LỜI MỞ ĐẦU

1. Ý NGHĨA CHỌN ĐỀ TÀI

Gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO) là nhiệm vụ quan trọng nhất của

Việt Nam trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. Trong thời gian qua thực hiện

chính sách đa phương hoá, đa dạng hoá quan hệ kinh tế đối ngoại, chủ động hội

nhập kinh tế quốc tế Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong hợp

tác đa phương và song phương. Nước ta đã trở thành thành viên của nhiều Tổ chức

quốc tế như: Khu vực mậu dịch tự do ASEAN (AFTA), Diễn đàn hợp tác kinh tế

Châu Á- Thái Bình Dương (APEC), Diễn đàn hợp tác Á-Âu (ASEM), đã ký Hiệp

định thương mại song phương với nhiều nước thuộc các Châu lục khác nhau, trong

đó đặc biệt là Hiệp định thương mại với Hoa Ký. Đây là bản Hiệp định mà thông

qua đó, Việt Nam cam kết thực hiện quan hệ thương mại trên cơ sở những chuẩn

mực pháp luật quốc tế và của WTO.

Việc gia nhập Tổ chức thương mại thế giới đang là đòi hỏi cấp bách hiện nay,

vấn đề này đã được kề cập trong văn kiện Đại hội IX của Đảng “Tiếp tục mở rộng

quan hệ kinh tế đối ngoại theo hướng đa phương, đa dạng hoá; chủ động hội nhập

kinh tế quốc tế, thực hiện những cam kết trong quan hệ song phương và đa phương

như AFTA, BTA, tiến tới gia nhập WTO”. Tại Hội nghị lần thứ IX, Ban chấp hành

trung ương khoá IX cũng nhận định “Tiếp tục chủ động hội nhập kinh tế quốc tế,

thực hiện có hiệu quả những cam kết và lộ trình hội nhập kinh tế quốc tế, chuẩn bị

tốt những điều kiện trong nước để sớm gia nhập Tổ chức thương mại thế giới

WTO”

Thực tế cho thấy việc gai nhập WTO là xu thế khách quan phù hợp với tiến

trình toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế đang diễn ra sâu rộng trên thế giới,

phù hợp với xu thế phát triển kinh tế- xã hội của Việt Nam hiện nay và những năm

đầu của thế kỷ 21. Hiện nay đã có 148 nước gia nhập WTO, 20 nước đang tiến hành

đàm phán gia nhập, điều đó cho thấy WTO ngày càng có vai trò quan trọng trong sự

phát triển của kinh tế, thương mại thế giới và có sức hấp dẫn hơn đối với các nền

kinh tế của các nước đang phát triển trong bối cảnh toàn cầu.

Việt Nam gia nhập WTO là quá trình vừa hợp tác vừa đấu tranh, vừa có thới

cơ và cả thách thức đối với nền kinh tế nước ta. Doanh nghiệp thương mại là một tế

bào trong nền kinh tế, do đó các doanh nghiệp thương mại cũng bị tác động bởi sự

kiện này. Với sức ép thời gian gia nhập WTO đã gần kề, các doanh nghiệp thương

mại cần phải tìm hiểu rõ về cơ chế hoạt động của tổ chức này; nó có tác động như

thế nào đến tình hình hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp thương mại?,

thuận lợi hay không thuận lợi? .Tìm hiểu các vấn đề trên để từ đó các doanh nghiệp

thương mại kết hợp với tình hình hiện tại của mình mà đề ra chiến lược kinh doanh

để có thể tồn tại và phát triển bền vững. Đây cũng là lý do của việc nghiên cứu đề

tài “Dự báo những tác động cơ bản đến các doanh nghiệp thương mại khi Việt Nam

gia nhập WTO”. Đề tài rất có ý nghĩa khoa học và thực tiển để đóng góp vào hiệu

quả hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp thương mại nói riêng, nền kinh tế

Việt Nam nói chung cũng như vấn đề xã hội trong việc giải quyết công ăn việc làm

cho người lao động

2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

Đề tài tập trung nghiên cứu các vấn đề sau:

- Nghiên cứ một cách có hệ thống về Tổ chức WTO và cơ chế điều hành của tổ

chức WTO

- Nghiên cứu những ưu đãi theo qui định của WTO dành cho các nước đang

phát triển như Việt Nam

- Nghiên cứu những kinh nghiệm đối phó những tác động của một số nước

thành viên WTO, các nước có điều kiện tương đồng như Việt Nam để rút ra bài học

cho Việt Nam

- Xác định sự cần thiết phải gia nhập WTO của Việt Nam

- Đánh gia tình hình hoạt động thương mại của Việt Nam và các doanh nghiệp

thương mại trước ngưỡng cửa gia nhập WTO

- Dự báo những tác động cơ bản đến các doanh nghiệp Việt Nam khi Việt Nam

gia nhập WTO

- Đề suất các kiến nghị, giải pháp để các doanh nghiệp thương mại tồn tại và

đứng vững khi Việt Nam gia nhập WTO

3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

Đề tài giới hạn trong phạm vi đối tượng ngiên cứu và thời gian nghiên cứu

* Về đối tương nghiên cứu

- Tổ chức thương mại thế giới WTO

- Trung Quốc

- Nhật Bản

- Việt Nam

- Các doanh nghiệp thương mại Việt Nam: là những doanh nghiệp chủ yếu

thực hiện các hoạt đọ6ng thương mại (thông qua các hoạt động mua bán trên thị

trường, doanh nghiệp thương mại vừa làm dịch vụ cho người bán, vừa làm dịch vụ

cho người mua và đáng ứng lợi ích của chính mình là có lợi nhuận)

* Về thời gian nghiên cứu

- WTO: từ thời điểm WTO kế thừa GATT trên cơ sở Hiệp định thành lập

WTO năm 1994

- Việt Nam: 2001-2004

- Các doanh nghiệp thương mại Việt Nam: từ 2000-2003

4. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUNA ĐẾN ĐỀ TÀI VÀ

ĐIỂM MỚI CỦA ĐỀ TÀI

Trong thời gian qua, đã có khá nhiều bài viết, tham luận ngắn (từ 3 đến 4

trang) đăng trên tạp chí hay phát biểu tạo một số hội thảo xoay quanh một số vấn đề

nâng cao năng lực các doanh nghiệp trong điều kiện hội nhập, Tuy nhiên, những

bài viết này chỉ nếu lên một số khía cạnh nhất định. Năm 2005, Nhà xuất bản Lao

động- Xã hội đã phát hành quyển sách “Nâng cao sức cạnh tranh cho các doanh

nghiệp thương mại Việt Nam trong hội nhập kinh tế quốc tế”, tác giả là TS. Nguyễn

Vĩnh Thanh. Đề tài này, như tên gọi của nó là nghiên cứu và đưa ra các giải pháp

nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp thương mại, nhưng không đi sâu nghiên

cứu những tác động thuận lợi vá không thuận lợi đến các doanh nghiệp khi Việt

Nam gia nhập WTO. Ngoài ra, cũng có hai đề tài của hai nhóm sinh viên thuộc

nhóm ngành Khoa Học Xã Hội tham gia giải thưởng “Sinh viên nghiên cứu Khoa

học”, đó là “Giải pháp nâng cao tính cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt Nam trong

tiến trình gia nhập WTO” thực hiện năm 2003 và đề tài “Thuận lợi và khó khăn của

doanh nghiệp Việt Nam khi gia nhập WTO- Những giải pháp đề ra” thực hiện năm

2004 nhưng cả hai đề tài này chưa hệ thống một cách đầy đủ những vấn đề liên

quan đến các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp thương mại nói riêng

Luận văn này, có thể được xem là luận văn nghiên cứu một cách hệ thống khá

toàn diện đến tình hình của các doanh nghiệp thương mại và dự báo những tác động

cơ bản đến các doanh nghiệp thương mại khi Việt Nam gia nhập WTO. Từ những

góc nhìn nhận khác nhau trong nội dung của các tham luận, tham khảo các đề tài

trên, tác giả đã kế thừa những quan điểm thống nhất, thêm vào đó là những kinh

nghiệm đối phó những tác động cơ bản đến các doanh nghiệp thương mại của một

số nước thành viên WTO có đặc điểm kinh tế tương tự như Việt Nam và tiến trình

hội nhập của Việt Nam, đồng thời những quan điểm cam kết của Việt Nam khi gia

nhập WTO, tác giả đã tổng kết, phân tích, đánh giá để đưa ra cách nhìn tổng thể và

hoàn thiện nhằm đưa ra những kiến nghị, giảm pháp đối với Nhà nước và các doanh

nghiệp thương mại Việt Nam để các doanh nghiệp có thể chuẩn bị tốt, đối phó với

những vấn đề bất trắc và tận dụng cơ hội để có thể tồn tại và đứng vững trong bối

cảnh thời gian Việt Nam trở thành thành viên của WTO đã gần kề

5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

- Đề tài lấy quan điểm, đường lối chủ trương chính sách của Đảng Cộng Sản

Việt Nam về mở rộng và phát triển kinh tế đối ngoại theo hướng đa phương hóa và

đa dạng hoá làm kim chỉ nam cho phương pháp luận nghiên cứu của mình

- Đề tài tổng hợp những quan điểm, góc nhìn khác nhau của các tham luận;

nghiên cứu kinh nghiệm của một sớ nước có điều kiện tương đồng như Việt Nam và

tình hình hiện tại của các doanh nghiệp thương mại để sử dụng các phương pháp

phân tích, đánh giá và đi đến kết kết luận khoa học.

6. NỘI DUNG

Để thực hiện đực mục tiêu nghiên cứu, lau65n văn được cấu trúc thành 3

chương:

CHƯƠNG 1: WTO VÀ KINH NGHIỆM ĐỐI PHÓ NHỮNG TÁC ĐỘNG

CƠ BẢN ĐẾN CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI CỦA MỘT SỐ NƯỚC

THÀNH VIÊN WTO

Ở chưng này, tác giả trình bày tổng quan về WTO như lịch sử hình thành,

nguyên tắc hoạt động và kinh nghiệm đối phó những tác động của một số nước

thành viên WTO có điều kiện tương đồng như Việt Nam, từ đó luận văn rút ra bài

học cho việt nam và những ưu đãi mà WTO dành cho các nước đang phát triển như

Việt Nam

CHƯƠNG 2: DỰ BÀO NHỮNG TÁC ĐỘNG CƠ BẢN ĐẾN CÁC

DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI KHI VIỆT NAM GIA NHẬP WTO

Nội dung chương này, tác giả trình bày sự cần thiết của việc gia nhập WTO,

tiến trình gia nhập WTO của Việt Nam. Ngoài ra, luận văn cũng trình bày về tình

hình hoạt động thương mại của Việt Nam và các doanh nghiệp thương mại Việt

Nam, đánh giá những mặt còn tồn tại của các doanh nghiệp thương mại và dự báo

những tác động cơ bản đến các doanh nghiệp thương mại khi Việt Nam là thành

viên chính thức của WTO

CHƯƠNG 3: MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VÀ GIẢI PHÁP ĐỂ CÁC DOANH

NGHIỆP TỒN TẠI VÀ ĐỨNG VỮNG KHI VIỆT NAM GIA NHẬP WTO

Từ những thành tựu và các mặt tồn tại của các doanh nghiệp thương mại cũng

như dự báo những tác động thuận lợi và không thuận lợi đến các doanh nghiệp

thương mại khi Việt Nam trở thành thành viên chính thức của WTO, đồng thời dựa

vào quan điểm gai nhập WTO của Việt Nam, tác giả đưa ra một số kiến nghị, giải

pháp nhằm tận dụng thời cơ, hạn chế thách thức để Việt Nam nói chung và các

doanh nghiệp thương mại Việt Nam nói riêng nâng cao năng lực cạnh tranh và phát

triển bền vững