Phép biện chứng là học thuyết triết học về biện chứng của thế giới. Mà biện chứng của thế giới thì bao gồm: Biện chứng khách quan (hay biện chứng của thế giới vật chất) tức là các mối liên hệ các quá trình tương tác, biến đổi, phát triển của các sự vật, hiện tượng vất chất, và biện chứng chủ quan tức là biện chứng của ý thức với tư cách phản ánh biện chứng khách quan. Do đó về mặt nguyên tắc thì biện chứng khách quan là cơ sở của biện chứng chủ quan (theo nguyên tắc chủ nghĩa duy vật). Vậy phép biện chứng duy vật được xác định là cơ sở của biện chứng ý thức.

Với tư cách là học thuyết triết học về biện chứng của thế giới, thì phép biện chứng đã có 1 lịch sử ra đời và phát triển trên 1000 năm từ thời kỳ cổ đại và đã phát triển qua 3 hình thức cũng là 3 trình độ phát triển. Dần dần đã trở thành hệ thống lý luận và phương pháp biện chứng sâu sắc. Qua mỗi 1 thời kỳ phát triển thì nó trở nên hoàn thiện hơn, và trong phép biện chứng hịên đại thì Enger đã định nghĩa: Phép biện chứng duy vật là một khoa học về các mối liên hệ phổ biến và về các quá trình phát triển của tất thảy mọi sự vất hiện tượng của giới tự nhiên, của xã hội và của tư duy.

Việt Nam xây dựng chế độ xã hội chủ nghĩa (XHCN) từ một nước nghèo nàn lạc hậu, nền kinh tế bị chiến tranh tàn phá nặng nề. Tuy vậy chúng ta cũng vẫn xây dựng một nền kinh tế thị trường (KTTT) định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN) bỏ qua chế độ phát triển tư bản, do vậy để phát triển được vô cùng khó khăn. Tuy vậy Đảng và nhà nước ta đã đề ra những nhiệm vụ kinh tế cơ bản là: Phát triển lực lượng sản xuất xã hội. Phải xây dựng và củng cố hoàn thiện quan hệ sản xuất theo định hướng xã hội chủ nghĩa, tăng cường và mở rộng quan hệ kinh tế quốc tế và nâng cao đời sống văn hoá tinh thần nhân dân.

Phần 1: trình bày quan điểm toàn diện và lịch sử cụ thể của phép biện chứng duy vật.

Phần 2: Trình bày sự vận dụng quan điểm để phân tích quá trình xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.