MỞ ĐẦU

Động vật nguyên sinh (Protozoa) là động vật đơn bào xuất hiện sớm nhất thuộc giới nguyên sinh vật (Protista). Động vật nguyên sinh có khoảng 60.000 loài, trong đó gần một nửa là các dạng hóa thạch, sống chủ yếu trong môi trường nước, đất ẩm và các môi trường giàu chất hữu cơ phân hủy. Một số loài sống ký sinh trong cơ thể các sinh vật khác.

Cơ thể của động vật nguyên sinh có cấu trúc cơ bản là một tế bào, nhưng đảm nhận tất cả các chức năng của một cơ thể sống như ở động vật đa bào. Một sốt tập đoàn động vật nguyên sinh tuy có cấu tạo tế bào nhưng chưa có sự phân hóa thành các mô, các cơ quan. Hoạt động sống của tập đoàn về cơ bản vẫn dựa trên cơ sở một tế bào.

Các chức năng sống của động vật nguyên sinh do các cơ quan tử (organelle) đảm nhận: tiên mao, tiêm mao hay chân giả đảm nhận chức năng vận chuyển, thu nhận thức ăn; không bào tiêu hóa có chức năng tiêu hóa, không bào co bóp có chức năng bài tiết và điều hòa áp suất thẩm thấu v.v

Ở động vật nguyên sinh, sinh sản vô tính là hình thức sinh sản phổ biến, mặc dù sinh sản hữu tính cũng có với sắc thái riêng của từng ngành. Động vật nguyên sinh sinh sản vô tính bằng phân đôi, có khi bằng liệt sinh hay bằng mọc chồi; sinh sản hữu tính bằng tiếp hợp, có hiện tượng xen kẽ thế hệ ở một số loài.

Động vật nguyên sinh có vai trò rất quan trọng đối với người, vật nuôi, cây trồng. Tuy nhiên, bên cạnh đó, chúng cũng là nguyên nhân gây ra nhiều bệnh nguy hiểm như: sốt rét, bệnh ngủ Châu Phi, bệnh lị amip v.v

Hệ thống phân loại của động vật nguyên sinh có nhiều thay đổi. Tuy nhiên, hiện nay đa số các nhà nguyên sinh động vật nhất trí cho rằng động vật nguyên sinh là một phân giới của Động vật. Căn cứ vào đặc trưng của cơ quan tử di chuyển và việc vó hay không giai đoạn bào tử trong vòng đời của nhóm ký sinh, có thể phân biệt thành 4 nhóm Động vật nguyên sinh với 12 ngành:

v Nhóm động vật nguyên sinh có long bơi

· Ngành Trùng lông bơi Ciliophora

v Nhóm động vật nguyên sinh có chân giả

· Ngành Trùng biến hình Amoebozoa

· Ngành Trùng lỗ Foraminifera

· Ngành Trùng phóng xạ Radiozoa

· Ngành Trùng mặt trời Heliozoa

v Nhóm động vật nguyên sinh có roi bơi

· Ngành Archaezoa

· Ngành Trùng roi động vật Euglenozoa

· Ngành Trùng roi giáp Dinozoa

· Ngành Trùng roi cổ áo Choanozoa

v Nhóm động vật nguyên sinh có bào tử

· Ngành Trùng bào tử Sporozoa

· Ngành Trùng vi bào tử Microsporozoa

· Ngành Trùng bào tử gai Cnidosporozoa

Trong giới hạn nội dung bài tiểu luận, chúng tôi xin được trình bày một số kiến thức về Trùng sốt rét (Plasmodium) - nhóm Trùng bào tử máu (Haemosporidia) - ngành Trùng bào tử (Sporozoa) và những hiểu biết cơ bản vể căn bệnh nguy hiểm ở Việt Nam do Trùng Plasmodium gây ra - bệnh sốt rét.