MỞ ĐẦU

1. Sự cấp thiết của đề tài

Vào tháng 8 năm 1996, Tổng Công ty Bảo hiểm Việt Nam đưa ra thị trường

những sản phẩm bảo hiểm nhân thọ đầu tiên đánh dấu sự ra đời của một nhánh mới

trong ngành kinh doanh bảo hiểm – đó là nhánh bảo hiểm Nhân thọ.

Tiếp theo đó là sự ra đời của Công ty bảo hiểm nhân thọ 100% vốn nước ngoài

đầu tiên Prudential, và các liên doanh bảo hiểm Bảo Minh – CMG và Chinfon

Manulife (bây giờ là Manulife) đã làm nên một bước chuyển hết sức mạnh mẽ

trong thị trường bảo hiểm nhân thọ. Sự góp mặt của các công ty bảo hiểm 100%

vốn nước ngoài và các doanh nghiệp bảo hiểm một bên là đối tác Việt Nam và một

bên là đối tác từ các nước có nền tài chính và dịch vụ phát triển đã tạo cho thị

trường bảo hiểm Việt Nam một sắc thái mới, năng động hơn.

Đối với hoạt động bảo hiểm nhân thọ, chỉ trong một thời gian rất ngắn hoạt

động bảo hiểm nhân thọ được đánh giá là phát triển nhanh tại thị trường Việt Nam.

Có thể nói đây là một lĩnh vực hoạt động tạo ra thói quen mới trong dân cư – thói

quen kế hoạch hóa tài chính dài hạn của mỗi gia đình, là một kênh huy động vốn

dài hạn để đầu tư trở lại cho nền kinh tế rất có hiệu quả, bên cạnh các hình thức tiết

kiệm khác tại Việt Nam. Nếu nhìn vào mức thu nhập bình quân tính theo đầu người

ở một số tỉnh, đặc biệt là các tỉnh miền núi, không ai có thể nghĩ rằng bảo hiểm

nhân thọ có thể triển khai ở những khu vực này. Nhưng với những sản phẩm bảo

hiểm phù hợp, phương thức khai thác và thu phí bảo hiểm thích ứng, các doanh

nghiệp bảo hiểm nhân thọ đã thành công. Năm 2002, gần 6.000 tỷ đồng đã được

đầu tư trở lại cho nền kinh tế từ hoạt động bảo hiểm nhân thọ, làm cho ngành kinh

doanh bảo hiểm trở thành một tác nhân quan trọng của việc hình thành và phát

triển thị trường vốn ở Việt Nam.

Một điểm không kém phần quan trọng, có ý nghĩa đặc biệt đối với xã hội đó là

chỉ trong một thời gian rất ngắn, số việc làm mà bảo hiểm nhân thọ tạo ra lên tới

trên 74.494 người, trong đó trên 70.568 đại lý chuyên nghiệp, có hàng nghìn người

đại lý giỏi có thu nhập trên 10 triệu đồng/tháng. Đây là đóng góp hữu hiệu của

ngành bảo hiểm trong bối cảnh số lượng người chưa có việc làm ở nước ta đang có

xu hướng tăng lên. Với sự phát triển đó, nghề tư vấn bảo hiểm có tên trong danh

mục nghề nghiệp ở nước ta.

Bên cạnh đó hoạt động kinh doanh bảo hiểm nói chung và bảo hiểm nhân thọ

nói riêng được coi là một hoạt động đặc thù thuộc lĩnh vực tài chính, tín dụng, tiền

tệ. Bảo hiểm là một kênh tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc huy động

vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế quốc dân. Bảo hiểm còn là một lĩnh vực tài

chính ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình tài chính cá nhân của hàng triệu người trong

xã hội và vì thế ảnh hưởng đến tình hình tài chính và sự ổn định của nền kinh tế

quốc gia. Do đó công tác kế toán trong một doanh nghiệp bảo hiểm đóng vai trò rất

quan trọng. Nó là nguồn cung cấp thông tin hữu ích và trung thực, giúp cho các nhà

quản lý doanh nghiệp đánh giá được tình hình hoạt động kinh doanh của công ty và

có những phương án sử dụng nguồn vốn hiệu quả để có thể đảm bảo được khả năng

thanh toán cho những người tham gia bảo hiểm. Ngoài ra công tác kế toán còn giúp

cho các cơ quan chức năng có thể kiểm soát được tình hình tài chính của các doanh

nghiệp bảo hiểm, từ đó đề ra những biện pháp kịp thời và hợp lý nhằm đảm bảo

quyền lợi cho những người tham gia mua bảo hiểm.

Với những đặc điểm và yêu cầu quản lý đặc thù như trên, ngày 31 tháng 12 năm

1996, Bộ Tài chính đã có Quyết định số 1296 TC/QĐ/CĐKT ban hành Hệ thống

Chế độ kế toán áp dụng cho các doanh nghiệp bảo hiểm. Sau đó cùng với sự ra đời

của Luật Kinh doanh bảo hiểm (số 24/2000/QH 10 ngày 09/12/2000) và một số

Nghị định và Thông tư có liên quan đến hoạt động kinh doanh bảo hiểm, đồng thời

để đáp ứng yêu cầu quản lý kinh tế, tài chính của các doanh nghiệp bảo hiểm, Bộ

Tài chính đã ra Quyết định số 150/2001/QĐ-BTC ngày 31 tháng 12 năm 2001 về

việc sửa đổi và bổ sung Chế độ kế toán doanh nghiệp bảo hiểm số 1296

TC/QĐ/CĐKT.

Mặc dù việc sửa đổi này giúp cho các công ty bảo hiểm có thể áp dụng chế độ

kế toán vào trong công tác quản lý và thực hành kế toán dễ dàng hơn, nhưng nó

vẫn còn bộc lộ một số nhược điểm không thích hợp với hoạt động của doanh nghiệp

bảo hiểm. Do đó cần phải tiến hành điều chỉnh và hoàn thiện hơn nữa hệ thống kế

toán dành cho các doanh nghiệp bảo hiểm nói chung và bảo hiểm nhân thọ nói

riêng.

Đề tài luận văn cao học “Hoàn thiện hệ thống kế toán áp dụng cho Công ty

TNHH Bảo hiểm Quốc tế Mỹ tại Việt Nam” đã được nghiên cứu nhằm đáp ứng yêu

cầu trên.

2. Mục đích của luận văn

Mục đích của luận văn hệ thống hóa các vấn đề lý luận liên quan đến bảo hiểm

nhân thọ và kế toán bảo hiểm nhân thọ. Đồng thời cũng nêu lên thực trạng của hệ

thống kế toán bảo hiểm nhân thọ tại Công ty bảo hiểm nhân thọ Mỹ (AIA) ở Việt

Nam. Bên cạnh đó luận văn cũng đề ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống

báo cáo tài chính dành cho công ty bảo hiểm nhân thọ.

3. Phạm vi nghiên cứu

- Nghiên cứu và hoàn thiện hệ thống kế toán dành riêng cho bảo hiểm nhân

thọ chứ không nghiên cứu đến hệ thống kế toán cho bảo hiểm phi nhân thọ.

- Do phạm vi nghiên cứu của đề tài và để đảm bảo tính khả thi của các giải

pháp đề ra, luận văn chỉ tập trung nghiên cứu và hoàn thiện hệ thống báo

cáo tài chính, tài khoản và trình tự hạch toán một số nghiệp vụ đặc thù cho

hoạt động bảo hiểm nhân thọ.

4. Bố cục của luận văn

Luận văn bao gồm ba chương:

Chương 1: Tổng quan về kế toán bảo hiểm nhân thọ

Chương 2: Tình hình thực tế về công tác kế toán tại công ty AIA Việt nam

Chương 3: Giải pháp hoàn thiện hệ thống kế toán bảo hiểm nhân thọ tại

công ty AIA Việt nam