1. Vấn đề cơ bản của triết học? Nêu các đại biểu điển hình của chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm trong lịch sử triết học?

Trả lời:

1.1. Vấn đề cơ bản của triết học

* Khái niệm triết học

- Triết học ra đời vào khoảng thế kỷ thứ VIII đến thế kỷ thứ VI (Trcn). Thuật ngữ “triết học” có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp cổ, được ghép tõ hai tõ “philos tình yêu” và “sophia sù thông thái”. Nh­ vậy theo nghĩa đen triết học có nghĩa là " Yêu thích sự thông thái” (PhilosSophia).

- Triết học thời cổ đại không có đối tượng nghiên cứu riêng của mình mà là " khoa học của các khoa học", bao gồm toàn bộ tri thức của nhân loại.

- Sù phát triển mạnh mẽ của các bộ môn khoa học chuyên ngành vào thế kỷ XV, XVI đã từng bước làm phá sản tham vọng của triết học muốn đóng vai trò " khoa học của các khoa học". Triết học Hê ghen là học thuyết triết học cuối cùng mang tham vọng đó. Ông xem xét triết học của mình là một hệ thống phổ biến của sự nhận thức, trong đó những thành tựu khoa học riêng biệt chỉ là những mắt khâu phụ thuộc vào triết học.

- Đầu thế kỷ XIX, triết học Mác ra đời đã đoạn tuyệt triệt để với quan niệm triết học là " khoa học của các khoa học". Triết học Mác xít xác định đối tượng nghiên cứu của mình là tiếp tục giải quyết mối quan hệ giữa vật chất và ý thức trên lập trường duy vật triệt để và nghiên cứu những quy luật chung nhất của tự nhiên, xã hội và tư duy.

- Các chung nhất trong mọi học thuyết về triết học là nghiên cứu những vấn đề chung nhất của thế giới tự nhiên, của xã hội và con người, mối quan hệ của con người nói chung, của tư duy con người nói riêng với thế giới xung quanh.

- ĐN: Triết học là hạt nhân lý luận của thế giới quan, là hệ thống các quan điểm lý luận chung nhất về thế giới và về vị trí của con người trong thế giới đó.

* Vấn đề cơ bản của triết học:

- Theo Ph.ăngghen: “Vấn đề cơ bản lớn của mọi triết học, đặc biệt là của triết học hiện đại, là vấn đề quan hệ giữa tư duy với tồn tại”.

- Vấn đề cơ bản của triết học là mối quan hệ giữa tư duy và tồn tại, giữa tâm và vật, giữa ý thức và vật chất. Vì:

+ Đây là vấn đề được nảy sinh cùng với sù ra đời của triết học và tồn tại trong tất cả trường phái triết học cho tới tận ngày nay.

+ Giải quyết vấn đề này là cơ sở và điểm xuất phát để giải quyết các vấn đề triết học khác.

- Vấn đề cơ bản của triết học có hai mặt:

Mặt thứ nhất: Giữa vật chất và ý thức cái nào có trước, cái nào có sau, cái nào quyết định cái nào?

Cách giải quyết mặt thứ nhất này đã chia các nhà triết học thành hai phái:

+ Chủ nghĩa duy vật thì cho rằng, vật chất, giới tự nhiên là cái có trước, ý thức có sau.

Chủ nghĩa duy vật đã trải qua các hình thức CNDV chất phác, thô sơ cổ đại; CNDV máy móc, siêu hình (TK XVII - XVIII) và CNDV biện chứng (TK XIX). Ngoài ra còn có CNDV tầm thường (xem ý thức nh­ mét dạng vật chất cụ thể - tư tưởng với óc nh­ mật đối với gan) và CNDV kinh tế.

+ Chủ nghĩa duy tâm cho rằng, ý thức, tinh thần có trước giới tự nhiên, ý thức quyết định vật chất.

Chủ nghĩa duy tâm bao gồm CNDT khách quan (có một thực thể tinh thần tồn tại trước, độc lập với con người và thế giới vật chất, sản sinh ra và quyết định thế giới vật chất); CNDT chủ quan (cảm giác ý thức là cái có trước và tồn tại sẵn trong con người).

Mặt thứ hai: ý thức của chúng ta có thể phản ánh trung thực thế giới khách quan hay không, nói cách khác, con người có khả năng nhận thức được thế giới hay không?

+ Các nhà triết học Hium, Cantơ cho rằng, con người không thể biết được thế giới hay Ýt ra là không thể nhận thức được bản chất của nó (thuyết không thể biết).

+ Các nhà triết học theo thuyết khả tri cho rằng con người có khả năng nhận thức được thế giới, những các nhà DV thì khẳng định đó là sự phản ánh thế giới khách quan vào bộ óc con người; ngược lại các nhà duy tâm thì khẳng định đó là do tõ ý thức sinh ra ý thức.

1.2. Nêu các đại biểu điển hình của CNDV và CNDT trong lịch sử triết học?