MỤC LỤC

Lời cam đoan i

Lời cảm ơn ii

Mục lục iii

Danh mục các chữ viết tắt v

Danh mục bảng biểu vi

Danh mục hình vii

1. MỞ ĐẦU 1

1.1. Đặt vấn đề 1

1.2. Mục đích nghiên cứu của đề tài 2

2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3

2.1. Cơ sở khoa học của việc nghiên cứu khả năng sinh sản của bò cái 3

2.2. Tình hình nghiên cứu về đề tài trong và ngoài nước 27

3. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG, NGUYÊN LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 31

3.1. Đối tượng nghiên cứu 31

3.2. Nội dung nghiên cứu 31

3.3. Phương pháp nghiên cứu 32

3.4. Phương pháp xử lý số liệu 41

3.5. Thời gian và địa điểm nghiên cứu 41

3.6. Nguyên liệu 41

4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 42

4.1. Kết quả điều tra thực trạng khả năng sinh sản của đàn bò lai hướng sữa ở Ba Vì – Hà Nội. 42

4.1.1. Tuổi phối giống lần đầu và khối lượng cơ thể của đàn bò lai hướng sữa 43

4.1.2. Tuổi đẻ lứa đầu và khối lượng cơ thể của đàn bò cái lai hướng sữa 46

4.1.3. Thời gian động dục lại sau khi đẻ của bò lai hướng sữa 48

4.1.4. Khoảng cách giữa hai lứa đẻ 49

4.1.5. Hệ số phối giống 51

4.1.6. Tỷ lệ thụ thai 53

4.2. Hiện tượng rối loạn sinh sản của đàn bò lai hướng sữa ở Ba Vì 54

4.3. Kết quả ứng dụng kỹ thuật ELISA định lượng FSH và progesterone 56

4.3.1. Kết quả định lượng FSH 56

4.3.2. Kết quả định lượng Progesterone 62

4.4. Kết quả ứng dụng một số hormone và chế phẩm hormone sinh dục để điều trị một vài hiện tượng rối loạn sinh sản ở bò sữa do nguyên nhân buồng trứng 70

4.4.1. Kết quả ứng dụng chế phẩm prostaglandin (PGF2α) điều trị bò có thể vàng tồn lưu 70

4.4.2. Kết quả ứng dụng GnRH kết hợp với PGF2α điều trị bò có buồng trứng kém phát triển 72

5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 74

5.1. Kết luận 74

5.2. Đề nghị 75

TÀI LIỆU THAM KHẢO 77

MỘT SỐ HÌNH ẢNH 83

1. MỞ ĐẦU

1.1. Đặt vấn đề

Trong những năm gần đây, ngành chăn nuôi nước ta có những bước phát triển đáng kể. Đặc biệt việc ra đời của nhiều nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi, nhiều công ty phân phối thuốc thú y, nhiều trang trại chăn nuôi với quy mô lớn đáp ứng một lượng thực phẩm lớn cho nhu cầu thực phẩm trong nước và một phần xuất khẩu. Nhiều hình thức chăn nuôi kỹ thuật cao xuất hiện ở Việt Nam. Đây là những tín hiệu đáng mừng đối với ngành chăn nuôi.

Cùng với sự phát triển đó, một ngành chăn nuôi luôn đòi hỏi kỹ thuật cao là chăn nuôi bò sữa cũng phát triển đáng kể. Được sự quan tâm của Đảng và nhà nước cuộc “cách mạng trắng” ở nước ta đã có những thành công ban đầu. Tuy nhiên, ngành chăn nuôi bò sữa ở Việt Nam có thể nói là non trẻ, các giống bò sữa cao sản thường không thích nghi với khí hậu nước ta, kỹ thuật chăn nuôi thấp …đã mang lại không ít khó khăn cho người chăn nuôi. Sự nóng vội khi nhập bò ngoại cộng với công tác chuẩn bị không tốt đã làm cho một số dự án về bò sữa của nhà nước mất trắng, còn với người dân không những không thể xóa đói giảm nghèo nhờ chăn nuôi bò sữa mà còn vỡ nợ từ những dự án này. Tuy chưa có những báo cáo cụ thể nhưng phần lớn nguyên nhân dẫn tới những trường hợp thất bại của người dân là do bò mua về mắc các bệnh sinh sản ở buồng trứng như vô sinh, chậm thành thục về tính, chậm động dục lại sau đẻ, … ngoài ra bò sữa con mắc phải một số bệnh khác ở cơ quan sinh sản.

Như chúng ta đã biết quá trình thành thục về tính và sự rụng trứng chủ yếu do sự điều khiển của các hormone sinh sản như FSH, LH, Oestrogene, Progesterone, … do vậy việc bò chậm thành thục về tính, hay chậm động dục lại sau khi đẻ chủ yếu là do rối loạn các hormone này. Ở Việt Nam, những nghiên cứu về hormone trên gia súc chưa nhiều, chưa có công bố cụ thể và toàn diện nào về bản đồ hormone trong trường hợp sinh lý bình thường và định lượng hormone trong quá trình bệnh lý buồng trứng ở gia súc.

Vì vậy, để mở đầu trong việc góp phần xây dựng bản đồ hormone, ứng dụng trong chẩn đoán, phòng và trị một số hiện tượng rối loạn sinh sản ở đàn bò sữa nuôi tại Việt Nam chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Xác định diễn biến một số hormone sinh sản nhằm ứng dụng trong chẩn đoán, phòng, trị hiện tượng chậm thành thục tính và chậm động dục lại sau đẻ ở bò sữa do nguyên nhân bệnh lý buồng trứng”.

1.2. Mục đích nghiên cứu của đề tài

- Xác định diễn biến hormone FSH và Progesterone trên bò sữa có chu kỳ sinh dục bình thường góp phần xây dựng bản đồ diễn biến hormone dùng trong chẩn đoán bệnh.

- Xác định diễn biến hormone FSH và Progestrone trên bò sữa bệnh lý, do yếu tố nội tiết từ nguyên nhân buồng trứng.

- Ứng dụng đưa ra một số phác đồ điều trị bằng hormone

- Đưa ra những khuyến cáo trong điều trị bằng hormone.

5. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ

5.1. Kết luận

Qua thời gian nghiên cứu và áp dụng các biện pháp kỹ thuật chúng tôi có một số kết luận sau:

5.1.1. Đặc điểm sinh sản của đàn bò

- Tuổi phối giống lần đầu trung bình ở nhóm F1 là: 20,61 tháng, nhóm F2: là: 20,94 tháng;

- Khối l¬ượng cơ thể khi phối lần đầu ở nhóm F1 là: 286,62 kg, nhóm F2 là: 295,74 kg.

- Tuổi đẻ lứa đầu ở nhóm F1 là: 30,08 tháng, nhóm F2 là: 31,91 tháng;

- Khối lư¬ợng cơ thể khi đẻ lứa đầu ở nhóm F1 là: 326,65 kg, nhóm F2 là: 338,95 kg;

- Thời gian động dục lại sau khi đẻ ở nhóm F1 là: 102,25 ngày, nhóm F2 là: 114,51 ngày;

- Khoảng cách giữa hai lứa đẻ ở nhóm F1 là: 408,02 ngày, nhóm F2 là: 434,97 ngày;

- Hệ số phối giống ở nhóm F1 là: 1,77 lần, nhóm F2 là: 1,79 lần;

- Tỷ lệ thụ thai ở nhóm F1 là: 56,09 %, nhóm F2 là: 57,97%;

5.1.2. Hiện tượng rối loạn sinh sản do buồng trứng

- Hiện tượng rối loạn sinh sản do nguyên nhân buồng trứng chiếm tỷ lệ cao trên tổng số bò điều tra 11,38%;

- Gồm các bệnh chính sau: Thiểu năng buồng trứng: 48,1%; thể vàng tồn lưu 27,85%; đa nang buồng trứng 24,05%.

5.1.3. Kết quả định lượng hormone bằng phương pháp ELISA

- Bằng kỹ thuật ELISA định lượng FSH và Progesterone đã xác định được tình trạng hoạt động của buồng trứng khi mắc các bệnh thiểu năng buồng trứng, đa nang buồng trứng, thể vàng tồn lưu.

+ Thể vàng tồn lưu (hàm lượng FSH > 4mIU/ml)

+ Đa nang buồng trứng (hàm lượng FSH <4mIU/ml)

+ Thiểu năng buồng trứng (hàm lượng FSH < mIU/ml)

+ Thể vàng tồn lưu (hàm lượng Progesterone > 1ηg/ml trong tất cả các ngày lấy mẫu)

+ U nang buồng trứng (hàm lượng Progesterone < 1ηg/ml trong tất cả các ngày lấy mẫu, đồng thời khám buòng trứng có u)

+Thiểu năng buồng trứng (hàm lượng Progesterone < 1ηg/ml trong tất cả các ngày lấy mẫu, đồng thời khám buòng trứng không có u).

5.1.4. Kết quả điều trị bệnh ở buồng trứng

+ Khi tiêm PGF2a cho bò có thể vàng tồn lư¬u bệnh lý đã có 75% bò động dục và đạt tỷ lệ thụ thai là 83,33% ở cả hai nhóm F1 và F2;

+ Khi tiêm PGF2a kết hợp với GnRH cho bò thiểu năng buồng trứng có 87,50% bò động dục và tỷ lệ thụ thai đạt 100%

5.2. Đề nghị

5.2.1. Công tác quản lý

- Đối với đàn bò tập thể cần có chính sách đầu t¬ư phù hợp cho từng giai đoạn sinh tr¬ưởng phát triển của bò, để khuyến khích ng¬ười chăn nuôi chăm sóc nuôi d¬ưỡng đàn bò đư¬ợc tốt hơn (đặc biệt ngay từ giai đoạn sơ sinh).

- Cần tập trung nuôi dư¬ỡng đàn bê, bò hậu bị, bò vắt sữa với quy mô lớn để nhân giống, chọn lọc những con có tiềm năng sinh sản tốt, năng suất sữa cao làm nền tảng cho quá trình lai, tạo giống bò sữa thuần chủng sau này.

- Tổ chức tập huấn kỹ thuật th¬ường xuyên cho ngư¬ời chăn nuôi bò lai hướng sữa. Soạn thảo quy trình kỹ thuật cơ bản ngắn gọn dễ hiểu để phổ biến cho ng¬ười chăn nuôi.

- Tăng c¬ường thời gian vận động cho bò, bê thay vào tập quán nuôi nhốt hoàn toàn như¬ hiện nay.

5.2.2. Về kỹ thuật

- Áp dụng các kết quả nghiên cứu đ¬ược vào thực tế sản xuất để nâng cao khả năng sinh sản cho đàn bò lai hư¬ớng sữa;

- Cần nâng cao tay nghề về khả năng chẩn đoán các bệnh rối loạn sinh cho đội ngũ thú y, dẫn tinh viên cơ sở, góp phần sử dụng có hiệu quả các chế phẩm sinh học khắc phục các hiện t¬ượng rối loạn sinh sản;

- Coi trọng biện pháp hộ lý sau khi đẻ, điều trị viêm đư¬ờng sinh dục, loại trừ khả năng viêm nhiễm góp phần giảm tỷ lệ rối loạn sinh sản.