Phần I

Cơ sở lý luận của trả công lao động trong kinh tế thị trường

I- Tiền công, Quĩ và cơ cấu tiền công ở doanh nghiệp.

1- Cơ sở lý luận

              Kể từ khi chuyển sang kinh tế thị trường có sự quản lý vĩ mô của Nhà nước đã tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người lao động chủ động lựa chọn công việc, ngành nghề theo ý muốn thông qua các hợp đồng thoả thuận với người quản lý đơn vị sản xuất kinh doanh. Trong cơ chế thị trường, mọi người cùng lao động, tõ lao động giản đơn đến lao động phức tạp, nặng nhọc và độc hại, từ người lao động đến người quản lý là giám đốc đều là người làm thuê cho ông chủ ở cấp cao hơn, và ông chủ ở cấp cao nhất chính là Nhà nước. Người lao động giờ đây được hưởng tiền công theo năng lực và công sức đã bỏ ra. Có thể nói tiền công là giá cả của một thứ hàng hoá: lao động. Thứ hàng hoá này cũng luôn luôn tuân theo các qui luật về giá trị và yêu cầu phải được tính đúng, tính đủ.

              Nếu xét về mặt cơ sở khoa học của lý luận thì ta có thể nghiên cứu tiền công với nhiều qui luật và các phạm trù khác nhau nữa. Nhưng ở đây để đành giá về tầm quan trọng của tiền công xin đơn cử một phân tích của Các mác về các yếu tố cơ bản của nền xã hội như sau: Bất kỳ một sản xuất xã hội nào cũng đều cần ba yếu tố như sau:

              - Lao động

              - Đối tượng lao động

              - Tư liệu lao động

              ( Kinh tế chính trị học - NXB Giáo dục - 1996 )

Theo phân tích của Các Mác thì thiếu mét trong ba yếu tố trên sẽ không thể tiến hành quá trình sản xuất được. Và trong ba yếu tố đó thì Các Mác đã đánh giá yếu tố lao động là yếu tố quan trọng nhất. Mác định nghĩa “ Lao động là hoạt động có mục đích, có ý thức của con người nhằm thay đổi vật thể tự nhiên phù hợp với nhu cầu của mình ”. Chính lao động mới sáng tạo ra được tư liệu sản xuất. Lao động kết hợp với tư liệu sản xuất tác động vào đối tượng lao động để hình thành quá trình sản xuất. Do đó, việc đánh giá vai trò con người trong lao động là cực kỳ quan trọng. Chủ nghĩa Tư bản trong nhiều năm qua đã biết khai thác triệt để tiềm năng của yếu tố con người trong lao động sản xuất. Họ đã đưa ra được các chính sách hợp lý, đúng đán về lương, thưởng và phụ cấp đem lại cho người lao động khoản thu nhập hợp lý để khuyến khích người lao động làm việc có năng suất, chất lượng và hiệu quả cao. Và cũng chính từ đây họ đã đem lại lợi nhuận ngày mét cao hơn cho các ông chủ, các nhà Tư bản. Vì vậy tiền lương không phải là cái gì khác mà chính là giá cả sức lao động - tiền lương chính là mét bộ phận của giá trị mới sáng tạo ra, biểu hiện dưới hình thái tiền tệ mà người chủ, hoặc người sử dụng lao động trả cho người bán sức lao động căn cứ vào số lượng, chất lượng lao động của họ đã hao phí. Tuy vậy trong nền kinh tế thị trường, cùng một năng suất lao động, cùng một hiệu quả, cùng mét số lượng sản phẩm được làm ra nhưng tiền công trả cho người lao động ở doanh nghiệp này có thể có chênh lệch so với doanh nghiệp khác tuỳ thuộc vào mức độ thành công trong hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp đó. Cho nên, Nhà nước vẫn nắm vai trò trung gian điều tiết, giám sát tình hình phân bổ sức lao động cũng như mức lương một cáhc hợp lý giữa các doanh nghiệp, các ngành nghề kinh tế, các khối kinh tế... Từ cơ sở lý luận trên ta có thể định nghĩa tiền công như sau:

              Tiền công lao động là lương tiền mà người chủ doanh nghiệp thuận trả và người lao động vừa ý, chấp nhận trong mối quan hệ với việc đem khả năng lao động của mình ra hoàn thành các công việc nhất định.

              Tiền công lao động thường được trả dưới cả ba hình thức: Tiền lương, tiền thưởng và các khoản phụ cấp.

              Tõ ®Þnh nghÜa trªn ta cã thÓ: TiÒn c«ng lao ®éng (Y) nhiÒu hay Ýt tuú thuéc vµo møc ®é sinh lîi ( L­¬ng gi¸ trÞ gia t¨ng)cña doanh nghiÖp ( X1 ) tØ lÖ tham gia ®ãng gãp cña c¸ nh©n ( X2 ),