MS: LVDL-DLH022

SỐ TRANG: 138

TRƯỜNG: ĐHSP TPHCM

NGÀNH: ĐỊA LÝ

CHUYÊN NGÀNH: ĐỊA LÝ HỌC

NĂM:2008

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Khi xã hội ngày càng phát triển thì chất lượng cuộc sống (CLCS) ngày càng

được con người rất quan tâm và chú trọng. Vì khi nhìn vào các chỉ số của CLCS ta

có thể đánh giá được trình độ phát tiển về kinh tế xã hội của khu vực hay quốc gia

đó. Do vậy, việc nâng cao hơn nữa CLCS cho con người luôn là mục tiêu vươn tới

của mọi quốc gia trên thế giới.

Ở bất kỳ nơi đâu chúng ta cũng đều có sự chênh lệch về CLCS mà thậm chí

có những nơi sự chênh lệch này lại rất lớn. Trong khi một số nước phát triển đang

đối phó với một số bệnh do thừa dinh dưỡng thì 1/3 dân số thế giới vẫn đang sống

rất nghèo khổ. Và nhiệm vụ của chúng ta là làm sao xóa dần khoảng cách đó, tạo

công bằng xã hội. Cần nâng cao hơn nữa CLCS cho mỗi người dân. Vậy CLCS là

gì? Những tiêu chí để đánh giá CLCS ra sao ? Cần làm gì để nâng cao CLCS ? Đó

là vấn đề đặt ra hiện nay đòi hỏi phải giải quyết.

Là một tỉnh cuối cùng của Nam Trung Bộ, Bình Thuận nằm tiếp giáp vùng

kinh tế Đông Nam Bộ, gắn với địa bàn kinh tế trọng điểm Đông Nam Bộ_là khu

vực năng động có tốc độ tăng trưởng kinh tế cao và là thị trường tiêu thụ rộng lớn.

Từ lâu, Bình Thuận đã có mối quan hệ bền chặt về kinh tế xã hội và môi trường

sinh thái với các tỉnh trong vùng.

Nền kinh tế của tỉnh phát triển tương đối chậm, lại gặp nhiều khó khăn, nhu

cầu của nhân dân hầu như không đáp ứng được, đặc biệt là các xã, thôn, vùng sâu,

vùng xa, vùng cao. Có thành phố, huyện thị phát triển vượt bậc, bên cạnh những

huyện xã nghèo, kết cấu hạ tầng còn thấp, nhiều vấn đề bức xúc về giáo dục, y tế,

văn hóa, xã hội chưa được giải quyết có hiệu quả. Hiện nay, cùng với sự phát triển

đi lên của nền kinh tế xã hội đất nước, cuộc sống của nhân dân tỉnh Bình Thuận

ngày càng được nâng cao về mọi mặt. Nhưng nhìn chung, CLCS mới chỉ đạt ở mức

vừa phải chưa tương xứng với tiềm năng của tỉnh.

Và đây cũng chính là những tồn tại mà Đảng và nhân dân tỉnh đang từng

bước tháo gỡ giải quyết. Với mong muốn được góp phần vào xây dựng Bình Thuận ngày càng giàu

đẹp tương xứng với tiềm năng vốn có và theo sự phát triển đi lên của nền kinh tế xã

hội đất nước. Vì vậy em đã chọn đề tài : “CLCS tỉnh Bình Thuận. Hiện trạng và giải

pháp” cho đề tài luận văn của mình.

2. Mục đích - Nhiệm vụ của đề tài

2.1. Mục đích

- Củng cố cơ sở lý luận và nhận thức về CLCS

- Nhìn nhận và đánh giá hiện trạng CLCS dân cư tỉnh Bình Thuận.

- Đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao CLCS dân cư của tỉnh.

2.2. Nhiệm vụ

- Nghiên cứu khái quát tỉnh Bình Thuận về điều kiện tự nhiên cũng như kinh

tế.

- Tìm hiểu thực trạng và những thay đổi về CLCS của dân cư trong tỉnh từ

trước đến nay.

- So sánh, nhận xét mức độ chênh lệch CLCS của dân cư các địa phương

trong tỉnh và các tỉnh khác trong vùng, cả nước.

- Đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao CLCS người dân Bình Thuận.

3. Lịch sử nghiên cứu

- Trước đây có nhiều đề tài nghiên cứu về thu nhập bình quân đầu người, về

văn hóa, lối sống và các dịch vụ đời sống.

- Các nghiên cứu trước đây dưới góc độ các ngành kinh tế, dịch vụ riêng biệt,

chưa có những nghiên cứu tổng thể về CLCS.

4. Giới hạn của đề tài

CLCS là vấn đề lâu dài, phức tạp và biến đổi theo thời gian, chính vì vậy

trong điều kiện thời gian có hạn, phương tiện làm việc còn hạn chế nên đề tài chỉ

giới hạn nghiên cứu

- Khảo sát, điều tra những chỉ số cơ bản của CLCS : thu nhập bình quân đầu

người, lương thực, chăm sóc sức khỏe, y tế, giáo dục và các điều kiện sống (nhà ở, điện, nước, phương tiện sinh hoạt…), mức độ hưởng thụ văn hóa và môi trường

sống của con người (môi trường tự nhiên, môi trường an ninh).

- Phạm vi nghiên cứu là tỉnh Bình Thuận có sự phân hóa đến cấp huyện trong

khoảng thời gian từ năm 1999 – 2006.

5. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu đề tài

5.1. Các quan điểm nghiên cứu

Thực hiện luận văn này em đã vận dụng một số quan điểm sau:

5.1.1. Quan điểm hệ thống

Bình Thuận là đơn vị lãnh thổ tự nhiên, dân cư, kinh tế, xã hội, hành chính

của khu vực duyên hải Nam Trung Bộ nói riêng và của nước Việt Nam nói chung.

Có mối quan hệ mật thiết với các lãnh thổ khác trong vùng và khu vực. Sự phát

triển kinh tế xã hội và việc nâng cao CLCS của nhân dân tỉnh được đặt ra trong bối

cảnh chung của sự phát triển kinh tế xã hội và CLCS của cả nước ta hiện nay.

Các yếu tố xã hội, vật chất, hoạt động dịch vụ vừa là yếu tố riêng biệt nhưng

luôn vận động trong mối liên hệ chặt chẽ theo hệ thống thống nhất tự nhiên, kinh tế

xã hội. Sự phát triển của các yếu tố riêng biệt vừa chịu sự tác động bới những quy

luật riêng vừa chịu sự tác động của những quy luật thuộc hệ thống cao hơn.

5.1.2. Quan điểm tổng hợp lãnh thổ

Đây là quan điểm truyền thống của Địa lý học. Trong nghiên cứu không thể

không coi việc nghiên cứu các đối tượng trên một lãnh thổ thống nhất. Tuy vậy, ở

các lãnh thổ này vẫn có sự khác biệt nhất định mà nhờ đó có thể phân định thành

những lãnh thổ nhỏ hơn có mức sống đồng nhất cao hơn. Chẳng hạn như sự khác

biệt ở trung tâm thành phố Phan Thiết với Hàm Thuận Bắc, Hàm Tân. Các điều

kiện tự nhiên, kinh tế xã hội tác động lẫn nhau trên một lãnh thổ nhất định sẽ tạo

nên những tính chất mang tính đặc thù riêng của lãnh thổ đó.

5.1.3. Quan điểm lịch sử– viễn cảnh

Nếu quan điểm lãnh thổ nói lên tính không gian thì quan điểm lịch sử nói lên

tính thời gian. Trong các nghiên cứu địa lí việc vận dụng quan điểm lịch sử- viễn

cảnh là cần thiết bởi các đối tượng địa lí đều có lịch sử hình thành. Nếu không vận dụng quan điểm lịch sử-viễn cảnh, không nắm được quá khứ của đối tượng thì khó

có thể giải thích được sự phát triển hiện tai và cũng như dự báo chính xác được

tượng lai của đối tượng nghiện cứu.

CLCS dân cư luôn biến động và thay đổi hầu hết theo chiều hướng tốt, nếu

đứng trên quan điểm lịch sử ta sẽ thấy được sự thay đổi và nguyên nhân dẫn đến sự

biến đổi đó. Bình Thuận có lịch sử phát triển với nhiều đổi thay về kinh tế xã hội,

chính trị. Hiểu được cuộc sống quá khứ của người dân tỉnh Bình Thuận thì mới thấy

và giải thích được sự thay đổi và phát triển của cuộc sống người dân tỉnh hiện nay

và tương lai.

5.1.4. Quan điểm sinh thái

Các yếu tố tự nhiên, môi trường có tác động mạnh mẽ đến CLCS dân cư. Mà

con người lại sống trong môi trường tự nhiên và môi trường xã hội đó. Mức sống

dân cư chịu tác động mạnh mẽ của hai yếu tố này và ngược lại khi mức sống cao thì

sẽ có những việc làm, biện pháp cải thiện môi trường sống. Vì vậy, khi nghiên cứu

cần xem môi trường là bộ phận của CLCS. CLCS , môi trường sống được cải thiện

và ngược lại.

5.2. Phương pháp nghiên cứu

5.2.1. Phương pháp thu thập tài liệu

Các số liệu được thu thập từ nhiều cơ quan khác trong tỉnh, các địa phương và

Trung ương.

Những số liệu sử dụng trong bài luận văn được thu thập từ nhiều cơ quan khác

nhau như : Cục Thống Kê, UBND tỉnh Bình Thuận, Sở Lao Động Thương Binh Xã

Hội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư …Từ những cơ sở là nền tảng cho việc tiến hành

phương pháp nghiên cứu trong phòng.

5.2.2. Phương pháp phân tích – so sánh – tổng hợp

Để phân tích tìm ra cái cốt lõi của vấn đề. So sánh các kết quả với nhau theo

yêu cầu nội dung của đề tài và tổng hợp rút ra những kết luận chính xác về thực

trạng CLCS dân cư Bình Thuận 5.2.3. Phương pháp điều tra xã hội học

Dựa trên phương pháp này để đưa ra những nhận xét xác thực hơn về CLCS

ở tỉnh.

5.2.4. Phương pháp thống kê toán học

Từ những số liệu đã tìm được sẽ tiến hành tiến hành tính toán để có được

những thông số cần thiết cho đề tài. Ngoài ra, khi tiến hành điều tra xã hội học sẽ có

nhiều thông số cần tính toán để đưa vào bài làm.

5.2.5. Phương pháp biểu đồ, đồ thị

Những kết quả có được nếu phản ánh lên biểu đồ, bản đồ thì sẽ được thể hiện

rõ ràng và chi tiết hơn, thông qua đó sẽ dễ dàng so sánh, phân tích mối liên hệ giữa

các yếu tố cấu thành CLCS , giữa các địa phương trong tỉnh.

5.2.6. Phương pháp hệ thống thông tin Địa lý và Map Info

Sử dụng phần mềm Map Info trong việc xử lý số liệu và thành lập các bản đồ

chuyên đề phục vụ cho việc thực hiện luận văn