Dưới triều Nguyễn, vào nửa đầu thế kỷ XIX, nông nghiệp vẫn là hoạt động kinh tế chủ yếu. Để đảm bảo cho kinh tế nông nghiệp tồn tại và phát triển thì vấn đề ruộng đất là một trong những yếu tố quyết định.

Được thiết lập vào năm 1802, trong bối cảnh đất nước vừa trải qua chiến tranh, kinh tế nông nghiệp bị đình trệ, ruộng đất bỏ hoang, nhân dân xiêu tán khắp nơi, xã hội rối loạn, an ninh quốc phòng chưa được củng cố vững chắc, đặc biệt ở các vùng biên viễn. Trước thực tế đó, triều Nguyễn đã thực thi những chính sách lớn, nhằm khôi phục ản xuất nông nghiệp, ổn định đời sống nông dân, ổn định xã hội, củng cố an ninh quốc phòng. Một trong những chính sách quan trọng đó là khai hoang, lập đồn điền.

Nam kỳ, là một trong những khu vực được chính quyền nhà Nguyễn đặc biệt quan tâm trong việc khai hoang, lập đồn điền. Bởi vì, cho tới đầu thế kỷ XIX, Nam kỳ là khu vực có đất đai trù phú, màu mỡ, nhưng lại chưa khai thác được nhiều. Bên cạnh đó, dân cư ở đây lại còn thưa thớt. Nam kỳ còn là địa bàn có vị trí chiến lược quan trọng, có đường biên giới giáp với Campuchia và vịnh Thái Lan.

Nghiên cứu đồn điền ở Nam kỳ nửa đầu thế kỷ XIX, giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hon về tình hình kinh tế Việt Nam nửa đầu thế kỷ XIX, qua đó đánh giá một cách khách quan về vai trò của triều Nguyễn đối với lịch sử dân tộc thông qua đánh giá vai trò của việc khai hoang, lập đồn điền ở Nam kỳ.

Bố cục của đề tài:

Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo, nội dung của khóa luận chia làm ba chương với bố cục như sau:

Chương 1: Khái quát về Nam kỳ

Chương 2: Đồn điền ở Nam kỳ dưới triều Nguyễn từ 1802 đến 1858.

Chương 3: Đặc điểm, vai trò của đồn điền đối với kinh tế, xã hội, quốc phòng an ninh triều Nguyễn từ năm 1802 đến 1858.