Mục lục

Trang

Mở đầu 1

Phần I Thực trạng áp dụng giá sản xuất trong tính toán chỉ tiêu giá trị sản xuất, giá trị tăng thêm của ngành Thống kê hiện nay

3

I Thực trạng áp dụng giá sản xuất 3

1 Ngành Nông, lâm nghiệp 5

2 Ngành Thuỷ sản 6

3 Ngành Công nghiệp khai thác mỏ, công nghiệp chế biến, công nghiệp

sản xuất và phân phối điện n−ớc.

6

4 Ngành Xây dựng 7

5 Nhóm ngành th−ơng nghiệp, sửa chữa xe có động cơ, mô tô, xe máy, đồ

dùng cá nhân gia đình khách sạn, nhà hàng, vận tải kho bãi và thông tin

liên lạc

8

6 Ngành tài chính, tín dụng 8

7 Ngành kinh doanh bất động sản và dịch vụ t− vấn 8

8 Ngành Quản lý nhà n−ớc và an ninh quốc phòng, đảm bảo xã hội bắt

buộc

9

9 Nhóm ngành giáo dục đào tạo, y tế, hoạt động cứu trợ xã hội và hoạt

động văn hoá, thể thao, hoạt động của các tổ chức không vì lợi, phục vụ

cá nhân và cộng đồng, hoạt động làm thuê các công việc hộ gia đình,

hoạt động của các tổ chức và đoàn thể quốc tế.

9

II áp dụng giá sản xuất của thống kê quốc tế 10

Phần II Ph−ơng pháp tính chỉ tiêu giá trị sản xuất, giá trị tăng thêm theo giá cơ bản của các ngành kinh tế và khả năng áp dụng

13

I Một số vấn đề cơ bản về chỉ tiêu giá trị sản xuất và giá trị tăng thêm 13

1 Định nghĩa và phân loại hàng hoá và dịch vụ trong nền kinh tế 13

2 Xác định giá trị các nhóm sản phẩm trong tính toán chỉ tiêu giá trị sản

xuất

16

3 Các loại giá dùng trong thống kê tổng hợp 17

3.1. Khái niệm, nội dung các loại giá 18

3.2. Mối liên hệ và sự khác biệt giữa giá cơ bản, giá sản xuất và giá sử dụng 19

3.3. −u điểm của giá cơ bản và giá sản xuất trong tính toán chỉ tiêu giá trị sản

xuất của các ngành kinh tế

20

II Ph−ơng pháp tính giá trị sản xuất theo giá cơ bản của các ngành sản xuất

vật chất

22

1 Nguyên tắc chung khi tính giá trị sản xuất theo giá cơ bản. 22

2 Ph−ơng pháp tính giá trị sản xuất theo giá cơ bản của các ngành sản xuất

vật chất.

24

2.1 Ngành Nông nghiệp. 24

2.2 Ngành Lâm nghiệp. 28

2.3 Ngành Thủy sản 31

2.4 Ngành Công nghiệp. 34

2.5 Ngành Xây dựng. 38

III Ph−ơng pháp tính giá trị sản xuất theo giá cơ bản của các ngành dịch vụ 42

IV Ph−ơng pháp tính giá trị tăng thêm theo giá cơ bản của các ngành kinh tế 42

1 Ph−ơng pháp sản xuất 42

2 Ph−ơng pháp thu nhập 43

2.1 Đối với doanh nghiệp 43

2.2 Đối với cơ sở sản xuất kinh doanh cá thể 44

V Khả năng tính toán chỉ tiêu giá trị sản xuất, giá trị tăng thêm các ngành

kinh tế theo giá cơ bản

45

1 Những yêu cầu đặt ra đối với việc tính giá trị sản xuất theo giá cơ bản 45

2 Điều kiện và khả năng đảm bảo tính khả thi của việc tính giá trị sản xuất

theo giá cơ bản

46

2.1. Ph−ơng pháp luận tính chỉ tiêu giá trị sản xuất 47

2.2. Đòi hỏi khách quan phải tính chỉ tiêu giá trị sản xuất theo giá cơ bản. 47

2.3. Điều kiện và khả năng về kế toán và chế độ tài chính hiện hành. 48

2.4. Chủ tr−ơng và khả năng thu thập thông tin để tính giá trị sản xuất theo giá

cơ bản.

52

2.5. ứng dụng công nghệ thông tin. 55

3 Khả năng tính giá trị tăng thêm theo giá cơ bản 55

3.1. Ph−ơng pháp sản xuất 56

3.2. Ph−ơng pháp thu nhập. 56

4 Kế hoạch triển khai việc tính chỉ tiêu giá trị sản xuất, giá trị tăng thêm

theo giá cơ bản

57

4.1. Hoàn thiện ph−ơng pháp tính. 57

4.2. Tổ chức điều tra thu thập số liệu. 57

4.3. Tổ chức điều tra thu thập số liệu tính thử nghiệm tr−ớc khi có quyết định

triển khai chính thức.

58

Phần III Tính thử nghiệm chỉ tiêu giá trị sản xuất ngành công nghiệp theo giá cơ bản

59

I Tổ chức thu thập số liệu 59

II Kết quả tính chỉ tiêu giá trị sản xuất ngành công nghiệp năm 2004 61

III Kết quả tính thử nghiệm và một số nhận xét 62

1 Kết quả tính thử nghiệm 62

2 Một số nhận xét 68

Kết luận và kiến nghị. 70

1 Kết luận 70

2 Kiến nghị 71

Phụ lục 1: Danh mục các chuyên đề thực hiện trong đề tài 72

Phụ lục 2: Giá trị sản xuất của doanh nghiệp ngành công nghiệp năm

2004

73

Phụ lục 3: Cơ cấu giá trị sản xuất ngành công nghiệp năm 2004 76

Phụ lục 4: Cơ cấu các yếu tố cấu thành giá trị sản xuất của doanh nghiệp

ngành công nghiệp năm 2004

79

Tài liệu tham khảo 82

Mở đầu

Giá trị sản xuất theo ngành kinh tế là chỉ tiêu kinh tế tổng hợp phản ánh

toàn bộ giá trị của sản phẩm vật chất (thành phẩm, bán thành phẩm, sản phẩm dở

dang) và dịch vụ sản xuất ra trong một thời kỳ nhất định. Giá trị sản xuất có thể

tính theo giá cơ bản hoặc giá sản xuất, hiện nay Tổng cục Thống kê đang áp dụng

giá sản xuất trong tính toán chỉ tiêu này. Tính theo giá sản xuất phù hợp với chế

độ hạch toán, kế toán và hệ thống thuế sản xuất tr−ớc đây. Tại kỳ họp thứ 11 (từ

ngày 2/4 đến 10/5/1997) của Quốc hội khoá IX đã thông qua Luật thuế Giá trị gia

tăng và có hiệu lực từ ngày 1/1/1999 thay cho Luật thuế Doanh thu và chế độ

hạch toán, kế toán cũng có những đổi mới, vì vậy việc áp dụng giá sản xuất để

tính chỉ tiêu giá trị sản xuất theo ngành kinh tế bộc lộ những bất cập.

Trên giác độ phân tích kinh tế, việc áp dụng giá sản xuất để tính chỉ tiêu giá

trị sản xuất sẽ phản ánh không đúng bản chất kinh tế của hoạt động sản xuất kinh

doanh ở cơ sở. Giá sản xuất không phản ánh thực tế số tiền đơn vị sản xuất hàng

hóa và dịch vụ thu đ−ợc khi bán sản phẩm của mình và cũng không phản ánh

đúng số tiền ng−ời mua thực sự phải trả để có đ−ợc hàng hóa và dịch vụ ng−ời

mua cần.

Hiện nay, chế độ báo cáo thống kê định kỳ ban hành theo Quyết định số 75

/2003/QĐ-TCTK ngày 15 tháng 01 năm 2003 của Tổng cục tr−ởng Tổng cục

Thống kê quy định ph−ơng pháp tính chỉ tiêu giá trị sản xuất của các ngành kinh

tế có bất cập với một trong các nguyên nhân do tính chỉ tiêu này theo giá sản

xuất. Trong kế hoạch phát triển thống kê tài khoản quốc gia và theo cam kết của

Tổng cục Thống kê với Quỹ Tiền tệ quốc tế, từ năm 2005 Tổng cục Thống kê sẽ

áp dụng giá cơ bản. Điều này đã đặt ra cho ngành Thống kê cần nghiên cứu khái

niệm, nội dung, ph−ơng pháp tính và khả năng áp dụng giá cơ bản trong tính toán

chỉ tiêu giá trị sản xuất của các ngành kinh tế.

Với ph−ơng châm nghiên cứu khoa học phục vụ thiết thực cho thực tiễn,

Viện Khoa học Thống kê đã đề xuất nghiên cứu đề tài cấp Tổng cục: “Nghiên cứu

khả năng tính toán chỉ tiêu giá trị sản xuất, giá trị tăng thêm của các ngành kinh tế

theo giá cơ bản” trong hai năm 2004 và 2005. Đề tài do thạc sĩ Nguyễn Bích Lâm

– Phó viện tr−ởng Viện Khoa học thống kê làm chủ nhiệm, cử nhân Đinh Thị Thuý

Ph−ơng làm th− ký với sự tham gia của CN. Vũ Văn Tuấn - Vụ tr−ởng Vụ Thống

kê Công nghiệp và Xây dựng, CN. Đỗ Văn Huân – Nghiên cứu viên Viện Khoa

học thống kê và một số nghiên cứu viên của Viện Khoa học thống kê, chuyên viên

của các vụ: Thống kê Công nghiệp và xây dựng, Hệ thống tài khoản quốc gia.

Mục tiêu của đề tài: Nghiên cứu khái niệm, nội dung, ph−ơng pháp tính chỉ

tiêu giá trị sản xuất, giá trị tăng thêm của các ngành kinh tế theo giá cơ bản và

khả năng áp dụng loại giá này đối với ngành công nghiệp. Với mục tiêu này, ban

chủ nhiệm đề tài đã tập trung nghiên cứu 4 nội dung chính sau đây:

i. Khái niệm, định nghĩa và nội dung các loại giá dùng trong tính toán chỉ

tiêu giá trị sản xuất, chi phí trung gian và giá trị tăng thêm;

ii. So sánh sự khác biệt giữa các loại giá và luận giải −u điểm của việc

dùng giá cơ bản trong tính toán chỉ tiêu giá trị sản xuất, chi phí trung

gian và giá trị tăng thêm;

iii. Nghiên cứu ph−ơng pháp đánh giá chỉ tiêu giá trị sản xuất và giá trị

tăng thêm theo giá cơ bản;

iv. Nghiên cứu khả năng tính chỉ tiêu giá trị sản xuất, giá trị tăng thêm

của ngành công nghiệp theo giá cơ bản.

Sau hai năm nghiên cứu với sự phối hợp của Vụ thống kê Công nghiệp và

Xây dựng, Vụ Hệ thống tài khoản quốc gia, Cục Thống kê Vĩnh Phúc và các cán

bộ nghiên cứu khoa học, đề tài đã hoàn thành những nội dung nghiên cứu qua 12

chuyên đề khoa học1

. Dựa vào các kết quả nghiên cứu, ban chủ nhiệm đề tài tổng

hợp, hệ thống hóa thành báo cáo chung: “Báo cáo tổng hợp kết quả đề tài nghiên

cứu khả năng tính toán chỉ tiêu giá trị sản xuất, giá trị tăng thêm của các ngành

kinh tế theo giá cơ bản”, ngoài phần mở đầu và kết luận, báo cáo gồm 3 phần:

- Phần I: Thực trạng áp dụng giá sản xuất trong tính toán chỉ tiêu giá trị sản

xuất, giá trị tăng thêm của ngành Thống kê hiện nay;

- Phần II: Ph−ơng pháp tính chỉ tiêu giá trị sản xuất, giá trị tăng thêm theo

giá cơ bản của các ngành kinh tế và khả năng áp dụng;

- Phần III: Tính thử nghiệm chỉ tiêu giá trị sản xuất ngành công nghiệp theo

giá cơ bản.

Nghiên cứu ph−ơng pháp luận, khả năng ứng dụng giá cơ bản vào thực tế

tính toán chỉ tiêu giá trị sản xuất, giá trị tăng thêm là vấn đề khó, phức tạp, đòi hỏi

phải có thời gian để các nhà quản lý và các đối t−ợng dùng tin hiểu và thừa nhận

tính −u việt của loại giá này. Trong khuôn khổ một đề tài khoa học, chắc chắn kết

quả nghiên cứu sẽ không tránh khỏi thiếu sót. Ban chủ nhiệm đề tài mong nhận

đ−ợc ý kiến góp ý để chúng tôi hoàn thiện thêm