MỞ ĐẦU

***

Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài

Kinh tế Việt Nam đã có những bước tiến vượt bậc, sau hơn hai mươi hai năm chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hoá sang nền kinh tế thị trường, nhất là trong khoảng hơn mười năm trở lại đây với mức tăng trưởng bình quân 7%, năm năm gần đây bình quân 7,5%, riêng năm 2007 là 8,5% (nguồn: gso.gov.vn), xu thế phát triển kinh tế ngày càng mạnh mẽ đã làm sức bật cho thị trường tài chính phát triển một cách nhanh chóng, nhằm mục đích đáp ứng nhu cầu về vốn phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh ngày càng tăng trong toàn nền kinh tế.

Yêu cầu về vốn thúc đẩy thị trường vốn không ngừng phát triển, từ đó dẫn đến sự ra đời của TTCK là một tất yếu khách quan, khi mà các tổ chức tài chính trung gian đã có trước đây, không thể đảm nhận tốt vai trò cung ứng vốn cho nền kinh tế.

Thi trường chứng khoán là một thị trường cao cấp, hoạt động của thị trường có những yêu cầu rất khác biệt so với các thị trường truyền thống như thị trường hàng hoá, dịch vụ, thị trường lao động …, hàng hoá lưu thông, mua, bán trên thị trường là chứng khoán, đây là các công cụ chu chuyển vốn của nền kinh tế, những hoạt động kinh doanh trên TTCK dựa vào thông tin là chính, lấy niềm tin làm cơ sở cho sự tồn tại và phát triển của thị trường.

Trong các loại thông tin được cung cấp trên thị trường thì TTKT được cung cấp đưới dạng các báo cáo tài chính quý, năm là những thông tin có vai trò quan trọng đặc biệt, nó có ảnh hưởng lớn đến mối quan hệ cung – cầu chứng khoán, là động lực cho quyết định mua vào, bán ra của nhà đầu tư trên thị trường sau khi phân tích các BCTC được công bố. Mặt khác đứng trên phương diện vĩ mô nền kinh tế, những TTKT của các DNNY cũng phần nào nói lên tình hình chung của toàn nền kinh tế, tình hình sức khoẻ tài chính quốc gia.

Chính vì những lý do trên, yêu cầu đầu tiên của thị trường là phải xây dựng được một hệ thống đánh giá chất lượng TTKT, một mạng lưới CBTT hiện đại và rộng khắp, nhằm ngoài việc thông tin công bố có chất lượng cao, nó còn phải được truyền đi nhanh chóng, kịp thời, cũng như phải làm sao cho các chủ thể hoạt động kinh doanh trên thị trường có quyền bình đẳng trong tiếp nhận thông tin.

Tuy nhiên kể từ khi TTCK Việt Nam được thành lập cho đến nay, hiện tượng bất cân xứng trong tiếp nhận thông tin thường xuyên xảy ra, thực trạng thông tin là báo cáo tài chính thường niên cung cấp trên thị trường còn nhiều bất cập, cần phải được bổ khuyết cho phù hợp với xu thế phát triển chung của toàn nền kinh tế. Vì vậy, chúng tôi với việc nghiên cứu những mô hình công bố thông tin trên thị trường chứng khoán một số nước trên thế giới, kết hợp với điều tra, khảo sát, thống kê, phân tích thực trạng công bố thông tin kế toán trên TTCK Việt Nam, thông qua đề tài:

“Các giải pháp hoàn thiện vấn đề công bố thông tin kế toán của các doanh nghiệp niêm yết trên Thị trường chứng khoán Việt Nam”.

Với mong muốn đưa ra một số nhận xét đánh giá, đồng thời kiến nghị những giải pháp hoàn thiện vấn đề công bố thông tin kế toán, nhằm mục đích xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, tăng cường tính minh bạch, trung thực, kịp thời, cũng như từng bước nâng cao chất lượng thông tin được công bố trên thị trường, xây dựng TTCK phát triển hiệu quả, công bằng, ổn định và bền vững.

Mục tiêu tổng quát

TTCK có thể phát triển ổn định và bền vững được hay không phần lớn tùy thuộc vào môi trường kinh doanh, chất lượng hàng hoá giao dịch trên thị trường, thông tin được cung cấp trên thị trường là yếu tố góp phần tăng thêm chất lượng, củng cố niềm tin của các chủ thể kinh doanh. Về phía Nhà nước nhằm thực hiện điều này, đã ban hành Luật Chứng khoán và các văn bản hướng dẫn thi hành vàođầu năm 2007. Đối với TTCK Việt Nam, đây là lần đầu tiên có một hệ thống luật pháp hoàn chỉnh. Để có thể phần nào đó nhận định đúng thị trường, chúng tôi đã chọn ra ba năm 2006 – 2007 – 2008 để nghiên cứu, đánh giá, vì các lý do sau:

- Năm 2006 là năm có mức tăng đột biến về số lượng cũng như giá trị cổ phiều các công ty đăng ký và niêm yết nhiều nhất trên TTCK kể từ ngày mới thành lập cho đến nay (SGDCK Tp HCM: năm 2005: 35 công ty; năm 2006: 106 công ty).

- Năm 2007 là năm lần đầu tiên Quốc hội ban hành Luật Chứng khoán, Chính phủ và Bộ Tài chính ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành nhằm hoàn chỉnh hệ thống luật pháp về chứng khoán và thị trường chứng khoán.

- Năm 2008 là năm thứ hai các báo cáo tài chính, nhất là báo cáo tài chính năm được thực hiện và công bố trong điều kiện có một hệ thống luật pháp hoàn chỉnh trên TTCK.

- Một lý do quan trọng nữa là cũng trong những năm này, hiện tượng đầu tư tràn lan vào thị trường chứng khoán. Từ nửa cuối năm 2006 đến đầu năm 2007, có khoảng 10 tỷ Đô la Mỹ và 300 ngàn tỷ đồng của nhà đầu tư nước ngoài và các tổ chức cá nhân trong nước bơm vào TTCK và thị trường bất động sản1, ngay lập tức đã tạo ra giai đoạn thị trường bong bóng ( đầu năm 2006 VNIndex trong khoảng trên 300 điểm, đã tăng mạnh vào cuối năm 2006 và đầu năm 2007, đạt đỉnh vào ngày 12/3/2007: 1.170 điểm, và trở lại trong khoảng trên 300 điểm vào cuối năm

2008) , đây cũng là nguyên nhân gây nên tình hình lạm phát cao khiến Chính phủ

phải sử dụng chính sách thắt chặt tiền tệ.

- Mặt khác trong giai đoạn này cũng tồn tại nhiều bất cập trong điều hành vĩ mô TTCK, cùng với hiện tượng khai thác quá mức thị trường đã gây nên hậu quả không tốt, ảnh hưởng đến sự phát triển của TTCK. Vấn đề này chúng tôi xin được trình bày, phân tích kỹ trong các phần sau.

Đây là những năm tập trung khá nhiều sự kiện và dữ liệu mang nhiều ýnghĩa đối với TTCK còn non trẻ của Việt Nam, qua đây chúng tôi muốn chia sẻquan điểm về việc xây dựng hệ thống công bố thông tin kế toán trên TTCK trên các mặt như: hình thức, nội dung, phương tiện …, nhằm mục đích sao cho báo cáo tài chính cung cấp trên thị trường ngày càng trung thực, minh bạch và hợp lý hơn, góp phần tăng tăng cường chất lượng hàng hoá giao dịch trên thị trường, tạo lập niềm tin của nhà đầu tư vào TTCK Việt Nam.

Mục tiêu cụ thể

Thông qua nghiên cứu tổng quan về thông tin kế toán trên TTCK, xác định vai trò, bản chất của thông tin kế toán trên thị trường, mức độ quan trọng cũng như yêu cầu lâu dài, cần thiết phải củng cố hệ thống thông tin công bố trên thị trường, đồng thời có so sánh, đối chiếu với các TTCK trên thề giới để rút ra bài học kinh nghiệm nhằm xây dựng TTCK Việt Nam, vừa phù hợp với thực trạng nền kinh tế, vừa từng bước đến gần với thông lệ và chuẩn mực quốc tế.

Bước tiếp theo là thông qua khảo sát và nghiên cứu ngay trên TTCK Việt Nam vào những năm nhạy cảm, từ đó đưa ra các đánh giá về thực trạng CBTT của các DNNY trên thị trường, nêu lên một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, nhằm từng bước có biện pháp khắc phục và hoàn thiện.

Sau cùng, căn cứ vào những đánh giá nói trên, luận văn cũng đưa ra những định hướng cho quy trình công bố thông tin trên thị trường, xác định giải pháp, những ý kiến kiến nghị đối với các chủ thể hoạt động trên thị trường với mục đích sao cho thông tin kế toán công bố trên thị trường ngày càng trung thực, hợp lý, chính xác, kip thời và minh bạch.

Phạm vi, đối tượng nghiên cứu

Do hạn chế về thời gian, khả năng nghiên cứu và các lý do bất khả kháng khác, trong luận văn chỉ đề cập đến báo cáo tài chính của các công ty niêm yết trên TTCK, và cũng chỉ dùng tư liệu là báo cáo tài chính thường niên của các doanh nghiệp niêm yết trên SGDCK TpHCM (HOSE) trong ba năm : 2006 – 2007 –2008, kết hợp với phần khảo sát, thống kê thực tế, để phân tích, đánh giá đưa ra định hướng và kiến nghị các giải pháp nhằm hoàn thiện việc CBTT trên TTCK mà thôi.

Phương pháp nghiên cứu

Đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu như chọn mẫu nghiên cứu, điều tra, khảo sát, thống kê mô tả, phân tích và các dữ liệu quá khứ đã tập hợp được thông qua các biểu đồ, hình ảnh, các chỉ số phân tích …, kết hợp so sánh, đối chiếu với hệ thống luật pháp và các văn bản hướng dẫn thi hành có liên quan đến các lĩnh vực mà đề tài nghiên cứu, từ đó đánh giá tình hình thực tế, đưa ra một số giải pháp kiến nghị đối với các chủ thể có liên quan trên cơ sở tuân thủ các nguyên tắc khoa học và đảm bảo tính khách quan trong các giải pháp trình bày.

Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mục lục, mở đầu, và phụ lục, đề tài được chia làm ba phần chính

Chương 1

Tổng quan về kế toán và công bố thông tin trên Thị trường Chứng khoán

Kết luận chương 1

Chương 2

Thực trạng công bố thông tin kế toán của các doanh nghiệp niêm yết trên Thị trường Chứng khoán Việt Nam.

Kết luận chương 2

Chương 3

Các giải pháp hoàn thiện vấn đề công bố thông tin của công ty niêm yết trên

Thị trường Chứng khoán Việt Nam.

Kết luận chương 3

Kết luận chung

Kết luận chung

TTCK là sản phẩm tất yếu của nền kinh tế thị trường, đây là một kênh thu hút vốn đầu tư rất quan trọng trong nền kinh tế, tình hình hoạt động của thị trường cũng là cơ sở dữ liệu phục vụ công tác điều hành vĩ mô quốc gia.

Đặc trưng của TTCK là thị trường vốn cao cấp, nguồn sống của TTCK là thông tin được công bố trên thị trường, hàng hoá chứng khoán có một giá trị nội tại khá trừu tượng và chính thông tin là điều kiện tiên quyết tạo nên giá trị nội tại đó. Trong các loại thông tin thì BCTC của các DNNY được công bố thường kỳ có mức độ rất quan trọng, vì vậy yêu cầu CBTT phải được đưa lên hàng đầu, nếu muốn cho thị trường phát triển bền vững.

Các tổ chức hội nghề nghiệp có liên quan đến CBTT trên thị trường cần phải được xây dựng theo như thông lệ quốc tế, nhằm phối hợp với các cơ quan quản lý làm tham mưu, hỗ trợ và giám sát TTCK, đảm bảo luật lệ được thực thi một cách nghiêm minh, xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh.

Trong công tác kế toán, kiểm toán việc xây dựng hệ thống chuẩn mực kế toán phù hợp với luật pháp và tình hình thực tế của Việt Nam, đồng thời đảm bảo đủ điều kiện hoà nhập với với chuẩn mực kế toán, kiểm toán quốc tế khi có điều kiện.

Tổ chức đào tạo và đào tạo lại đội ngũ cán bộ nhân viên làm công tác quản lý thị trường. Tăng cường xây dựng hệ thống công nghệ thông tin hiện đại, phục vụ yêu cầu CBTT trên TTCK, đảm bảo thông tin công bố trên thị trường được thông

suốt.

Tổ chức hệ thống vận hành qua lại đối với các cơ quan quản lý trực tiếp, gián tiếp và các cơ quan hữu quan đối với thị trường, nhằm đảm bảo các chủ trương, chính sách của Nhà nước được thi hành đồng bộ thống nhất và hiệu quả, xây dựng các hiệp hội chức năng giúp việc trong kiểm tra, thanh tra, giám sát, đánh giá các mặt hoạt động trên TTCK, nhằm tạo điều kiện cho thị trường phát triển lành mạnh, minh bạch, ổn định và bền vững.

NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ VỀ ĐỀ TÀI

- Đề tài được thực hiện có tính thời sự đối với chuyên ngành trong giai đoạn hiện nay, cách trình bày và bố cục được xây dựng có phương pháp khoa học, trình bày thứ tự và có logic, kỹ năng viết, ghi nhận và giải trình sự việc theo thứ tự hợp lý, đơn giản, dễ hiểu và ít sai sót.

- Nội dung đề tài đã đưa ra khá nhiều ý kiến mới mẻ về cách nhìn nhận về thông tin kế toán, báo cáo tài chính, công bố thông tin của các doanh nghiệp niêm yết nói chung và các công ty cổ phần nói riêng. Thông qua nội dung đề tài đã phản ánh, đánh giá, đưa ra các giải pháp và kiến nghị các vấn đề có liên quan trong lĩnh vực kế toán trên thị trường chứng khoán như sau:

+ Nội dung công bố thông tin kế toán

+ Phạm vi và hình thức công bố thông tin

+ Điều kiện và trách nhiệm trong việc công bố thông tin

+ Đánh giá chất lượng thông tin được công bố

+ Hình thức xử lý các vi phạm – các biện pháp chế tài

+ Công tác kiểm toán và ảnh hưởng của nó đến thông tin công bố, và;

Một số kiến nghị đối với các cơ quan, tổ chức lãnh đạo, quản lý, điều hành, cung cấp hàng hoá trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

Chi tiết được trình bày cụ thể từ trang 53 đến trang 80 của đề tài.