TÓM TẮT

Trong xã hội ngày nay, để tìm được công việc phù hợp và ổn định không phải là chuyện dễ. Người bình thường tìm việc làm đã khó, người khuyết tật tìm việc làm lại càng khó hơn. Hành lang pháp lý của nhà nước dành cho người khuyết tật tương đối đầy đủ như: chính sách ưu đãi, hỗ trợ vốn, ưu tiên cấp địa điểm thuận lợi, đầu tư kỹ thuật công nghệ, miễn giảm thuế theo qui định cho các cơ sở dạy nghề sản xuất kinh doanh và doanh nghiệp. Chính sách ban hành nhằm khuyến khích doanh nghiệp nhận người khuyết tật vào làm việc. Tuy nhiên, số người khuyết tật có được việc làm ổn định hiện nay còn rất thấp. Nguyên nhân là do đâu? Doanh nghiệp có cái nhìn như thế nào về người khuyết tật? Các chính sách nhà nước ban hành có đủ khuyến khích doanh nghiệp nhận người khuyết tật vào làm việc hay không? Nhận thức của các doanh nghiệp về chính sách như thế nào?

Mục tiêu của nghiên cứu nhằm tìm câu trả lời cho những câu hỏi trên. Đối tượng nghiên cứu là các doanh nghiệp có nhận và không nhận người khuyết tật vào làm việc thuộc nhiều lĩnh vực kinh doanh khác nhau.

Nghiên cứu dựa trên cơ sở lý thuyết về thái độ và tuyển dụng, điều tra sơ bộ 4 doanh nghiệp, gặp trực tiếp một số cán bộ Sở Lao đông – Thương binh Xã hội và Hội bảo trợ Người tàn tật và Trẻ mồ côi tỉnh An Giang từ đó đề ra mô hình nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu được chọn là nghiên cứu định tính, thu thập số liệu bằng phỏng vấn sâu. Mẫu được lấy thuận tiện, có 30 doanh nghiệp chấp nhận cuộc phỏng vấn. Các dữ liệu sau khi thu thập được xử lý và phân tích dưới sự hỗ trợ của phần mềm SPSS 13.0.

Kết quả nghiên cứu chính thức được phân tích theo các phần chính: nhận thức của doanh nghiệp đối với người khuyết tật, nhận thức của doanh nghiệp về chính sách pháp luật, xu hướng hành vi của các doanh nghiệp và sau cùng tìm hiểu nhận thức của doanh nghiệp ảnh hưởng đến hành vi của họ.

Doanh nghiệp cho rằng tạo việc làm cho người khuyết tật là trách nhiệm của họ. Tuy nhiên, việc thực thi trách nhiệm này có nghĩa là doanh nghiệp sẽ có thêm gánh nặng và làm giảm sức cạnh tranh, doanh thu và lợi nhuận.

Qua tìm hiểu về mối quan hệ giữa nhận thức và hành vi cho thấy, nhận thức của doanh nghiệp về người khuyết tật có ảnh hưởng đến hành vi của doanh nghiệp nhưng nhận thức của doanh nghiệp về chính sách pháp luật chỉ ảnh hưởng đến hành vi của doanh nghiệp trong tương lai.

Doanh nghiệp nhận thấy người khuyết tật là những người có năng suất làm việc kém hơn người bình thường 30% - 40% nhưng họ vẫn có khả năng lao động. Hành vi sau cùng của doanh nghiệp là quyết định tuyển dụng người khuyết tật nếu họ đáp ứng đủ 3 điều kiện: năng lực, phẩm chất và loại khuyết tật.

Từ kết quả nghiên cứu về nhận thức của doanh nghiệp đối với chính sách pháp luật đã trả lời được câu hỏi tại sao chính sách pháp luật ban hành đã 12 năm mà vẫn chưa thực sự đi vào cuộc sống. Các doanh nghiệp nhận thấy chính sách qui định đầy đủ và hợp lý nhưng không được sự quan tâm đúng mức của các cơ quan chức năng nên việc thi hành không đạt hiệu quả. Trong tương lai, 2/3 doanh nghiệp sẽ chấp nhận tuyển dụng người khuyết tật, không nhất thiết cần có sự áp đặt của nhà nước. Nếu nhà nước làm gương trong việc tuyển dụng người khuyết tật và thực thi chính sách.

Các kết quả cho thấy doanh nghiệp còn phân vân và đắn đo rất nhiều trong việc tuyển dụng lao động là người khuyết tật. Vấn đề về lợi ích của doanh nghiệp vẫn được đặt lên hàng đầu mặc dù doanh nghiệp vẫn nhận trách nhiệm tạo việc làm bình đẳng cho nguồn lao động này. Điều đó cho thấy, có thể tính nhân đạo, nhân văn, tính chấp hành pháp luật xét cho cùng cũng thấp hơn những lợi ích về doanh thu và lợi nhuận mà doanh nghiệp đặt ra.

Nghiên cứu này là kết quả ban đầu về thái độ của doanh nghiệp đối với tuyển dụng lao động là người khuyết tật. Những thông tin về kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cho cộng đồng người khuyết tật ở An Giang, các tổ chức từ thiện, Nhà nước và chủ yếu là các doanh nghiệp Tỉnh An Giang.