PHẦN MỞ ĐẦU

1/ Sự cần thiết phải nghiên cứu hoàn thiện cơ chế cấp phát và kiểm

soát thanh toán NSNN theo dự toán:

Năm 1996 lần đầu tiên nước ta có Luật NSNN là văn bản pháp lý về

quản lý ngân sách cao nhất từ trước tới thời điểm lúc đó, nó mở ra cho việc

quản lý ngân sách được chặt chẽ hơn từ khâu xử lý các mối quan hệ về

quản lý ngân sách giữa Trung ương và các cấp chính quyền địa phương;

thiết lập cơ chế điều hành ngân sách từ khâu lập dự toán, chấp hành dự

toán đến quyết toán ngân sách. Tuy nhiên, Luật NSNN ra đời trong điều

kiện nước ta đang trong quá trình chuyển đổi đặc biệt là đổi mới cơ chế

quản lý kinh tế từ cơ c hế kế hoạch hoá tập trung quan liêu, bao cấp sang

nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần có sự quản lý của Nhà nước theo

cơ chế thị trường định hướng XHCN, cũng từ đó quá trình hội nhập kinh tế

với khu vực và thế giới ngày càng được mở rộng, vì vậy trong quản lý tài

chính, ngân sách đòi hỏi phải sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật

NSNN, do đó đến năm 1998 Luật NSNN được sửa đổi, bổ sung lần thứ

nhất và đến năm 2003 Luật NSNN được sửa đổi, bổ sung lần thứ hai; khác

với lần trước việc sửa đổi lần này ma ng tính toàn diện và có bước đột phá.

Trong đó, những nội dung đổi mơ ùi đáng chú ý là:

- Tăng cường quyền hạn, trách nhiệm của Quốc hội và Hội đồng

nhân dân các cấp trong việc quyết định dự toán ngân sách, phân bổ ngân

sách và phê chuẩn quyết toán ngân sách.

- Đổi mới phân cấp quản lý tài chính, ngân sách trên cơ sở đảm bảo

sự thống nhất của hệ thống tài chính quốc gia và vai trò chủ đạo của

NSNN, tăng khả năng tự cân đối của ngân sách địa phương.

- Tăng cường quyền chủ động sáng tạo của các bộ, địa phương, đơn

vị sử dụng ngân sách, các tổ chức, cá nhân được ngân sách hỗ trợ trong

việc quản lý, sử dụng ngân sách và tài sản được giao, thực hành tiết kiệm,

chống lãng phí. Đẩy mạnh cải cách hành chính, thực hiện công khai, minh

bạch về ngân sách (thể hiện qua việc quy định rõ NSNN các cấp, các đơn

vị dự toán, các tổ chức, cá nhân được NSNN hỗ trợ phải công khai dự toán

và quyết toán ngân sách; cơ quan Tài chính, Kho bạc nhà nước, các cơ

quan thu của Nhà nước phải niêm yết công khai quy trình, thủ tục tại nơi

giao dịch).

Với các nội dung đổi mới nói trên, tại kỳ họp thứ 4 (Quốc hội khoá

XI), lần đầu tiên Quốc hội, cơ quan quyền lực cao nhất của đất nước thực

hiện trực tiếp phân bổ ngân sách, mở đầu cho việc thực hiện ngân sách

công khai, minh bạch, là dấu mốc quan trọng của tiến trình đổi mới nền tài

chính quốc gia, làm tiền đề xoá bỏ cơ chế “xin-cho”, phát huy cao độ

quyền hạn và trách nhiệm của các Bộ, ngành, địa phương trong việc quản

lý ngân sách.

Trong đổi mới của Luật NS lần này, một trong những nội dung đổi

mới khá mạnh mẽ về cơ chế cấp phát ngân sách đó là bỏ phương thức cấp

phát bằng hạn mức kinh phí để chuyển sang cấp phát theo dự toán được

giao là mô hình cấp phát tiên tiến, nó gắn liền với vai trò kiểm soát chi

NSNN qua KBNN để đảm bảo tất cả các khoản chi ngân sách phải có đủ

các điều kiện như: có dự toán được cơ quan có thẩm quyền giao, đúng chế

độ, tiêu chuẩn, định mức, được thủ tr ưởng đơn vị sử dụng ngân sách quyết

định chi có như thế việc sử dụng NSNN mơ ùi đạt được mục tiêu đúng mục

đích, tiết kiệm, có hiệu quả.

Việc chuyển đổi từ phư ơng thức quản lý này sang phương thức quản

lý khác trong lúc ban đầu đều phải có bước kiểm nghiệm nhất định trong

thực tế và những vướng mắc phát sinh, những mối quan hệ thiếu đồng bộ

cả về cơ sở pháp lý và cả về nhận thức của các ch ủ thể có liên quan là

không tránh khỏi, vì vậy việc tiếp tục nghiên cứu nhằm hoàn thiện cơ chế

cấp phát và kiểm soát thanh toán NSNN theo dự toán là hết sức thiết thực

trong giai đoạn hiện nay.

2/ Mục tiêu nghiên cứu của đề tài:

Trên cơ sở những vấn đề lý luận về quản lý NSNN, các cơ sở pháp

lý hiện hành trong quản lý ngân sác h ở nước ta theo Luật NSNN mới sửa

đổi áp dụng từ 0101/2004/ và đặc biệt là quá trình triển khai, áp dụng Luật

NSNN trong thực tiễn từ đầu năm 200 4 đến nay về cấp phát ngân sách

theo dự toán được giao qua kiểm soá t thanh toán của KBNN để rút ra

những mặt tích cực cũng như những tồn tại trong cơ chế, trong nhận thức

để đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế cấp phát và kiểm soát

thanh toán qua KBNN theo dự toán được giao.

3/ Phạm vi nghiên cứu của đề tài:

Quản lý chi NSNN có nội dung rất rộng, đứng trên nhiều tiêu thức

khác nhau người ta phân các khoản chi NSNN thành các loại như sau:

- Căn cứ vào nội dung chi NSNN, các khoản chi NSNN được chia

ra: chi thường xuyên, chi đầu tư phát triển, chi đảm bảo an ninh quốc

phòng và các khoản chi khác.

- Căn cứ phân cấp qu ản lý ngân sách giữa các cấp chính quyền,

các khoản chi NSNN được chia ra: chi ngân sách trung ương, chi ngân sách

cấp tỉnh, chi ngân sách cấp hu yện và chi ngân sách cấp xã.

- Căn cứ theo phương thức cấp phát người ta chia các khoản chi

ngân sách ra thành: chi theo dự toán được giao, chi bằng lệnh chi tiền, chi

bằng mức vốn đầu tư, ghi thu ghi chi.

Trong luận văn này không đi vào nghiên cứu tất cả các nội dung, các

phương thức về chi ngân sách mà đi vào nghiên cứu trong giới hạn của các

khoản chi ngân sách thường xuyên được cấp phát bằng dự toán qua KBNN

qua đó gắn liền với công tác kiểm soát chi của KBNN đối với các khoản

chi này