Triết học là một trong những học thuyết tư tưởng ảnh hưởng rất lớn đến lịch sử xã hội loài người. Nó đã phản ánh được tính chân thực của giai đoạn lịch sử đó và đều bao chứa những giá trị tiến bộ nhất định. Nó là sự kết tinh những giá trị văn hoá khác nhau với nhịp điệu phát triển của khoa học tự nhiên, khoa học xã hội tư duy của loài người đi đúng quy luật khách quan, vươn tới tương lai tốt đẹp hơn. Ngoài ra nó là một học thuyết khẳng định được tính khoa học và cách mạng. Trong đó có phép biện chứng duy vật không phải là một hiện tượng ngẫu nhiên, ý muốn chủ quan của một giai cấp trong lực lượng xã hôi này, càng không phải do thượng đế hay các lực lượng siêu nhân khác tạo ra, mà nó hoàn toàn mang tính tất yếu khách quan, phù hợp với quy luật vận động phát triển của lịch sử nhân loại. Đồng thời đáp ứng yêu cầu cấp bách giải phóng giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn thể nhân loại khỏi sự áp bức, bóc lột của giai cấp tư sản và chủ nghĩa tư bản.

Trải qua và tồn tại và phát triển trong nhiều giai đoạn lịch sử học thuyết đó đã chinh phục được rất nhiều người của mọi dân tộc trên trái đất, phương pháp luận cho các Đảng Cộng sản và phong trào công nhân quốc tế trong cuộc đấu tranh chôngs lại chủ nghĩa tư bản, xây dựng xã hội mới, xã hội Cộng sản chủ nghĩa. Với sứ mệnh cao cả đó, phép biện chứng duy vật “linh hồn sống của chủ nghĩa Mác” đã đưa lại sự nghiệp giải phóng dân tộc của nhiều nước trên thế giới đến những thắng lợi hết sức vĩ đại, tạo ra bước ngoặt lịch sử to lớn. Ngày nay, trước những biến động đảo lộn diễn ra nhiêu nơi trên thế giới, với sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và Đông Âu, chủ nghĩa xã hội tạm thời lâm vào tình trạng khủng hoảng, phong trào Cách mạng thế giới gặp nhiều tổn khó khăn. Lợi dụng tình hình đó, phong trào chống Mác, chống lại những nguyên lý, quy luật, phạm trù của triết học Mác - Lênin lại rầm rộ nổi lên. Các học giả tư sản, các thế lực thù địch và những người giả danh Macxit ra sức kêu gào, xuyên tạc, đòi phủ nhận học thuyết khoa học - Cách mạng đó. Họ cho rằng, triết học Mác - Lênin, đặc biệt là phép biện chứng duy vật đã trở nên lỗi thời, lạc hậu, không còn giá trị gì đối với lịch sử, và thời đại...

Với nhân quan khoa học, sự công bằng khách quan, chúng ta khẳng định rằng, triết học Mác - Lênin nói chung và phép biện chứng duy vật nói riêng vẫn là cơ sở thế giới quan, phương pháp luận chung nhất của nhận thức khoa học và thực tiễn cách mạng, với ý nghĩa đó, làm rõ những vấn đề trên là một việc mang tính thời sự có ý nghĩa không chỉ về mặt lý luận mà cả trong thực tiễn, không chỉ đối với lịch sử, hiện tại mà cả tương lai và trong cuộc đấu tranh trên mặt trận tư tưởng hiện nay.

Phép biện chứng duy vật ra đời là một quá trình hợp với quy luật phát triển của nhận thức. Đây là một khoa học triết học toàn diện nhất, sâu sắc và triệt để nhất của sự vận động và phát triển của thế giới vật chất. Với bản chất khoa học và cách mạng, phép biện chứng duy vật đã, đang và tiếp tục cung cấp cho chúng ta hệ thống các nguyên tắc phương pháp luận phổ biến, thực sự khoa học và có hiệu quả trong nhận thức và hoạt động thực tiễn xã hội nói chung. Vận dụng trung thành và sáng tạo triết học Mác - Lênin, đặc biệt là phép biện chứng duy vật là vấn đề nguyên tắc đối với tất cả các Đảng Cộng Sản và phong trào công nhân quốc tế, trong đó có Việt Nam. Thực tiễn chứng minh rằng, trải qua những bước thử thách khác nhau trong mọi hoàn cảnh, phép biện chứng duy vật luôn tỏ ra là đỉnh cao của trí tuệ loài người, luôn có ý nghĩa thực tiễn hết sức to lớn. Thực tiễn cũng luôn nảy sinh những vấn đề hết sức phức tạp của từng nước, từng quốc gia, dân tộc và đặc điểm kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội...

Ngày nay, việc bảo vệ phép biện chứng duy vật dưới sự xuyên tạc của những kẻ thù tư tưởng của nó, cũng như việc thường xuyên nghiên cứu, phát triển, hoàn thiện nó đều hết sức quan trọng. Muốn bảo vệ nhất thiết phải phân tích, muốn phát triển phải bảo vệ bản chất khoa học cách mạng của phép biện chứng duy vật. Thực tế khẳng định rằng, việc đó không chỉ là vấn đề thuần tuý lý luận mà còn là vấn đề có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc, nóng bỏng hiện nay.

Đề tài gồm 3 nôi dung cơ bản sau:

I. Phương pháp và phương pháp luận.

II. Vai trò phương pháp luận của phép biện chứng duy vật.

III.Ý nghĩa của phép biện chứng duy vật đối với thực tiễn cách mạng hiện nay.