Trên chặng đường ngàn năm lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam, mỗi khi đất nước lâm nguy thì non sông nước ta lại sản sinh ra những anh hùng dân tộc đứng lên lãnh đạo nhân dân giành lại chính quyền, bảo vệ nền độc lập nước nhà.Trải qua các triều đại lịch sử: Ngô, Đinh, Lý, Trần, Lê và Tây sơn, biết bao anh hùng a làm rạng rỡ non sông nước ta. Đến thời nhà Nguyễn, vua quan thối nát, ăn chơi sa đọa, bán nước cầu vinh, dâng cả hai tay đất nước cho thực dân Pháp.

Đứng trước thực tế đó,nhân dân ta hết sức căm phẫn,nhiều người đã đứng lên đấu tranh tìm mọi biện pháp để cứu dân cứu nước như:Phan Bội Châu chủ trương cầu ngoại viên, dùng bạo lực để khôi phục độc lập nhưng không thành, Phan Châu Trinh muốn ỷ Pháp cầu tiến bộ, khai thông dân trí, nâng cao dân trí, nâng cao dân khí để tính chuyện giải phóng nhưng cũng không thành. Hay người anh hùng Yên Thế - Hoàng Hoa Thám nổi dậy, dũng cảm đấu tranh chống Pháp song còn nặng tư tưởng phong kiến. Con thuyền Việt Nam còn lênh đênh chưa rõ bến bờ phải đi tới.

Đầu thế kỷ XX, Chủ Nghĩa Tư Bản cạnh tranh đã chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa. Chúng vừa tranh giành, xâu xé thuộc địa, vừa vào hùa nhau nô dịch các dân tộc nhỏ yếu. Bởi vậy cuộc đấu tranh giải phóng thuộc địa đã trở thành cuộc đấu tranh chung của các dân tộc thuộc địa chống đế quốc gắn liền với cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản quốc tế.

Sinh ra và lớn lên trong cảnh Đất nước bị nô lệ lầm than, nhận thấy rõ con đường cứu nước của cha anh là sai lầm, cũ kỹ, Nguyễn Tất Thành – Người con xứ Nghệ có lòng yêu nước nồng nàn - đã quyết tâm ra đi tìm con đường cứu nước mới. Trải qua ba mươi năm bôn ba vượt qua ba đại dương, bốn châu lục, tới gần ba mươi nước quan sát nghiên cứu thuộc địa và các nước tư bản, Nguyễn Tất Thành trở thành người có hiểu biết phong phú, thực tiễn và thời gian đã dần hình thành nên tư tưởng Hồ Chí Minh.

Xét về nguồn gốc tưởng Hồ Chí Minh là sản phẩm của sự tổng hòa và phát triển biện chứng tư tưởng văn hóa truyền thống của dân tộc, tinh hoa tư tưởng phương Đông và phương Tây với chủ nghĩa Mác - Lênin làm nền tảng. Cùng với thực tế của dân tộc và thời đại, qua sự tiếp biến và phát triển của Hồ Chí Minh - một con người có tư duy sáng tạo, có phương pháp biện chứng , có nhân cách phẩm chất cách mạng tạo nên.

Nguồn gốc từ giá trị truyền thống của dân tộc và văn hóa Việt Nam.

UNESSCO khẳng định: “Tư tưởng Hồ Chí Minh là sự kết hợp của sự kết tinh truyền thống văn hóa hàng nghìn năm của dân tộc Việt Nam”.

Chủ nghĩa yêu nước và ý chí bất khuất đấu tranh dựng nước và giữ nước là truyền thống tư tưởng quý báu nhất, là nguồn gốc sức mạnh lớn nhất trong đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Điều đó được phản ánh từ văn hóa dân gian đến văn hóa hiện đại, từ những nhân vật cổ tích như Thánh Gióng đến các anh hùng xa xưa như Bà Trưng, Bà Triệu hay thời phong kiến như Lê Lợi, Nguyễn Trãi,…