MS: LVLS-LSVN018

SỐ TRANG: 116

TRƯỜNG: ĐHSP TPHCM

NGÀNH: LỊCH SỬ

CHUYÊN NGÀNH: LỊCH SỬ VIỆT NAM

NĂM: 2010

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Tại các nước đang phát triển, vốn đầu tư là yếu tố vô cùng quan trọng tác động đến tốc độ tăng

trưởng kinh tế. Vốn đầu tư được huy động từ hai nguồn chủ yếu là vốn trong nước và vốn nước ngoài.

Trong đó, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển

kinh tế.

Đầu tư trực tiếp nước ngoài là một loại hình hoạt động kinh tế quốc tế, ra đời và phát triển có tính

tất yếu, lâu dài cùng với xu thế toàn cầu hóa về kinh tế. FDI là nguồn vốn quan trọng cho đầu tư phát

triển, cho việc khai thác và nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực trong nước góp phần giải quyết công

ăn việc làm cho người lao động; đồng thời tạo nguồn thu cho ngân sách, góp phần cải thiện cán cân thanh

toán quốc tế. Bên cạnh đó, FDI còn có vai trò trong chuyển giao công nghệ. Các doanh nghiệp có vốn đầu tư

nước ngoài tạo sức ép buộc các doanh nghiệp trong nước phải tự đổi mới công nghệ, nâng cao hiệu quả sản

xuất. Các dự án FDI cũng có tác động tích cực tới việc nâng cao năng lực quản lý và trình độ của người lao

động. FDI đã và đang đóng vai trò quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế của các nước đang phát triển trên thế

giới.

Nhận thức rõ vai trò của FDI, cho nên trong quá trình hội nhập với nền kinh tế quốc tế, chính sách

thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài là một bộ phận quan trọng trong đường lối đổi mới của Đảng và

Nhà nước ta. Ở Việt Nam, trong gần hai thập kỷ qua, khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài đã góp phần

quan trọng vào quá trình tăng trưởng kinh tế với tốc độ cao của đất nước.

Là một đỉnh của tứ giác kinh tế động lực trong vùng phát triển kinh tế trọng điểm phía Nam (Thành

phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu), tỉnh Đồng Nai có nhiều tiềm năng, thế

mạnh để phát triển một nền công nghiệp theo hướng hiện đại. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên là một lợi

thế lớn của tỉnh Đồng Nai trong xây dựng, phát triển khu công nghiệp và thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước

ngoài. Thực hiện chính sách mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế của Đảng, Nhà nước; lại sớm đánh giá đúng

và phát huy thế mạnh của địa phương, Đồng Nai đã đạt được những thành tựu nổi bật về thu hút vốn đầu

tư trực tiếp nước ngoài trong những năm qua. Đồng Nai trở thành một trong những địa phương luôn dẫn

đầu cả nước về xây dựng phát triển các khu công nghiệp và thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Các

doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài với ưu thế về vốn, công nghệ, thị trường, kỹ năng quản lý…đã và

đang có vai trò ngày càng lớn trong việc phát triển kinh tế - xã hội tại Đồng Nai.

Do đó, việc nghiên cứu về quá trình thu hút vốn đầu tư nước ngoài trong 20 năm qua ở Đồng Nai

để trên cơ sở đó tìm ra phương hướng, giải pháp khắc phục những hạn chế và tiếp tục đẩy mạnh hoạt động

thu hút vốn đầu tư nước ngoài có hiệu quả trong thời gian tới là một vấn đề cấp bách, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn. Nhìn lại chặng đường 20 năm đã qua với những thành tựu đã đạt được cũng như những hạn

chế còn tồn tại trong việc thu hút đầu tư nước ngoài sẽ là căn cứ khoa học để các Sở, Ban, Ngành và lãnh

đạo tỉnh Đồng Nai có những điều chỉnh hợp lí hơn cho sự phát triển của Đồng Nai trong tương lai. Việc

hoàn thành đề tài cũng giúp tôi rèn luyện công tác nghiên cứu khoa học và vận dụng vào công tác giảng

dạy lịch sử của địa phương sau này. Vì vậy, tôi chọn đề tài “Quá trình thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào

các khu công nghiệp tại tỉnh Đồng Nai (1986 – 2005)” làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành Lịch sử Việt

Nam.

2. Lịch sử vấn đề:

Tỉnh Đồng Nai nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, có nhiều thuận lợi để phá t triển

công nghiệp, trong đó mô hình khu công nghiệp là mô hình phát triển kinh tế trọng điểm của địa phương

và là địa điểm quan trọng trong việc thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài. Thực tế đó đặt ra nhiều yêu

cầu cần giải quyết để hoàn thiện công tác xây dựng, quản lý, nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội của các

khu công nghiệp nhằm thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Bởi vậy, vấn đề thu hút nguồn vốn đầu tư nước

ngoài vào các khu công nghiệp đang được nhiều cơ quan, nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu.

Liên quan đến đề tài có nhiều công trình nghiên cứu đề cập dưới các dạng khác nhau, có thể chia

thành các nhóm sau:

Nhóm 1: Những công trình nghiên cứu của các cơ quan quản lý nhà nước, các nhà quản lý các cấp

* Cuốn Tiềm năng Việt Nam thế kỉ XXI của Phan Văn Khải, Vũ Khoan, Võ Hồng Phúc, Nhà xuất bản

thế giới ấn hành năm 2001. Các tác giả đã khái quát những tiềm năng phát triển công nghiệp, khu công nghiệp

của các địa phương, các vùng kinh tế trọng điểm của Việt Nam. Trên cơ sở đó, định hướng ưu tiên thu hút đầu

tư của mỗi vùng.

* Cuốn Tổng kết quá trình xây dựng, phát triển các khu công nghiệp và thu hút đầu tư trên địa bàn

tỉnh Đồng Nai (1991 – 2004) của Tỉnh ủy, Ủy ban Nhân dân tỉnh Đồng Nai, Nhà xuất bản Tổng hợp Đồng

Nai ấn hành năm 2005. Cuốn sách bao gồm báo cáo tổng kết quá trình xây dựng các khu công nghiệp, thu

hút đầu tư trên địa bàn tỉnh và báo cáo chuyên đề của các Sở, Ban, Ngành, Ủy ban Nhân dân các địa

phương trong tỉnh. Cuốn sách phác họa bức tranh tổng quát về các khu công nghiệp trong vùng phát triển

kinh tế trọng điểm phía Nam, khẳng định những kết quả đạt được, chỉ ra những vấn đề cần quan tâm trong

quá trình phát triển khu công nghiệp, đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả thu hút đầu tư nước

ngoài, xây dựng khu công nghiệp.

* Cuốn 10 năm hình thành và phát triển của Ban quản lý khu công nghiệp Đồng Nai (1995 –

2005). Tác phẩm khái quát những thành tựu nổi bật của Ban quản lý trong 10 năm xây dựng và phát triển;

đánh giá thành công của Ban quản lý trong thực hiện chức năng quản lý Nhà nước đối với các khu công nghiệp ở địa phương; chỉ rõ phương hướng, mục tiêu xây dựng ban quản lý vững mạnh, có khả năng quản

lý tốt nhất các khu công nghiệp trong tình hình mới.

* Cuốn Đồng Nai – 30 năm xây dựng và phát triển của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai, Nhà

xuất bản Đồng Nai ấn hành năm 2005. Tác phẩm đã thống kê, tổng hợp một cách khái quát chặng đường xây

dựng và phát triển trên tất cả các lĩnh vực của đời sống như: kinh tế - xã hội, an ninh – quốc phòng, giáo dục,

y tế… mà Đảng bộ và nhân dân tỉnh Đồng Nai đã tiến hành trong 30 năm từ năm 1975 đến năm 2005.

* Cuốn Địa lý kinh tế - xã hội Việt Nam của Nguyễn Văn Phú, Nguyễn Minh Tuệ, Nhà xuất bản

Giáo dục ấn hành năm 2001. Cuốn sách đã trình bày tổng quan về đặc điểm tổ chức lãnh thổ công nghiệp

của Việt Nam, các hình thức tổ chức kinh tế lãnh thổ của Việt Nam, khẳng định khu công nghiệp là hình

thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp đặc biệt cần được xây dựng, chỉ ra cơ sở khoa học của đổi mới tư duy

về cơ cấu kinh tế vùng miền của Đảng ta.

* Cuốn Những giải pháp chính trị kinh tế nhằm thu hút có hiệu quả đầu tư trực tiếp nước ngoài

vào Việt Nam của Nguyễn Khắc Thân, Chu Văn Cấp, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia ấn hành năm 1996.

* Cuốn Đầu tư nước ngoài vào Việt Nam – cơ sở pháp lý, hiện trạng, cơ hội, triển vọng của Nguyễn

Anh Tuấn, Phan Hữu Thắng, Nhà xuất bản Thế giới ấn hành năm 1994.

Nhóm 2: Các bài viết tiêu biểu về công tác xây dựng, quản lý các khu công nghiệp và hoạt động thu hút

đầu tư nước ngoài, gồm có:

* Võ Văn Một (2004), “Đồng Nai trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa”, Tạp chí Kinh tế

và Dự báo, Số tháng 5 – 2004, tr.18 – 21.

* Đặng Thị Kim Nguyên (2004), “Một số giải pháp phát triển khu công nghiệp tại Đồng Nai”, Tạp

chí Kinh tế và Dự báo, số tháng 5 – 2004, tr.23 – 26.

* Lê Hoàng Quân (2004), “Đồng Nai chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong quá trình phát triển kinh tế -

xã hội”, Tạp chí Cộng sản, số 16 (8 – 2004), tr.53 – 56.

* Trần Ngọc Hưng (2006), “Đổi mới và tăng cường công tác xúc tiến đầu tư vào các khu công

nghiệp”, Tạp chí Khu công nghiệp Việt Nam, Số 2 (2 – 2006), tr.25 – 27.

Các tác giả đã nêu thực trạng công tác xúc tiến, vận động đầu tư thời gian qua, đưa ra những giải pháp

nâng cao hiệu quả thu hút đầu tư vào khu công nghiệp trong năm 2006.

….

Nhóm 3: Các văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Đồng Nai lần thứ IV,V,VI,VII,VIII của Tỉnh ủy Đồng

Nai; các báo cáo thường niên về công tác xây dựng, phát triển khu công nghiệp và tình hình thu hút vốn

đầu tư nước ngoài của Ủy Ban Nhân dân tỉnh Đồng Nai, Ban quản lý khu công nghiệp và các Sở, Ban,

Ngành khác của tỉnh Đồng Nai từ năm 1986 đến năm 2005 như: Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài nguyên

và môi trường, Cục Thống kê Đồng Nai, Sở Khoa học và công nghệ, Sở Công thương Đồng Nai… Nhìn chung, những công trình khoa học của các tác giả nghiên cứu về vấn đề xây dựng phát triển

khu công nghiệp và thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài nói chung cũng như các báo cáo về vấn đề này

của các Sở, Ban, Ngành chức năng của tỉnh Đồng Nai nói riêng, ở nhiều góc độ khác nhau đã chỉ rõ thực

trạng và khẳng định yêu cầu khách quan, cấp thiết phải xây dựng quy hoạch các khu công nghiệp, đẩy

mạnh thu hút vốn đầu tư nước ngoài và đề xuất những giải pháp tăng cường thu hút đầu tư, nâng cao hiệu

quả xây dựng, phát triển khu công nghiệp trong thời gian tới. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có một

công trình nào nghiên cứu một cách đầy đủ và có hệ thống về quá trình thu hút vốn đầu tư nước ngoài ở

tỉnh Đồng Nai trong giai đoạn từ năm 1986 đến năm 2005.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài:

* Đối tượng nghiên cứu:

Đề tài tập trung nghiên cứu về quá trình thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp ở

tỉnh Đồng Nai trong thời kỳ đổi mới (giai đoạn 1986 – 2005).

* Phạm vi nghiên cứu:

Về không gian, đề tài nghiên cứu quá trình thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp

trên địa bàn tỉnh Đồng Nai.

Về thời gian, luận văn nghiên cứu quá trình thu hút vốn đầu tư nước ngoài tại tỉnh Đồng Nai trong

khoảng thời gian từ năm 1986 đến năm 2005. Luận văn lấy mốc thời gian năm 1986 vì đây là năm diễn ra

Đại hội Đảng lần thứ VI (12 – 1986) – Đại hội của đổi mới - sự kiện đánh dấu một bước ngoặt quan trọng

trong lịch sử phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Và năm 2005 là năm tổng kết những thành tựu, hạn

chế đã đạt được qua 20 năm tiến hành đổi mới ở địa phương.

Về nội dung, mặc dù hoạt động thu hút đầu tư nước ngoài ở tỉnh Đồng Nai được tiến hành trên các

lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ…nhưng luận văn chỉ tập trung nghiên cứu trong lĩnh vực

công nghiệp – lĩnh vực đầu tư quan trọng nhất - cụ thể là ở các khu công nghiệp trong toàn tỉnh.

4. Cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và nguồn tài liệu của đề tài

* Cơ sở lý luận:

Luận văn dựa trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của

Đảng về xây dựng, phát triển kinh tế, công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

* Phương pháp nghiên cứu:

Luận văn sử dụng phương pháp lịch sử, phương pháp lôgíc và kết hợp giữa phương pháp lôgíc với

lịch sử. Cụ thể, luận văn sử dụng các phương pháp chuyên ngành như: phân tích, tổng hợp, thống kê, so

sánh, phỏng vấn, điền dã…

* Nguồn tài liệu: Để hoàn thành đề tài, tôi sử dụng nguồn tài liệu thành văn và nguồn tài liệu trên các trang web điện

tử của các Sở, Ban, Ngành của địa phương.

- Nguồn tài liệu thành văn: Các Nghị quyết, Chỉ thị, tài liệu của Đảng, Nhà nước, Tỉnh ủy, Ủy ban

Nhân dân tỉnh Đồng Nai, các Sở, Ban, Ngành của tỉnh Đồng Nai; các công trình nghiên cứu của tập thể, cá

nhân đã công bố; các tư liệu trên báo chí, tạp chí...

- Nguồn tài liệu qua các trang web:

[url=http://www.dongnai.gov.vn.com]vn.com

www.dongnai-industry.gov.vn(Sở Công thương)

www.dpidongnai.gov.vn (Sở Kế hoạch và Đầu tư)

www.dost–dongnai.gov.vn (Sở Khoa học và công nghệ)

www.diza.vn (Ban quản lý các khu công nghiệp Đồng Nai)

[url=http://www.gdt.gov.vn]Website Nganh Thue (Cục thuế Đồng Nai)

[url=http://www.tnmtdongnai.gov.vn]Sở Tài nguyên và Môi trường Đồng Nai (Sở Tài nguyên và môi trường)

5. Mục đích nghiên cứu của đề tài

Làm rõ quá trình thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp ở Đồng Nai trong 20 năm

đầu đổi mới (1986 – 2005). Trên cơ sở đó, đánh giá những thành tựu đã đạt được cũng như những mặt còn

tồn tại để từ đó đề ra những định hướng và giải pháp nhằm đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả thu hút vốn

đầu tư nước ngoài tại địa phương.

6. Những đóng góp của đề tài

Trước hết, qua nghiên cứu, tìm hiểu về quá trình thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công

nghiệp ở tỉnh Đồng Nai giai đoạn 1986 – 2005 góp phần khẳng định chủ trương, sự lãnh đạo đúng đắn của

Đảng bộ chính quyền địa phương trong công cuộc đổi mới.

Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần tổng kết quá trình thu hút vốn đầu tư nước ngoài trên

địa bàn tỉnh Đồng Nai trong giai đoạn từ 1986 đến 2005.

Trên cơ sở đánh giá những thành tựu cũng như những mặt hạn chế của hoạt động thu hút vốn đầu

tư nước ngoài ở Đồng Nai, luận văn đề xuất một số ý kiến nhằm góp phần nâng cao hiệu quả thu hút vốn

đầu tư trong thời gian tới ở địa phương.

Quá trình thu hút vốn đầu tư nước ngoài trong giai đoạn này gắn liền với quá trình xây dựng, quy

hoạch và phát triển các khu công nghiệp ở Đồng Nai. Luận văn là nguồn tài liệu tham khảo thiết thực cho

việc nghiên cứu về lịch sử phát triển kinh tế - xã hội ở Đồng Nai trong thời kỳ đổi mới.

7. Cấu trúc của đề tài :

Luận văn gồm phần Mở đầu, phần Nội dung gồm 3 chương và phần Kết luận. Trong đó, phần Nội

dung được cấu trúc như sau:

Chương 1 – Những tiềm năng của tỉnh Đồng Nai trong thu hút vốn đầu tư nước ngoài.

Chương 2 – Quá trình thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp tỉnh Đồng Nai trong 10

năm đầu đổi mới (1986 – 1995)

Chương 3 – Quá trình thu hút vốn đầu tư nước ngoài vào các khu công nghiệp tỉnh Đồng Nai trong thời kỳ

đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước (1996 – 2005