Vài thập kỷ cuối thế kỷ XX, tiểu thuyết Việt Nam như có phần chững lại, ít gặt hái được những thành công rực rỡ. Người ta thường nhắc đến những thành công ở thể loại truyện ngắn của nhiều cây bút có thương hiệu như Ma Văn Kháng, Nguyễn Khải, Nguyễn Huy Thiệp, Nguyễn Ngọc Tư, ... Còn ở thể loại tiểu thuyết, trong vài thập kỷ này, dường như đang vắng bóng những tên tuổi nổi trội.

Trước thực tế đó, những người quan tâm đến sự phát triển của tiểu thuyết đã phải lên tiếng "khích lệ" hoặc dóng những hồi chuông "báo động" về tiểu thuyết. Chuyên luận Tiểu thuyết Việt Nam đang ở đâu? của nhiều tác giả cùng các bài viết nghiên cứu phê bình của những cây bút tiểu thuyết có nghề đang hâm nóng bầu không khí tiểu thuyết. Kết quả, có khá nhiều ý kiến trái ngược nhau khi đánh giá thực trạng tiểu thuyết đương đại. Nhà văn Ma Văn Kháng trong bài viết Tiểu thuyết, một giá trị không thể thay thế trên báo Văn nghệ số 46 năm 2002 đã khái quát về tình hình tiểu thuyết Việt Nam như sau: "Tiểu thuyết Việt Nam hiện đại dường như đang rơi vào trạng thái cụt nhụt sức sáng tạo. Số tiểu thuyết hàng năm đã ít ỏi, lại còn yếu kém, gần như không gây được ấn tượng gì với bạn đọc"

Trong hoàn cảnh đó, Nguyễn Xuân Khánh cho ra đời hai tiểu thuyết: Hồ Quý Ly (2000) và tiếp đó là Mẫu Thượng Ngàn (2006) đã làm xôn xao văn đàn Việt Nam.

Cả hai cuốn tiểu thuyết đều giành những giải thưởng cao: Hồ Quý Ly - Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam - 2001, giải thưởng Hội Nhà văn Hà Nội 2001 ; Mẫu Thượng Ngàn - giải thưởng Hội Nhà văn Hà Nội 2006..., được giới nghiên cứu phê bình đánh giá cao và độc giả đón nhận nồng nhiệt. Đây thực sự là một kết quả đáng trân trọng của tiểu thuyết Việt Nam đương đại.

Kết cấu đề tài:

Chương 1: Đôi nét khái quát lý thuyết về nhân vật văn học, nhân vật trong thể loại tiểu thuyết và việc xây dựng thế giới nhân vật.

Chương 2: Thế giới nhân vật trong tiểu thuyết Hồ Quý Ly và Mẫu Thượng Ngàn .

Chương 3: Nghệ thuật xây dựng thế giới nhân vật trong tiểu thuyết Hồ Quý Ly và Mẫu Thượng Ngàn.