1. Tính cấp thiết của Đề tài

Nợ tồn đọng trong các DNNN được Chính phủ quan tâm và có những chính

sách nhằm tháo gỡ từ rất sớm. Ngày 09 tháng 01 năm 1991, Chủ tịch Hội đồng Bộ

trưởng (nay là Thủ tướng Chính phủ) đã có Quyết định số 104/QĐ- HĐBT về việc

xử lý, thanh toán nợ giai đoạn I; tiếp theo là Quyết định số 277/QĐ-HĐBT ngày

29/7/1992 của Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng về xử lý, thanh toán nợ giai đoạn II. Sau

nhiều chính sách tháo gỡ của Nhà nước và giải pháp của bản thân các doanh nghiệp,

tình trạng nợ tồn đọng trong các doanh nghiệp đã có sự cải thiện nhất định. Tuy

nhiên, kể từ khi kết thúc xử lý nợ giai đoạn II đến nay, nợ tồn đọng trong các doanh

nghiệp xây dựng vẫn có xu hướng ngày một gia tăng. Trong đó, tình trạng nợ tồn

đọng vốn đầu tư dẫn đến nhà thầu chính nợ nhà thầu phụ; doanh nghiệp nợ thuế Nhà

nước, nợ tiền vay ngân hàng và các tổ chức tài chính, nợ các đơn vị cung cấp vật tư,

thiết bị, nợ tiền lương công nhân . Nợ tồn đọng làm cho tình hình tài chính của các

doanh nghiệp thiếu lành mạnh, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh, gây

ách tắc, bất ổn về tài chính cho nền kinh tế. Xử lý nợ tồn đọng là một thách thức đối

với Nhà nước và các doanh nghiệp xây dựng. Trong bối cảnh đó, việc tìm hiểu, phân

tích thực trạng để đưa ra các giải pháp hợp lý nhằm xử lý nợ tồn đọng trong các

DNNN thuộc lĩnh vực xây dựng là một nhu cầu cấp thiết.

Từ những đòi hỏi của lý luận và thực tiễn nên tác giả chọn Đề tài “Nợ tồn

đọng trong các doanh nghiệp nhà nước thuộc lĩnh vực xây dựng ở Việt Nam”

để nghiên cứu.

2. Tổng quan về đề tài nghiên cứu

Những công trình nghiên cứu về nợ tồn đọng trong DNNN nói chung, trong

DNNN thuộc lĩnh vực xây dựng nói riêng không nhiều và phạm vi, mức độ nghiên

cứu cũng rất khác nhau. Một số công trình tiêu biểu, đó là: Cục Tài chính doanh

nghiệp thuộc Bộ Tài chính với đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ (2001), “Thành lập

Công ty mua bán nợ, tài sản và tư vấn chuyển đổi sở hữu doanh nghiệp nhà nước” và

Công ty mua bán nợ và tài sản tồn đọng của doanh nghiệp - DATC (2005) với đề tài

nghiên cứu khoa học cấp Bộ “Xây dựng cơ chế mua bán và xử lý nợ tồn đọng thúc đẩy

cải cách DNNN và Ngân hàng thương mại quốc doanh ở Việt Nam”.

2

Những công trình trên đây, ở các mức độ và góc độ khác nhau đã tiếp cận và đề

xuất những giải pháp xử lý nợ tồn đọng trong doanh nghiệp nói chung, DNNN nói

riêng. Nợ tồn đọng trong DNNN thuộc lĩnh vực xây dựng có những đặc thù, khác biệt

với nợ tại các doanh nghiệp thuộc ngành nghề kinh doanh khác cả về quá trình hình

thành, quy mô và giải pháp xử lý nhưng chưa có công trình nào nghiên cứu sâu cả về

lý luận và thực tiễn nên cũng chưa có giải pháp riêng biệt cho việc xử lý đối với loại

nợ này. Đây sẽ là những vấn đề mà Luận án tập trung nghiên cứu.

3. Mục đích nghiên cứu của Luận án

Hệ thống, khái quát và luận giải để làm rõ hơn những vấn đề lý luận chủ yếu

về nợ và nợ tồn đọng trong doanh nghiệp; trên cơ sở nghiên cứu kinh nghiệm xử lý

nợ tồn đọng của một số quốc gia trên thế giới, rút ra những bài học phù hợp với Việt

Nam; đánh giá thực trạng nợ tồn đọng và việc xử lý nợ tồn đọng trong các DNNN

thuộc lĩnh vực xây dựng ở Việt Nam trong thời gian qua và phân tích để tìm ra

nguyên nhân phát sinh nợ tồn đọng; đánh giá kết quả việc xử lý nợ tồn đọng, chỉ ra

những hạn chế và nguyên nhân của những hạn; đề xuất phương hướng và giải pháp

xử lý nợ tồn đọng trong DNNN thuộc lĩnh vực xây dựng ở Việt Nam;

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu về nợ tồn đọng và xử lý nợ tồn đọng

trong các DNNN ở Việt Nam.

Phạm vi nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu nợ tồn đọng và xử lý nợ tồn đọng

trong các DNNN thuộc lĩnh vực xây dựng ở Việt Nam.

5. Phương pháp nghiên cứu

Để nghiên cứu đối tượng trên, Luận án sử dụng phương pháp luận duy vật

biện chứng cùng với việc kết hợp phương pháp tổng hợp, phân tích, thống kê, so

sánh, các phương pháp của toán học và nghiệp vụ kế toán. Ngoài ra, tác giả còn sử

dụng các kết quả nghiên cứu, rút ra từ các công trình nghiên cứu khoa học của các

học giả trong và ngoài nước.

6. Những đóng góp của Luận án

- Hệ thống và luận giải rõ những vấn đề lý luận chủ yếu về nợ và nợ tồn đọng

trong doanh nghiệp;

- Rút ra những bài học hữu ích về xử lý nợ tồn đọng cho Việt Nam từ việc

nghiên cứu kinh nghiệm xử lý nợ tồn đọng của một số quốc gia trên thế giới.

3

- Đánh giá, nhận xét tổng quan về DNNN thuộc lĩnh vực xây dựng cả về hiện

tại và xu thế phát triển; làm rõ thực trạng nợ tồn đọng trong DNNN thuộc lĩnh vực

xây dựng và nguyên nhân hình thành nợ tồn đọng; đánh giá những kết quả đạt được,

hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong việc xử lý nợ tồn đọng.

- Đề xuất hệ thống giải pháp xử lý nợ tồn đọng trong DNNN thuộc lĩnh vực

xây dựng, bao gồm: Nhóm giải pháp đối với doanh nghiệp, nhóm giải pháp đối với

Nhà nước và những giải pháp có tính chất điều kiện để thực hiện xử lý nợ tồn đọng

trong doanh nghiệp.

7. Kết cấu của Luận án

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Tài liệu tham khảo, nội dung của Luận án

gồm 3 chương