Chương I: Cơ sở lý luận về lưu thông tiền tệ

I. Tiền tệ và hai hình thức lưu thông tiền tệ

1. Tiền tệ- chức năng phương tiện lưu thông và phương tiện

thanh toán

Tiền tệ là sản phẩm tất yếu của quá trình sản xuất và trao đổi hàng hoá và nó kết tinh hình thành một cách tự nhiên trong trao đổi. Quá trình ra đời của tiền tệ là kết quả của quá trình phát triển của nền sản xuất và phân công lao động xã hội. Tiền tệ là hình thái biểu hiện giá trị của hàng hoá và nó đã trải qua 4 giai đoạn phát triển: giá trị giản đơn hay ngẫu nhiên, giá trị toàn bộ hay mở rộng, giá trị chung và tiền tệ.

Bản chất của tiền tệ là hàng hoá đặc biệt được tách ra làm vật ngang giá chung cho tất cả hàng hoá nó thể hiện lao động xã hội và biểu hiện quan hệ giữa những người sản xuất hàng hoá. Tiền ra đời, mọi sư trao đổi hàng hoá đều lấy đồng tiền là cơ sở. Tiền tệ trở thành thước đo chung cho tất cả các hoạt động của nền kinh tế. Quá trình tồn tại và phát triển của tiền tệ gắn với quá trình lưu thông hàng hoá. Đó là 2 phạm trù luôn đi liền nhau trong nền kinh tế thị trường.

Tiền tệ thực hiện chức năng phương tiện lưu thông và phương tiện thanh toán trong trao đổi hàng hoá. Sự xuất hiện của tiền tệ đánh dấu việc chuyển hình thức trao đổi trực tiếp vất với vật (H-H) lên hình thức trao đổi gián tiếp cao hơn (H-T-H) thích ứng với nền kinh tế có trình độ chuyên môn hoá ngày càng cao và phân công lao động xã hội ngày càng sâu sắc. tiền tệ tham gia vào hình thức trao đổi H-T-H đã góp phần thúc đẩy quá trình lưu thông hàng hoá. Tiền tệ làm môi giới trực tiếp cho việc trao đổi hàng hoá nhờ đó đã loại bỏ được chi phí giao dịch góp phần giúp cho quá trình trao đổi hàng hoá diễn ra thông suốt. Mặt khác, nhìn vào hình thức trao đổi H-T-H ta có thể nhận thấy có sự tách rời giữa hành vi mua bán và hàng vi thanh toán trong mối quan hệ trao đổi hàng hoá giữa các chủ thể trong nền kinh tế. điều này đã làm thoả mãn nhu cầu tiêu dùng về mặt khối lượng hay giá trị. Với chức năng phương tiện lưu thông và phương tiện thanh toán tiền tệ vận động không ngừng, nhờ đó hàng hoá cũng liên tục vận động từ người thừa đến người thiếu.