẩu, quá cảnh hàng hoá; bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu; bảo vệ môi trường trong hoạt động khoáng sản; bảo vệ môi trường trong hoạt động du lịch; bảo vệ môi trường trong sản xuất nông nghiệp; bảo vệ môi trường trong nuôi trồng thủy sản; bảo vệ môi trường trong hoạt động mai táng; xử lý cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ gây ô nhiễm môi trường;

6. Các yêu cầu và biện pháp bảo vệ môi trường đô thị, khu dân cư: quy định việc quy hoạch bảo vệ môi trường đô thị, khu dân cư; yêu cầu về bảo vệ môi trường đối với đô thị, khu dân cư tập trung; bảo vệ môi trường nơi công cộng; yêu cầu về bảo vệ môi trường đối với hộ gia đình; tổ chức tự quản về bảo vệ môi tr¬ường;

7. Bảo vệ môi trường biển, nước sông và các nguồn nước khác:

- Bảo vệ môi trường biển: quy định nguyên tắc bảo vệ môi trường biển; bảo tồn và sử dụng hợp lý tài nguyên biển; kiểm soát, xử lý ô nhiễm môi trường biển; tổ chức phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường trên biển;

- Bảo vệ môi trường nước sông: quy định nguyên tắc bảo vệ môi trường nước sông; kiểm soát, xử lý ô nhiễm môi trường nước trong lưu vực sông; trách nhiệm của Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh đối với bảo vệ môi trường nước trong lưu vực sông; tổ chức bảo vệ môi trường nước của lưu vực sông;

- Bảo vệ môi trường các nguồn nước khác: Bảo vệ môi trường nguồn nước hồ, ao, kênh, mương, rạch; Bảo vệ môi trường hồ chứa nước phục vụ mục đích thuỷ lợi, thủy điện; Bảo vệ môi trường nước dưới đất;

8. Quản lý chất thải:

- Quy định chung về quản lý chất thải: trách nhiệm quản lý chất thải; thu hồi, xử lý sản phẩm hết hạn sử dụng hoặc thải bỏ; tái chế chất thải; trách nhiệm của ủy ban nhân dân các cấp trong quản lý chất thải;

- Các biện pháp quản lý chất thải nguy hại: lập hồ sơ, đăng ký, cấp phép và mã số hoạt động quản lý chất thải nguy hại; phân loại, thu gom, l¬ưu giữ tạm thời chất thải nguy hại; vận chuyển chất thải nguy hại; xử lý chất thải nguy hại; cơ sở xử lý chất thải nguy hại; khu chôn lấp chất thải nguy hại; quy hoạch về thu gom, xử lý, chôn lấp chất thải nguy hại;

- Các biện pháp quản lý chất thải rắn thông thường: phân loại chất thải rắn thông thường; thu gom, vận chuyển chất thải rắn thông thường; cơ sở tái chế, tiêu hủy, khu chôn lấp chất thải rắn thông thường; quy hoạch về thu gom, tái chế, tiêu huỷ, chôn lấp chất thải rắn thông thường;

- Các biện pháp quản lý nước thải: thu gom, xử lý nước thải; hệ thống xử lý nước thải;

- Các biện pháp quản lý và kiểm soát bụi, khí thải, tiếng ồn, độ rung, ánh sáng, bức xạ: quản lý và kiểm soát bụi, khí thải; quản lý khí thải gây hiệu ứng nhà kính, phá huỷ tầng ô zôn; hạn chế tiếng ồn, độ rung, ánh sáng, bức xạ;

9. Phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường, khắc phục ô nhiễm và phục hồi môi trường:

- Các biện pháp phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường: phòng ngừa sự cố môi trường; an toàn sinh học; an toàn hoá chất; an toàn hạt nhân và an toàn bức xạ; ứng phó sự cố môi trường; xây dựng lực lượng ứng phó sự cố môi trường;

- Các biện pháp khắc phục ô nhiễm và phục hồi môi trường: căn cứ để xác định khu vực môi trường bị ô nhiễm; khắc phục ô nhiễm và phục hồi môi trường;

10. Quan trắc và thông tin về môi trường: quy định các vấn đề về quan trắc môi trường; hệ thống quan trắc môi trường; quy hoạch hệ thống quan trắc môi trường; chương trình quan trắc môi trường; chỉ thị môi trường; báo cáo hiện trạng môi trường cấp tỉnh; báo cáo tình hình tác động môi trường của ngành, lĩnh vực; báo cáo môi trường quốc gia; thống kê, lưu trữ dữ liệu, thông tin về môi trường; công bố, cung cấp thông tin về môi trường; công khai thông tin, dữ liệu về môi trường; thực hiện dân chủ cơ sở về bảo vệ môi trường;

11. Nguồn lực bảo vệ môi trường: tuyên truyền về bảo vệ môi trường; giáo dục về môi trường và đào tạo nguồn nhân lực bảo vệ môi tr¬ường; phát triển khoa học, công nghệ về bảo vệ môi trường; phát triển công nghiệp môi trường, xây dựng năng lực dự báo, cảnh báo về môi trường; nguồn tài chính bảo vệ môi tr¬ường; ngân sách nhà nước về bảo vệ môi trường; thuế môi trường; phí bảo vệ môi tr¬ường; ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường trong hoạt động khai thác tài nguyên thiên nhiên; quỹ bảo vệ môi trường; phát triển dịch vụ bảo vệ môi trường; chính sách ưu đãi, hỗ trợ hoạt động bảo vệ môi trường;

12. Hợp tác quốc tế về bảo vệ môi trường: thực hiện điều ước quốc tế về môi trường; bảo vệ môi trường trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế và toàn cầu hoá; mở rộng hợp tác quốc tế về bảo vệ môi trường;

13. Trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, Mặt trận tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên về bảo vệ môi trường: trách nhiệm quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường của Chính phủ, bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; trách nhiệm quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường của Uỷ ban nhân dân các cấp; cơ quan chuyên môn, cán bộ phụ trách về bảo vệ môi trường; trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên;

14. Thanh tra, xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo và bồi thường thiệt hại về môi trường:

- Thanh tra, xử lý vi phạm, giải quyết khiếu nại, tố cáo về môi trường: thanh tra bảo vệ môi trường; trách nhiệm thực hiện kiểm tra, thanh tra bảo vệ môi trường; xử lý vi phạm; khiếu nại, tố cáo, khởi kiện về môi trường; tranh chấp về môi trường;

- Bồi thường thiệt hại do ô nhiễm, suy thoái môi trường: thiệt hại do ô nhiễm, suy thoái môi trường; xác định thiệt hại do ô nhiễm, suy thoái môi trường; giám định thiệt hại do suy giảm chức năng, tính hữu ích của môi trường; giải quyết bồi thường thiệt hại về môi trường; bảo hiểm trách nhiệm bồi thường thiệt hại về môi trường