TÓM TẮT

Mở đầu: Nhiễm virut viêm gan B (VRVGB) là một trong những nguyên nhân gây bệnh gan mạn tính phổ biến nhất trên toàn thế giới. Nhiều bệnh nhân (BN) nhiễm VRVGB bị đột biến ở vùng pre-core hoặc core-promoter, không sản xuất được HBeAg nhưng virút vẫn có khả năng sao chép. Các thể đột biến này có HBeAg(-) và thường liên quan đến mức độ nặng và sự tiến triển của bệnh gan như XG và UTBMTBG. Do vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu về ảnh hưởng của các đột biến này trên các giai đoạn khác nhau của BN nhiễmVRVGB mạn.

Mục tiêu: Khảo sát tỉ lệ đột biến pre-core và core-promoter ở BN XG vàUTBMTBG nhiễm VRVGB và sự liên quan của nó với các kiểu gien.

Phương pháp: Kỹ thuật giải trình tự gien của vùng pre-core và core-promoterđược thực hiện ở 46 BN nhiễm VRVGB mạn tính với HBeAg (-) trong tổng số128 BN (bao gồm 40 người nhiễm VRVGB không triệu chứng, 42 BN XG và46 BN UTBMTBG).

Kết quả: Tỉ lệ đột biến pre-core và core-promoter lần lượt là 19,6% và 35,7%. Hai đột biến này có liên quan rõ rệt với XG và UTBMTBG. Đột biến pre-core làm gia tăng nguy cơ XG lên 4 lần (OR = 4,62, p< 0,05) và UTBMTBG lên 5 lần (OR = 5,39, p<0,05). Đột biến core-promoter làm gia tăng nguy cơ XG lên10 lần và UTBMTBG lên 13 lần. Đột biến pre-core có liên quan đến kiểu gienB còn đột biến core-promoter có liên quan đến kiểu gien C.

Kết luận: Nguy cơ XG và UTBMTBG gia tăng rõ rệt ở BN nhiễm VRVGB có đột biến pre-core vàcore-promoter

Từ khóa: VRVGB, VGVRB, XG, UTBMTBG, đột biến pre-core, đột biếncore-promoter

ABSTRACT

PRECORE AND CORE-PROMOTER MUTANTS IN THE PATIENTS WITH LIVER CIRRHOSIS AND HEPATOCELLULAR CARCINOMA INFECTED BY HEPATITIS B VIRUS

Le Cam Tu, Bui Huu Hoang * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 14 - Supplement of No 1 - 2010: 414-418

Background: HBV is one of the most common causes of chronic liver disease worldwide. Infected patients harbor replication-competent HBV variants that are unable to produce HBeAg due to some mutations either in the pre-core (G1896A) or the core promoter region (A1762T and G1764A) of the HBV genome. This form of HBV is also referred to as HBeAg-negative. It represents a potentially severe and progressive form of liver disease such as cirrhosis and hepatocellular carcinoma (HCC). We investigated the influence of these mutants on the clinical features of patients at different stages of chronic HBV infection.

Objectives: To investigate the prevalence of pre-core and core-promoter mutants in cirrhosis and HCC patients infected by HBV and the association between these mutants and HBV genotypes.

Method: Among 128 patients (including 40 inactive carriers, 46 cirrhosis and

42 HCC), sequencing of pre-core and basal core-promoter regions of the HBV genome were performed in 46 HBeAg-negative chronic HBV - infected patients at different stages of liver disease.

Results: Ratios of pre-core and core-promoter mutants were 19.6% and 35.7%, respectively. Pre-core and core promoter mutants were significantly associated with liver cirrhosis and HCC. Pre-core mutant increased the risk of liver cirrhosis to 4 times (OR= 4.62; 95% confidence interval : 0.935-22.83;

p<0.05) and HCC to 5 times (OR= 5.39; 95% CI: 1.42-20.47; p<0.05). Core- promoter mutant increases the risk of liver cirrhosis to 10 times (OR= 10.55;

95% CI: 2.22-50.01; p<0.05) and HCC to 13 times (OR= 13.56; 95% CI: 3.61-

50.95; p<0.05). Pre-core mutant was associated with genotype B, core promoter mutant is associated with genotype C.

Conclusion: The risk of development of liver cirrhosis and HCC was significantly increased in patients with pre-core and core-promoter mutant of HBV.

Keywords: Hepatitis B, hepatitis B virus (HBV), pre-core mutant, core- promoter mutant, liver cirrhosis, hepatocellular carcinoma (HCC).

ĐẶT VẤN ĐỀ

VGVRB là một vấn đề y tế toàn cầu. Hiện nay, có khoảng 3 tỉ người, tức là gần50% dân số thế giới bị nhiễm VRVGB, trong đó khoảng 350-400 triệu người bị nhiễm VRVGB mạn tính (Error! Reference source not found.). VRVGB là một trong những nguyên nhân chính gây ra các bệnh gan cấp và mạn tính(4). Nhiễm VRVGB mạn tính có thể dẫn đến XG và UTBMTBG. VRVGB có những đột biến xảy ra làm cho HBeAg không được tạo thành nhưng sự nhân lên của virút vẫn tiếp diễn và có khả năng gây tổn thương gan tiến triển(Error! Reference source not found.). Thường gặp nhất là đột biến pre-core (G1896A) và đột biến đôi ở vùng core-promoter (A1762T và G1764A), thường có liên quan đến kiểu gien của virút.

Hiện nay, ở Việt Nam vẫn còn rất ít số liệu về vấn đề này, do đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu này với mục đích khảo sát ban đầu về tỉ lệ đột biến pre-core và đột biến core-promoter ở BN bị nhiễm VRVGB mạn tính mà tiêu biểu là ở hai nhóm BN XG và UTBMTBG. Đồng thời, chúng tôi muốn tìm hiểu thêm mối tương quan giữa các kiểu đột biến này với kiểu gien và các bệnh lý gan liên quan đến nhiễm VRVGBmạn tính.

ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Nghiên cứu cắt ngang.

Đối tượng nghiên cứu

Các BN XG, UTBMTBG nhiễm VRVGB [HBsAg(+)], và người nhiễm VRVGB không triệu chứng đến khám và điều trị tại bệnh viện Chợ Rẫy từ tháng 6 đến tháng 12/ 2008.

Tiêu chuẩn loại trừ

- Đồng thời nhiễm VRVG khác, nhiễm HIV.

- Có tiền sử hoặc bằng chứng viêm gan do các nguyên nhân khác như do rượu,bệnh tự miễn [ANA(+)/LKM1(+)], bệnh sử có dùng các thuốc độc cho gan.