Công cuộc đổi mới kinh tế, công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước của Việt Nam diễn ra trong lúc toàn cầu hoá và khu vực hoá, đang trở thành một trong những xu thế phát triển tất yếu của quan hệ quốc tế hiện đại. Do vậy, các quốc gia nói chung và Việt Nam nói riêng phát triển nền kinh tế của mình song song với việc tham gia vào tiến trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới. Nghị quyết Đại hội Đảng cộng sản Việt Nam lần thứ VIII và IX tiếp tục khẳng định đường lối đổi mới và mở cửa nền kinh tế, từng bước chuyển từ nền kinh tế tập trung, kế hoạch hoá sang nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, quyết tâm thực hiện chiến lược công nghiệp hoá - hiện đại hoá hướng mạnh vào xuất khẩu, phục vụ cho phát triển kinh tế và hội nhập thế giới.

Trước sự đảo lộn của thị trường truyền thống đầu những năm 90, ngoại thương Việt Nam đã có những bước chuyển căn bản, kịp thời và hiệu quả. Tính đến cuối năm 2001, nước ta đã có quan hệ buôn bán với 176 nước và vùng lãnh thổ, đã kí kết hiệp định thương mại với 66 nước và thoả thuận ưu đãi thuế quan MFN với 77 nước, trong đó có nhiều nền kinh tế lớn như Mỹ , Nhật bản, Trung Quốc và EU. Đặc biệt, Việt Nam đã kí kết và phê chuẩn hiệp định thương mại với Mỹ, mở đường vào thị trường rộng lớn nhất thế giới này và cho việc gia nhập vào Tổ chức thương mại thế giới (WTO). Việc mở rộng quan hệ thương mại với EU là một trong những mục tiêu quan trọng của Việt Nam trong tiến trình hội nhập kinh tế thế giới, nhằm đưa ngoại thương Việt Nam ra khỏi tình trạng hụt hẫng do mất thị trường truyền thống. Nhờ vậy, hoạt động xuất khẩu của Việt Nam có những bước chuyển biến tích cực, mở ra cục diện mới cho nền kinh tế trong điều kiện hội nhập khu vực và trên thế giới.

Việt Nam bình thường hoá quan hệ ngoại giao với EU (22/10/1990). Đặc biệt việc kí kết Hiệp định buôn bán hàng dệt may (15/12/1992) và Hiệp định hợp tác với EU (17/7/1995), đã nâng mối quan hệ Việt Nam - EU lên một tầm cao mới.

Nhằm khôi phục và mở rộng thị trường do khủng hoảng tài chính tiền tệ trong khu vực; thị trường SNG chưa phục hồi được; thị trường Mỹ vừa mới hé mở, thì việc lựa chọn thị trường EU là rất hợp lí để đảm bảo sự tăng trưởng xuất khẩu cũng như thúc đẩy sản xuất hàng hoá của Việt Nam.

Hiện nay, EU là đối tác thương mại quan trọng của Việt Nam, chiếm 20% thị trường xuất khẩu của Việt Nam sang các nước khác.

Dựa vào những lợi thế tương đối, Việt Nam chủ trương xuất khẩu những mặt hàng truyền thống như nông lâm thuỷ sản, hàng dệt may, giày da… sang thị trường này. Thuỷ sản là một trong những mặt hàng chủ lực xuất khẩu sang thị trường EU. Đây sẽ là một thị trường nhập khẩu đầy tiềm năng cho ngành thuỷ sản Việt Nam trong hiện tại và tương lai. Ngoài những thành tựu đạt được trong việc xuất khẩu hàng thuỷ sản sang EU thì vẫn tồn tại những hạn chế, đòi hỏi Việt Nam cần phải nỗ lực cố gắng trong sản xuất nhằm đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường này, tăng kim ngạch xuất nhập khẩu, tăng thu ngoại tệ cho đất nước.

Với những lợi thế về điều kiện tự nhiên và nguồn lợi phong phú, ngành thuỷ sản Việt Nam đang phát triển nhanh chóng, trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn và là ngành xuất khẩu lớn thứ ba của đất nước sau dầu mỏ và dệt may.

Cùng với sự tăng trưởng liên tục, ngành thuỷ sản Việt Nam góp phần cải thiện cuộc sống nhân dân, tăng thu ngoại tệ, tạo công ăn việc làm cho hàng triệu lao động, kết hợp phát triển kinh tế với giữ gìn an ninh xã hội ở vùng biển tổ quốc, đặc biệt trong xuất khẩu hàng hoá. Dưới ánh sáng đường lối đổi mới của Đảng, ngành thuỷ sản đã có được sự quan tâm và ưu tiên về mọi mặt chính sách để phát huy nội lực. Được như vậy, ngành thuỷ sản sẽ phát triển mạnh mẽ hơn và có được sự thay đổi về chất rõ rệt để vươn lên hàng đầu trong khu vực và trên thế giới.

Nhờ những thành công mà EU đạt được trong tiến trình nhấtthể hoá kinh tế, tiền tệ và chính trị, Việt Nam cần chú trọng tới việc đẩy mạnh và phát triển quan hệ kinh tế thương mại với EU. Đặc biệt, nhằm đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này, Việt Nam cần phải nghiên cứu để nắm chắc thực trạng xuất khẩu hàng hoá của mình . Trong đó, xuất khẩu hàng thuỷ sản đóng một vai trò quan trọng. Ngoài những kết quả đạt được, xuất khẩu thuỷ sản còn tiềm ẩn những hạn chế nhất định. Từ đó, việc định hướng và đưa ra giải pháp thích hợp cả về phía nhà nước và doanh nghiệp là hết sức cần thiết và cấp bách nhằm đẩy mạnh xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam không chỉ trên thị trường EU mà còn ở các thị trường khác trên thế giới.

Giải pháp của nhà nước chủ yếu là mở đường, tạo hành lang pháp lí và môi trường thuận lợi, khuyến khích hỗ trợ mọi mặt cho các doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản không những sang thị trường EU mà còn sang các thị trường khác. Đối với các doanh nghiệp cần có các đối sách và giải pháp cụ thể phù hợp với từng doanh nghiệp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh xuất khẩu, từ đó tạo uy tín cho hàng thuỷ sản Việt Nam hội nhập quốc tế.

Tóm lại, việc chúng ta mong muốn thắt chặt các mối quan hệ với các nước EU - một đối tác chính trị, kinh tế và thương mại có tiềm lực to lớn - càng chứng tỏ bước đi đa dạng hóa, đa phương hoá các mối quan hệ đối ngoại của Việt Nam là đúng hướng, phù hợp với xu thế chung của thế giới. Hi vọng rằng, với tất cả cố gắng và nỗ lực của cả hai bên, quan hệ giữa Việt Nam và EU sẽ được nhìn nhận đúng đắn và thực chất hơn để thúc đẩy quan hệ hai bên lên môt tầm cao mới trong thế kỉ XXI, thực sự xứng đáng với tiềm năng và mong muốn của cả hai phía.

Luận văn được chia làm ba chương như sau:

Chương một: Vị trí, vai trò của xuất khẩu thuỷ sản trong sự phát triển kinh tế Việt Nam.

Chương hai: Thực trạng và triển vọng xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam sang thị trường EU trong thời gian gần đây.

Chương ba: Những giải pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu hàng thuỷ sản Việt Nam sang EU trong thời gian tới.