MS:LVLS-LSTG004

SỐ TRANG: 153

TRƯỜNG: ĐHSP TPHCM

NGÀNH: LỊCH SỬ

CHUYÊN NGÀNH: LỊCH SỬ THẾ GIỚI

NĂM: 2007

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Là quốc gia láng giềng có lịch sử quan hệ lâu đời, Campuchia - Việt Nam có

chung đường biên giới trên đất liền, trên biển. Bắt nguồn từ quan hệ láng giềng

truyền thống nên hai dân tộc đã luôn kề vai sát cánh chiến đấu, đồng cam cộng khổ,

một lòng ủng hộ giúp đở lẫn nhau trong cuộc đấu tranh lâu dài gian khổ chống kẻ thù

chung xâm lược, xây đắp nên tình đoàn kết chiến đấu sắt son tôi luyện qua thử thách.

Tình đoàn kết đó đã là sức mạnh vô địch lần lượt đánh thắng mọi kẻ thù đế quốc,

bành trướng xâm lược hung hãn nguy hiểm nhất của thời đại. Sức mạnh của tình đoàn

kết đó đã đạp đỗ ách thống trị của bọn đế quốc và bành trướng, bá quyền đưa lại độc

lập tự do cho mỗi nước .

Quan hệ Campuchia - Việt Nam là quan hệ láng giềng có những đặc thù riêng

biệt, trải qua bao thăng trầm của nhiều biến cố lịch sử, không phải lúc nào cũng thuận

buồm xuôi gió. Hơn nữa các thế lực đế quốc và phản động quốc tế có lúc đã lợi dụng

tình trạng bất thường các quan hệ này để tập hợp lực lượng trong và ngoài khu vực

bao vây cô lập, hòng kiềm chế và làm suy yếu Việt Nam. Bằng quan hệ chính trị

ngoại giao, Campuchia - Việt Nam hai nước đã đấu tranh bề bỉ làm thất các âm mưu

và thủ đoạn đó .

Trong thời đại toàn cầu hoá nền kinh tế, liên kết khu vực và hội nhập quốc tế,

muốn duy trì và phát triển quan hệ láng giềng hữu nghị ổn định, thì cần phải đẩy

mạnh hợp tác nhiều mặt trên nguyên tắc bình đẳng đôi bên cùng có lợi để tạo nên sự

bền vững, gắn kết với nước láng giềng.

Hơn nữa, biên giới lãnh thổ là thiêng liêng đối với mỗi quốc gia, ổn định biên

giới góp phần ổn định đời sống chính trị của mỗi nước, đem lại láng giềng hữu nghị

tốt đẹp và hợp tác toàn diện để xây dựng phát triển kinh tế.

Xuất phát từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài quan hệ Campuchia - Việt

Nam từ năm 1985 đến năm 2006 làm đề tài luận văn.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Vấn đề quan hệ Campuchia - Việt Nam:

Từ xưa đến nay được nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu, nhưng do hạn chế về tư liệu nên còn

nhiều vấn đề còn đang thảo luận, ở trong nước còn quá ít tài liệu nói về mối quan hệ

Campuchia - Việt Nam, nhất là giai đoạn từ năm 1986 đến nay. Trong số những công

trình nghiên cứu đã được công bố tại Việt Nam, chúng tôi xin điểm qua một vài công

trình tiêu biểu:

Năm 1981, Nhà xuất bản Thông tin lý luận đã xuất bản công trình “Tam giác

Trung Quốc - Campuchia - Việt Nam” của Uyn - phrết Bớc - sét cung cấp rất nhiều

tư liệu, tác giả đã vẽ nên bức tranh khá đầy đủ về cuộc sống của nhân dân Campuchia

trong thời kỳ Pônpôt - Iêng Xary lãnh đạo đất nước. Đồng thời công trình làm sáng tỏ

được phần nào thái độ của Việt Nam đối lập hẳn với thái độ giới cầm quyền Bắc

Kinh đối với sự sống còn của nhân dân Campuchia.

Năm 1982, Nhà xuất bản Thanh niên đã xuất bản công trình “Xứ sở nụ cười”

của Tạ Văn Bảo, công trình này vạch trần tội ác của Pônpôt - Iêng Xary, đồng thời

lên án âm mưu của các nước Trung Quốc, Mỹ, Thái Lan nuôi dưỡng, cung cấp vũ

khí để đẩy trở về phá hoại đời sống của nhân dân Campuchia vừa được khôi phục, để

Khmer Đỏ tiếp tục diệt chủng theo sự chỉ đạo của Bắc Kinh. Đã một thời một số cơ

quan nhân đạo quốc tế cũng tiếp tế lương thực, thuốc men cho bọn tàn quân này.

Năm 1984, Nhà xuất bản Sự thật đã xuất bản công trình “Sự thật về quan hệ

Thái Lan - Campuchia, Thái Lan - Lào”, Công trình này bao gồm hai văn kiện quan

trọng của bộ ngoại giao nước cộng hòa nhân dân Campuchia công bố tháng 9 năm

1983 và của bộ ngoại giao nước cộng hòa dân chủ nhân dân Lào công bố tháng 9 năm

1984 nhằm vạch trần chính sách thù địch, xâm lược, bành trướng của Thái Lan đối

với Campuchia và Lào trong lịch sử và trong giai đoạn hiện tại. Trong công trình này

nói đến mối quan hệ Campuchia - Việt Nam cũng như mối quan hệ ba nước Đông

Dương luôn kề vai sát cánh chiến đấu, đồng cam cộng khổ, một lòng ủng hộ giúp đỡ

lẫn nhau trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù xâm lược.

Những học giả người úc cũng quan tâm nghiên cứu mối quan hệ giữa các nước

Đông Dương và được Nhà xuất bản Quân đội Nhân Dân đã xuất bản năm 1986. Với

nhan đề “Chân lý thuộc về ai” của tác giả Grantơ Ivanxơ - Kenvin Râulây. Công trình nghiên cứu về các cuộc xung đột ở khu vực bán đảo Đông Dương từ sau ngày

miền Nam được giải phóng. Dưới cách nhìn và nhận thức của các học giả phương

Tây, các tác giả chứng minh Việt Nam không phải là người gây ra cuộc khủng hoảng

ở Đông Dương; phê phán mạnh mẽ chính sách của Trung Quốc và Mỹ trong khu vực;

chứng minh mối quan hệ giữa ba nước Đông Dương là mối quan hệ bình đẳng, tin

cậy lẫn nhau, giúp đỡ và hợp tác với nhau.

Năm 1998, Nhà xuất bản Công An Nhân Dân đã xuất bản công trình “Năm

mươi năm ngoại giao Việt Nam” gồm 2 tập của tác giả Lưu Văn Lợi. Trong công

trình này, tác giả cũng đã nêu lên quan hệ Campuchia - Việt Nam, thông qua các cuộc

đàm phán, phân tích tiến trình đàm phán “vấn đề Campuchia” để tiến tới ký Hiệp

định Paris 1991.

Năm 2001, Nhà xuất bản Văn hóa dân tộc đã xuất bản công trình “Mấy vấn đề

lịch sử châu á và lịch sử Việt Nam một cách nhìn” trong đó tác giả Nguyễn Văn

Hồng với chủ đề “Campuchia con đường lịch sử lựa chọn và sự lựa chọn con đường

có tính chất lịch sử”. Nhân dân Campuchia đã tự lựa chọn con đường lịch sử, mong

muốn xây dựng một nước Campuchia độc lập phồn vinh, bảo đảm hạnh phúc ấm no

cho nhân dân. Trên con đường lịch sử đầy gian khổ thử thách nhưng vinh quang đó,

nhân dân Campuchia cũng như nhân dân Việt Nam nhận thức sâu sắc rằng: “Phát

triển và củng cố mối quan hệ giữa ba nước Đông Dương đoàn kết và tôn trọng độc

lập, chủ quyền mỗi nước. Hợp tác toàn diện, giúp đỡ lẫn nhau xây dựng và bảo vệ Tổ

quốc là qui luật sống còn và phát triển của cả ba dân tộc anh em” [18, tr.326].

Năm 2003, Nhà xuất bản Công An Nhân Dân đã xuất bản công trình “Từ cuộc

chiến chống CIA đến người tù của Khmer Đỏ” công trình được dựa theo Hồi ký của

Nôrôđôm Xihanuc, thuật lại những biến cố to lớn xảy ra trên đất Campuchia từ giai

đoạn 1970 đến 1979, mở đầu bằng cuộc đảo chính do cục tình báo trung ương Mỹ

chủ mưu và kết thúc bằng sự sụp đổ của Khmer Đỏ.

Năm 2005, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia đã xuất bản công trình “Ngoại

giao Việt Nam 1945-2000” của tác giả Nguyễn Đình Bin (Chủ biên). Trong công

trình này, đáng chú ý là tác giả đã dành 15 trang để tái hiện và phân tích tiến trình

đàm phán “vấn đề Campuchia” để tiến tới ký Hiệp định Paris 1991. Trong đó tác giả làm nổi bật lên vấn đề là Việt Nam luôn chủ động thúc đẩy tiến trình đàm phán để

nhanh chóng giải quyết “vấn đề Campuchia” không để các nước lớn lợi dụng “vấn đề

Campuchia” để chống phá Việt Nam.

Năm 2006, Nhà xuất bản Thế giới đã xuất bản công trình “Lược sử vùng đất

Nam Bộ” của Hội khoa học lịch sử Việt Nam do GS.TSKH Vũ Minh Giang làm chủ

biên. Nhóm tác giả biên soạn trên cơ sở tổng hợp các kết quả nghiên cứu của nhiều

ngành khoa học liên quan ở trong nước và ngoài nước. Công trình trình bày một cách

khách quan, có hệ thống , đơn giản và cô động những tư liệu chứng cứ cơ bản về lịch

sử phát triển của vùng đất Nam Bộ. Công trình còn phản ánh sự tranh chấp biên giới

vùng đất Nam Bộ giữa Campuchia - Việt Nam trong qua khứ. Hiện nay được hai

nước đàm phán bằng con đường hòa bình để phân định cắm mốc biên giới.

Những nghiên cứu riêng biệt nêu trên dẫu sao cũng không thể khái quát một

cách đầy đủ về quan hệ Campuchia - Việt Nam. Quan hệ Campuchia - Việt Nam là

vấn đề hết sức nhạy cảm, đặc biệt là trong những năm gần đây quan hệ hai nước có

nhiều diễn biến mới vẫn chưa được nghiên cứu đầy đủ. Mặt khác, từ lịch sử nghiên

cứu vấn đề cho thấy, việc nghiên cứu mối quan hệ Campuchia - Việt Nam từ năm

1986 đến 2006 như một chỉnh thể vận động là một hướng đi mới cần được tiếp tục

khai phá, bởi vì có những thông tin gần đây mới được công khai và phổ biến.

3. Mục đích nghiên cứu.

Tìm hiểu quan hệ Campuchia - Việt Nam trong giai đoạn 1985 - 2006.

- Làm rõ mối quan hệ chính trị, ngoại giao giải quyết các vấn đề tranh chấp

biên giới giữa hai nước, quá trình đàm phán để ký Hiệp ước biên giới năm 1985.

- ảnh hưởng của các nước lớn đến mối quan hệ Campuchia - Việt Nam trong

quá trình đàm phán để ký Hiệp định Paris về vấn đề Campuchia.

- Mối quan hệ hợp tác giữa hai nước tác động trên các lĩnh vực: An ninh, kinh

tế, du lịch và các vấn đề khác mà hai nước cùng quan tâm.

Từ những đặc điểm của mối quan hệ hai nước để rút ra những nhận xét đánh

giá nhằm thấy được những thời cơ và thách thức cũng như triển vọng quan hệ

Campuchia - Việt Nam trong tương lai.

4. Đối tượng nghiên cứu. Đối tượng nghiên cứu chính của đề tài là Campuchia quan hệ với Việt Nam.

Trong đó chủ thể của mối quan hệ này là Campuchia.

Những quan hệ chính trị thường gắn liền với những lợi ích về lãnh thổ, đất đai.

Hòa bình hay chiến tranh, xung đột hay khoan nhượng... Tất cả còn phụ thuộc vào

chính sách đối ngoại của mỗi nước cũng như những thay đổi của tình hình khu vực và

thế giới, chính vì vậy không thể không nghiên cứu mối quan hệ của các nước có ảnh

hưởng tới quan hệ Campuchia - Việt Nam đó là Trung quốc, Mỹ, Liên Xô, Thái Lan,

Lào...

5. Nhiệm vụ nghiên cứu.

Trên cơ sở kế thừa những thành tựu của các nhà nghiên cứu đi trước, trong đề

tài này chúng tôi cố gắng nghiên cứu tổng thể mối quan hệ Campuchia - Việt Nam

trong sự vận động nội tại của nó dưới sự tác động của tình hình thế giới và khu vực.

Nghiên cứu các vấn đề quan hệ chính trị - ngoại giao và giải quyết các vấn đề tranh

chấp, nghiên cứu sâu về Hiệp ước biên giới, quá trình đàm phán để tiến tới ký Hiệp

định Paris về vấn đề Campuchia, quan hệ hợp tác an ninh quốc phòng, thương mại,

du lịch, các vấn đề mà hai nước đều quan tâm.

6. Giới hạn đề tài.

Quan hệ Campuchia - Việt Nam được giới hạn trong thời gian từ năm 1985

đến năm 2006, đây không phải là những vấn đề hoàn toàn mới mà có cội nguồn và

tiền đề lịch sử tồn tại trong tiến trình lịch sử của quan hệ hai nước qua các giai đoạn.

Năm 1985 là cột mốc quan trọng, hai nước ký Hiệp ước hoạch định biên giới. Năm

2006 là thời điểm có hiệu lực Hiệp ước bổ sung hoạch định biên giới 1985. Vì vậy,

để đảm bảo tính hệ thống, tác giả dành một chương để tìm hiểu quan hệ Campuchia -

Việt Nam ở giai đoạn trước.

Không gian nghiên cứu của vấn đề chỉ dừng lại ở phạm vi quan hệ giữa hai

nhà nước Campuchia và Việt Nam.

7. Phương pháp nghiên cứu

Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, đồng thời trong quá

trình nghiên cứu, là một đề tài lịch sử, quan điểm khi nghiên cứu là tuân thủ phương pháp lịch sử. Ngoài việc phân tích, so sánh mối liên hệ giữa các sự kiện lịch sử, tác

giả cố gắng trình bày các luận điểm trên cơ sở bám sát các sự kiện lịch sử, chân thực

lịch sử, để tái hiện lại bức tranh sinh động của mối quan hệ Campuchia - Việt Nam

trong hơn 20 năm qua (1985 - 2006). Đồng thời với quá trình đó, tác giả kết hợp kết

hợp sử dụng phương pháp lôgic để lí giải một số vấn đề mang tính chất phức tạp

trong quan hệ giữa hai nước, phát hiện ra bản chất và những đặc điểm manh tính quy

luật đang ẩn mình vô vàn sự kiện phức tạp của quan hệ Campuchia - Việt Nam giai

đoạn này.

Ngoài ra, còn sử dụng phương pháp liên ngành: Phương pháp nghiên cứu quan

hệ quốc tế, quan hệ kinh tế, chính trị, thống kê để sử lí số liệu, phương pháp trao đổi,

thảo luận để tranh thủ ý kiến mang tính phản biện cho những nhận định, đánh giá...

của mình, nhằm làm giảm bớt chủ quan trong quá trình nghiên cứu.

8. Bố cục luận văn

Luận văn gồm có 178 trang. Phần nội dung chính là 153 trang, trong đó phần

mở đầu 07 trang, kết luận 11 trang, tài liệu tham khảo 09 trang. Luận văn sử dụng 92

tài liệu tham khảo, có 02 bảng và 1 biểu đồ.

Luận văn được chia làm 3 chương:

Chương 1: Khái quát quan hệ Campuchia - Việt Nam trong lịch sử.

Chương 2: Quá trình ký kết Hiệp định Paris và quan hệ Campuchia -Việt

Nam giai đoạn (1986-1991).

Chương 3: Quan hệ Campuchia - Việt Nam sang trang mới (1992-

2006)