Trong thời gian đầu cách mạng mới thành công, trong muôn vàn khó khăn của thời kỳ chống thù trong giặc ngoài. Ngày 6 tháng 5 năm 1946 Chủ tịch Hồ Chí Minh ký quyết định số 61/SL qui định bộ máy tổ chức của Bộ quốc dân kinh tế bao gồm các phòng, ban, nha trực thuộc trong đó có Nha Thống Kê Việt Nam. Để ghi nhớ sâu sắc công ơn của Bác Hồ vĩ đại đối với quá trình xây dựng và trưởng thành của ngành thống kê, để phù hợp với thực tế lịch sử, và được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Ngành thống kê đã lấy ngày 25/6 /1946 trở thành ngày thành lập nghành thống kê Việt Nam.

Ngày 21/12/1960 Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ban hành quyết định số 15-NQ/TVQH về việc tách Cục Thống kê Trung ương ra khỏi Uỷ ban Kế hoạch Nhà nước, thành lập Tổng cục Thống kê.

Tổng cục Thống kê là cơ quan trực thuộc Hội đồng Chính phủ có trách nhiệm chỉ đạo tập trung và thống nhất toàn bộ công tác điều tra Thống kê theo đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước; bảo đảm hoàn thành tốt nhiệm vụ sưu tầm, chỉnh lý phân tích các tài liệu thống kê có căn cứ khoa học về kink tế, văn hoá, xã hội, nhằm phục vụ cho công tác quản lý nhà nước, lãnh đạo và chỉ đạo có Công cuộc Kế hoạch hoá nền kinh tế quốc dân.

Tổng cục Thống kê là cơ quan Trung ương thuộc Hội đồng Chính phủ, có nhiệm vụ tổ chức và quản lý thống nhất công tác hạch toán và thống kê. Tổng cục Thống kê thực hiện nhiệm vụ của mình trên cơ sở đường lối chính sách và các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng và Nhà nước.

Về tổ chức bộ máy có: 17 đơn vị cục, vụ thống kê chuyên ngành, văn phòng và 2 đơn vị sự nghiệp.

Chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, và tổ chức bộ máy của Tổng cục Thống kê cụ thể gồm:

Các đơn vị giúp Tổng cục trưởng thực hiện chức năng quản lí nhà nước: có 12 đơn vị vụ,văn phòng và thanh tra.Sau đó chính phủ có quyết định thành lập thêm vụ kế hoach-tài chính.

Các đơn vị sự nghiệp trức thuộc Tổng cục: có 4 đơn vị.

Các đơn vị sản xuất do Tổng cục Thống kê quyết định có: 2 đơn vị