CHƯƠNG 1

LÝ LUẬN CHUNG VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ

1.1.KHÁI NIỆM:

Là toàn bộ tiến trình được thực hiện bởi tất cả các thành viên trong đơn vị, được thiết lập tại đơn vị nhằm đạt được một cách hợp lý các mục tiêu của kiểm soát là: doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả, hoạt động phù hợp với luật định, các báo cáo tài chính chính xác và tin cậy được.

Tiến trình ở đây được hiểu là một hệ thống các chính sách, các thủ tục, các hành động nền tảng cho mọi hoạt động của doanh nghiệp.

Hệ thống kiểm soát nội bộ không phải là một hệ thống kỹ thuật đơn thuần, hay nó cũng không phải chỉ thuộc về các nhà quản lý mà kiểm soát nội bộ phải là một hệ thống nhằm huy động mọi thành viên trong đơn vị cùng tham gia kiểm soát các hành động vì chính họ là nhân tố quyết định thành công chung của đơn vị.

1.2.MỤC TIÊU CỦA KIỂM SOÁT NỘI BỘ

- Cung cấp thông tin đáng tin cậy: cung cấp các thông tin đầy đủ, trung thực, chính xác, kịp thời nhằm phục vụ hiệu quả cho việc điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh.

- Bảo vệ tài sản và sổ sách: mọi tài sản của doanh nghiệp kể cả sổ sách chứng từ kế toán phải được bảo vệ để tránh mất mát, thất thoát, tránh bị lạm dụng, hư hỏng.

- Đẩy mạnh tính hiệu quả về mặt điều hành: ngăn ngừa mọi sự chồng chéo hoặc vượt quá thẩm quyền, ngăn ngừa và phát hiện mọi hành vi lãng phí,

1

gian lận, sử dụng tài sản không đúng mục đích, sử dụng kém hiệu quả các nguồn tài nguyên. Định kỳ có sự đánh giá kết quả hoạt động để nâng cao hiệu quả điều hành.

- Đẩy mạnh và khuyến khích việc thực hiện các chế độ, qui định đã đề ra. Hội đồng quản trị, ban giám đốc phải đề ra những nguyên tắc, thể thức quản lý hợp lý, có tác dụng khuyến khích mọi thành viên trong đơn vị tuân thủ các chính sách và qui định nội bộ.

1.3. CÁC BỘ PHẬN CẤU THÀNH CỦA HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ

Hệ thống Kiểm soát nội bộ trong đơn vị được cấu thành bởi 5 bộ phận, đó là:

- Môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, các hoạt động kiểm soát, thông tin truyền thông và giám sát

1.3.1. Môi trường kiểm soát

Sự kiểm soát hữu hiệu của một tổ chức phụ thuộc rất nhiều vào nhận thức, thái độ của nhà quản lý trong đơn vị đối với vấn đề kiểm soát. Để đánh giá môi trường kiểm soát cần chú ý những yếu tố sau:

1.3.1.1Quan điểm quản lý và phong cách điều hành của nhà quản lý

Quan điểm quản lý và phong cách điều hành của nhà quản lý có ảnh hưởng rất lớn đến môi trường kiểm soát của tổ chức. Khi nhà quản lý quan tâm đúng mức đến kiểm soát nội bộ và có các biểu hiện đúng đắn thì nhân viên sẽ nỗ lực trong việc đạt được các mục tiêu của kiểm soát. Nó bao gồm những vấn đề cốt lõi như: khả năng nhận thức và giám sát rủi ro trong kinh doanh; nhận thức và thái độ đối với việc lập báo cáo tài chính hay áp dụng các phương pháp kế toán; sử dụng các kênh thông tin chính thức hay không chính thức. Nhận thức, quan

2

điểm, đường lối quản trị cũng như tư cách nhà quản trị là những vấn đề trung tâm trong môi trường kiểm soát.

1.3.1.2. Cơ cấu tổ chức

Cơ cấu tổ chức trong đơn vị là phân cấp quyền hạn và trách nhiệm của những thành viên trong đơn vị. Một cơ cấu tổ chức hợp lý là điều kiện đảm bảo cho các thủ tục kiểm soát phát huy tác dụng. Ngược lại, một cơ cấu quá phức tạp hoặc không rõ ràng có thể nảy sinh nhiều vấn đề nghiêm trọng.

Cơ cấu tổ chức cũng cần được thiết kế linh hoạt để có thể dễ dàng thay đổi thích ứng khi môi trường, điều kiện thay đổi.

Trong xu hướng tòan cầu hóa hiện nay, cần xác lập một cơ cấu tổ chức linh hoạt đủ sức thích ứng với những điều kiện kinh doanh, môi trường họat động thường xuyên thay đổi mà không phải phá vỡ hoàn toàn cấu trúc hệ thống cũ