[FONT=.VnTime]1. Tranh chÊp lao ®éng, ®×nh c«ng - biÓu hiÖn cña sù bÕ t¾c trong quan hÖ lao ®éng.

[FONT=.VnTime]HiÖn nay, vÊn ®Ò tranh chÊp lao ®éng vµ ®×nh c«ng, ®Æc biÖt lµ ®×nh c«ng tù ph¸t vµ viÖc ®­a ra c¸c biÖn ph¸p cã tÝnh kh¶ thi ®Ó ®iÒu chØnh vÊn ®Ò ®×nh c«ng ®ang lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò nãng báng nhÊt trong quan hÖ lao ®éng ë ViÖt Nam. ViÖc hiÓu ®óng, khoa häc vµ kh¸ch quan c¸c lo¹i ®×nh c«ng kh¸c nhau lµ ch×a kho¸ ®¸nh gi¸ sù tiÕn bé còng nh­ khã kh¨n trong quan hÖ lao ®éng ë ViÖt Nam. ViÖc gi¶i quyÕt sím c¸c tranh chÊp lao ®éng ®Ó tr¸nh x¶y ra ®×nh c«ng cã thÓ ®­îc coi lµ biÖn ph¸p phßng ngõa cã hiÖu qu¶ nh»m lµm gi¶m ®i c¸c hËu qu¶ xÊu do ®×nh c«ng g©y ra.

[FONT=.VnTime]Thùc tiÔn cho thÊy r»ng, tr­íc khi x¶y ra tranh chÊp lao ®éng, ng­êi lao ®éng th­êng cã nh÷ng dÊu hiÖu bÊt b×nh. NÕu kh«ng gi¶i quyÕt sím bÊt b×nh, c¸c m©u thuÉn sÏ tÝch tô vµ sÏ x¶y ra tranh chÊp. V× vËy, bÊt b×nh cã thÓ ®­îc coi lµ giai ®o¹n “tiÒn tranh chÊp”, nã ch­a thÓ hiÖn sù bÕ t¾c trong quan hÖ lao ®éng v× ngay sau khi ph¸t hiÖn bÊt b×nh, cã thÓ gi¶i quyÕt æn tho¶ th«ng qua ®èi tho¹i.

[FONT=.VnTime]Tranh chÊp lao ®éng x¶y ra khi hai bªn thùc sù cã xung ®ét vÒ quyÒn vµ lîi Ých. Nã cã thÓ x¶y ra th«ng qua viÖc tÝch tô c¸c m©u thuÉn, bÊt b×nh nh­ ®· ®Ò cËp, song cã mét sè tr­êng hîp, tranh chÊp x¶y ra ngay mµ kh«ng th«ng qua giai ®o¹n tÝch tô nµy. Ch¼ng h¹n, mét quyÕt ®Þnh ®¬n ph­¬ng cña ng­êi sö dông lao ®éng sa th¶i ng­êi lao ®éng cã thÓ t¹o ra ngay tranh chÊp lao ®éng lín mµ ®«i khi cã thÓ dÉn ®Õn tranh chÊp ë møc ®é lín h¬n.

[FONT=.VnTime]Tranh chÊp lao ®éng th­êng lµ tranh chÊp vÒ quyÒn vµ lîi Ých. Khi tranh chÊp lao ®éng ë møc cao, hai bªn kh«ng thÓ ®i ®Õn tho¶ thuËn, ng­êi lao ®éng sÏ sö dông ®Õn “vò khÝ tèi th­îng” cña m×nh - ®ã lµ ®×nh c«ng. Theo LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè §iÒu cña LuËt lao ®éng ®­îc ban hµnh ngµy 29/11/2006, ®×nh c«ng lµ sù ngõng viÖc t¹m thêi, tù nguyÖn vµ că tæ chøc cña tËp thÓ lao ®éng ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp lao ®éng tËp thÓ. §×nh c«ng ph¶i do Ban chÊp hµnh c«ng ®oµn c¬ së hoÆc Ban chÊp hµnh c«ng ®oµn l©m thêi tæ chøc vµ l·nh ®¹o. §èi víi doanh nghiÖp ch­a cã Ban chÊp hµnh c«ng ®oµn c¬ së th× viÖc tæ chøc vµ l·nh [FONT=.VnTime]®¹o ®×nh c«ng ph¶i do ®¹i diÖn ®­îc tËp thÓ lao ®éng cö vµ viÖc cö nµy ®· ®­îc th«ng[FONT=.VnTime] b¸o víi c«ng ®oµn huyÖn, quËn, th̃ x·t, thµnh phè thuéc tØnh hoÆc t­¬ng ®­¬ng.

[FONT=.VnTime]Râ rµng, ®×nh c«ng lµ mét hiÖn t­îng quan hÖ lao ®éng tù nhiªn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nã biÓu hiÖn mét sù bÕ t¾c trong quan hÖ lao ®éng, khi cã sù xung ®ét vÒ quyÒn vµ lîi Ých gi÷a ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng mµ sù xung ®ét nµy kh«ng ®­îc gi¶i quyÕt kÞp thêi. B¶n chÊt cña ®×nh c«ng th­êng thay ®æi vµ ph¸t triÓn cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi trong c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Trong thêi kú ®Çu, khi c¸c quèc gia b¾t ®Çu tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸, tranh chÊp lao ®éng ph¸t sinh chñ yÕu do ng­êi sö dông lao ®éng vi ph¹m quyÒn hîp ph¸p cña ng­êi lao ®éng, ng­êi lao ®éng th­êng cã nh÷ng hµnh ®éng ph¶n kh¸ng tËp thÓ do kh«ng thÓ chÞu ®ùng ®­îc sù bÊt c«ng mµ giíi chñ g©y ra. Nh÷ng tranh chÊp th­êng xuyªn vÒ quyÒn trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ thÓ hiÖn mét thùc tÕ lµ ChÝnh phñ ch­a ®ñ n¨ng lùc ®Ó thùc thi LuËt lao ®éng th«ng qua hÖ thèng thanh tra lao ®éng hiÖu qu¶. Hµnh ®éng ph¶n ®èi tù ph¸t theo d¹ng trªn th­êng mang tÝnh tù vÖ vµ thô ®éng v× ng­êi lao ®éng chØ muèn b¶o vÖ quyÒn hîp ph¸p cña m×nh. Kinh nghiÖm cña c¸c quèc gia kh¸c cho thÊy, ng­êi lao ®éng sÏ nhanh chãng hµnh ®éng ®Ó ®ßi hái ®iÒu kiÖn lµm viÖc tèt h¬n còng nh­ cã mét møc l­¬ng cao h¬n th«ng qua ®×nh c«ng. Nh­ vËy, trong ®iÒu kiÖn ®ã, ®×nh c«ng trë thµnh mét ph­¬ng c¸ch ®Ó t¨ng c­êng lîi Ých cña ng­êi lao ®éng.

[FONT=.VnTime]ViÖt Nam lµ quèc gia ®ang trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, ph¸p luËt lao ®éng ch­a ®¹t ®­îc møc ®é chÆt chÏ cÇn thiÕt vµ ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn, ho¹t ®éng cña hÖ thèng thanh tra lao ®éng tuy cã nh÷ng tiÕn bé râ rÖt trong thêi gian qua song tÝnh hiÖu qu¶ cña nã vÉn ch­a ®­îc nh­ mong muèn nªn viÖc bÕ t¾c trong quan hÖ lao ®éng dÉn ®Õn ®×nh c«ng tù ph¸t gÇn nh­ lµ mét vÊn ®Ò hiÓn nhiªn, mang tÝnh quy luËt chung cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng