Lịch sử kinh tế thế giới đã từng biết và trải qua các mô hình kinh tế : kinh tế tự nhiên, kinh tế thị trường, kinh tế tập trung (kinh tế kế hoạch hoá). Trong các mô hình kinh tế đó kinh tế thị trường tỏ ra là một nền kinh tế năng động và phù hợp với trình độ phát triển của các nước trên thế giới. Hiện nay, hầu hết các nước đều theo mô hình kinh tế thị trường hiện đại với những đặc trưng, màu sắc riêng của mỗi nước. Có thể nói đây là xu thế chung của nền kinh tế thế giới ngày nay. Tuy nhiên, bất cứ một mô hình kinh tế nào dù thành công, dù hoàn hảo đến đâu cũng có mặt trái, mâu thuẫn vốn có của nó (nạn thất nghiệp, tình trạng phân hoá giàu nghèo, bất bình đẳng, suy thoái môi trường …).Về mặt lý thuyết cũng như trên thực tế, không có và cũng không thể có mô hình kinh tế nào là thiên đường, cũng như không có “ miền đất hứa ” cho những ai sùng bái kinh tế thị trường .

Đối với đất nước ta, do hậu quả nặng nề của nhiều năm chiến tranh tàn khốc với bao đau thương mất mát, của nền kinh tế kém phát triển, của cơ cấu tập trung quan liêu bao cấp … nền kinh tế nước ta đã tụt hậu nghiêm trọng so với khu vực và quốc tế. Trong bối cảnh đó, kinh tế thị trường là điều kiện rất quan trọng để đưa nền kinh tế nước ta ra khỏi khủng hoảng, phục hồi sản xuất, đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng, bắt kịp bước tiến của thời đại. Xuất phát từ tình hình hiện nay và yêu cầu phát triển đất nước trong thời kỳ đổi mới. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII đã đề ra đường lối : “ phát triển kinh tế hàng hoá nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước ” . Trong những năm vừa qua, kinh tế thị trường ở nước ta đã đạt được nhiều thành công to lớn trong sự nghiệp đổi mới. Tuy nhiên trong những thành công đó luôn luôn tồn tại những vấn đề mâu thuẫn làm kìm hãm sự phát triển của công cuộc đổi mới đòi hỏi phải được giải quyết và những vấn đề đó nếu được giải quyết nó sẽ là động lực cho sự phát triển của nền kinh tế .