B. NỘI DUNG

I. TƯ TƯỞNG THÂN DÂN CỦA NHO GIÁO VÀ CÁC BẬC TIỀN BỐI THỜI PHONG KIẾN

  Khác với các quốc gia Phương Tây, kể từ khi lập quốc, tư tưởng tôn dân đã được xem như là một đặc trưng điển hình của các quốc gia Phương Đông nói chung và Việt nam nói riêng. Vai trò của nhân dân thể hiện rõ ở mọi mặt của đời sống xã hội, từ những công việc đời thường đến việc lớn như đắp đê, trị thuỷ, ngăn lũ và chống giặc ngoại xâm, nhân dân có một sức mạnh không thể phủ nhận, và sức mạnh ấy bao giờ cũng là sức mạnh của tập thể.

1. Tư tưởng thân dân của Nho giáo:

  Thực ra, quan điểm “lấy dân làm gốc” (dĩ dân vi bản) là dòng tư tưởng tiến bộ của Nho gia thời Xuân Thu - Chiến Quốc (722 - 221 trước CN) của nước Trung Hoa cổ đại. Những đại biểu lỗi lạc của dòng tư tưởng này là: Khổng Tử, Mạnh Tử, Tuân Tử. Tư tưởng, quan điểm của họ chủ yếu được thể hiện trong các tác phẩm Nho học kinh điển như tứ thư (Luận Ngữ, Đại Học, Trung Dung và Mạnh Tử) và ngũ kinh (Kinh Thi, Kinh Thư, Kinh Lễ, Kinh Xuân Thu và Kinh Dịch).  Mạnh Tử là nhà Nho Trung Quốc và là người tiếp nối Khổng Tử. Ông chịu ảnh hưởng sâu sắc từ các tư tưởng Khổng giáo. Mạnh Tử là đại biểu xuất sắc của Nho giáo thời chiến quốc, thời kỳ nở rộ các nhà tư tưởng lớn (thời kỳ bách gia tranh minh) và cũng là thời kỳ mà các tập đoàn phong kiến tranh giành, xâu xé lẫn nhau gây ra các cuộc chiến tranh liên miên, dân tình vô cùng khổ sở. Tư tưởng của Mạnh Tử phát triển thêm tư tưởng của Khổng Tử nhưng ông không tuyệt đối húa vai trò của vua như Khổng Tử. Mạnh Tử chủ trương “dõn vi quý, xã tắc thứ chi, quân vi khinh”, có nghĩa là: ” Dân là trọng hơn cả, xã tắc đứng sau, vua còn nhẹ hơn”.

Tiếp theo chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về tư tưởng thân dân của một số triều đại, một số nhà lãnh đạo tài ba, danh nhân văn húa dân tộc và ảnh hưởng của việc áp dụng quan điểm này đối với sự tồn vong và phát triển của nước nhà.

2. Tư tưởng thân dân qua các triều đại phong kiến Việt Nam

Các triều đại phong kiến Việt Nam độc lập trong lịch sử đạt được các thành tựu đều “lấy dân làm gốc” trong việc ban hành các chủ trương, chính sách, từ kinh tế,văn húa, xã hội, luật pháp đến an ninh, quốc phòng, ngoại giao, …

- Ngược dòng lịch sử, trong các triều đại phong kiến Việt nam, giai đoạn được nhiều nhà nghiên cứu đánh giá là giai đoạn phát triển cao nhất trong việc xây dựng một mô hình chính quyền dân chủ đó là mô hình chính quyền thời Lý - Trần. Là một đất nước đất không rộng, người không đông mà phải