I. MỞ ĐẦU

1. Khái quát về dân tộc Sán Dìu

Dân tộc Sán Dìu từ lâu nhận mình là Sán Déo Nhín (Sơn Dao Nhân, tức là người Sán Dìu) theo số liệu thông kê năm 1989 họ có 94630 người, cư trú ở các vùng bán sơn địa của các tỉnh trung du, miền núi phía bắc là: Thái Nguyên (28471 người), Vĩnh Phúc (23544 người), Tuyên Quang (18133 người), ngoài ra còn có ở Chí Linh – Hải Dương.

Người Sán Dìu di cư từ Trung Quốc vào Việt Nam khoảng 300 năm nay. Ban đầu họ đến Quảng Ninh rồi sau đó toả ra các nơi như hiện nay. Họ có những tên gọi khác là: Trai Đất, Mán Đất, Mán Đất, Mán Quần Cộc, Slản Dáo, Sơ Man.Trong thực tế tiếng Sán Dìu về đại thể còn chưa được nghiên cứu, ngôn ngữ này cũng chưa có chữ viết.

Đề tài: Tìm hiểu cấu trúc câu của tiếng Sán Dìu (Trên địa bàn xã Ninh Lai - Sơn Dương - Tuyên Quang)

2. Khái quát về điều kiện tự nhiên

Vị trí địa lý: Tuyên Quang là một tỉnh Miền Núi Phía Bắc có toạ độ địa lí 21030’ – 22040’o vĩ độ bắc và 104053’ – 105040’o kinh đông, cách thủ đô Hà Nội 165km. diện tích tự nhiên toàn tỉnh là 5868km2, chiếm 1.78% diện tích cả nước.

Các đường giao thông trên tỉnh là quốc lộ 2 di ưua địa bàn tỉnh là 90km từ Phú Thọ lên Hà Giang, quốc lộ 37 từ TháI Nguyên đI qua huyện Sơn Dương, Yên Sơn đi Yên Bái. Hệ thông sông ngòi có gần 500 sông suối lớn nhỏ chạy qua các sông chính: Sông Lô, Sông Gâm, Sông Phó Đáy.

Địa hình: Tuyên Quang bao gồm vùng núi cao chiếm 50% diện tích. Toàn tỉnh gồm toàn bộ huyện Na Hang, 11 xã vùng cao của huyên Chiêm hoá và 2 xa vùng cao của huyện Hàm Yên. Vùng núi thấp và trung du chiếm khoảng 50% diện tích của tỉnh bao gồm các xã còn lại của 2 huyện Chiêm Hoá, Hàm Yên, Yên Sơn, Sơn Dương, điểm cao nhất là đỉnh núi Chạm Chu (Hàm Yên ) có độ cao 1587m so với mực nước biển.

Khí hậu: mang đặc điểm khí hậu nhiệt đới gió mùa, chịu ảnh hưởng của khí hậu lục địa Bắc Á Trung Hoa, có hai mùa rõ rệt: mùa đông và mùa hè. Các hiện tượng mưa đá, gió lốc thường xảy ra trong mùa, nhiệt độ trung bình hàng năm đạt tới 22-24oC, cao nhất trung bình 33-35oC, thấp nhất trung bình 12-13oC, tháng lạnh nhất là tháng 11 và 12 (âm lịch) gây ra các hiện tượng sương muối.

Sơn Dương là một huyện của tỉnh Tuyên Quang mà trong đợt thực tế này chúng tôi đã có dịp đến tận nơi để tìm hiểu những nét văn hoá, đặc biệt là ngôn ngữ của dân tộc Sán Dìu ở đây, huyện Sơn Dương có diện tích 78925 ha với số dân là 174118 người. Xã Ninh Lai là một xã có số người thuộc dân tộc Sán Dìu đông nhất của huyện với diện tích 2468 ha, có 12 thôn, dân số là 7230 người/1450 hộ. Với địa hình khá phức tạp, phía Bắc giáp với xã Thiện Kế, phía Tây giáp với xã Sơn Lam, phía Đông giáp với núi Tam Đảo, phía Nam giáp với huyện Đạo Trù tỉnh Vĩnh Phúc. Trong xã có 4 dân tộc cùng chung sống, trong đó dân tộc Sán Dìu chiếm 70-75%, dân tộc Kinh chiếm khoảng 10%, còn lại là dân tộc Cao Lan và Dao.

3. Con người xã Ninh Lai

Con người Ninh Lai có những truyền thống và nét văn hoá đẹp và đáng quý. Trước hết đó là truyền thống lao động. Đại đa số người dân ở đây từ xa xưa là dân lao động làm nông nghiệp là chủ yếu. Chính truyền thống ấy đã tạo nên đức tính thân thiện, gần gũi và nhiệt tình giúp cho đoàn của chúng tôi trong đợt thực tế này dễ dàng tìm hiểu và hoàn thành kế hoạch thực tập