Trong lịch sử văn học Việt Nam thế kỷ XVIII, Đoàn Thị Điểm được đánh giá cao: “là một người có kỳ tài trong văn nữ giới” (27), là “người nổi tiếng hay chữ” (39). Riêng bản dịch Chinh phụ ngâm hiện hành được khẳng định “…là áng văn hay nổi tiếng không nhường Truyện Kiều, được phổ biến sâu rộng hơn cả giai tác Nguyễn Du” (Nguyễn Thạch Giang – Chinh phụ ngâm diễn ca).

Nhà phê bình văn học Đặng Thai Mai trong Giảng văn Chinh phụ ngâm đã viết “…Sự thực thì hai trăm năm sau khi tập CHINH PHỤ NGÂM đã được viết bằng chữ Hán và phu diễn vào trong hình thức Việt văn của nó, người ta chỉ biết có một bài Chinh phụ, người ta chỉ nhớ đến một khúc ngâm chinh phụ ; ấy là tập CHINH PHỤ NGÂM của Đoàn Thị Điểm.”

Kể cả tác phẩm Truyền kỳ tân phả bằng Hán văn của bà cũng rất nổi tiếng, được Phan Huy Chú trong Lịch triều hiến chương loại chí khen là: “Lời văn hoa mỹ dồi dào”.

Không những thế, lại có rất nhiều giai thoại văn học xung quanh cuộc đời nữ sỹ tài hoa này, như Đoàn Thị Điểm ngoài việc xướng họa với cha và anh “kể có hàng chục, hàng trăm bài”, bà còn xướng họa với nhiều danh sỹ đương thời, đã từng làm cho “sứ giả Trung Quốc” lúng túng bằng những câu đối sắc sảo, và đã đánh bại Trạng Quỳnh (Nguyễn Quỳnh, đỗ Hương cống thời Lê mạt) trong nhiều lần đối đáp, khiến hình ảnh bà càng trở nên hấp dẫn trên văn đàn Việt Nam.

Thế nhưng đến nay vẫn còn một số nghi vấn đặt ra xung quanh cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của nữ sỹ tài hoa này. Chẳng hạn:

- Đoàn Thị Điểm có phải là tác giả bản dịch Chinh phụ ngâm hiện hành hay không?

- 6 truyện trong Truyền kỳ tân phả phải chăng đều là tác phẩm của bà?

- Ngoài bản dịch Chinh phụ ngâm và tác phẩm Truyền kỳ tân phả, liệu bà còn những sáng tác nào nữa không…

Vì các lẽ trên mà chúng tôi đã chọn đề tài luận văn là “Nghiên cứu Đoàn Thị Điểm qua Đoàn Thị thực lục”.

Kết cấu luận văn:

Chương 1: Xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XVIII và thân thế Đoàn Thị Điểm

Chương 2: Văn bản Đoàn Thị thực lục và phần chép về Hồng Hà phu nhân di văn

Chương 3: Giá trị tư tuởng và nghệ thuật của Hồng Hà phu nhân di văn