SGTT - Say đắm, yêu thương, nghẹn thở, bùng vỡ… là tất cả những cảm xúc có thể đến với chúng ta khi xem bộ phim Home (tựa tiếng Việt là Trái đất— ngôi nhà chung) do đạo diễn người Pháp Yann Arthus-Bertrand thực hiện. Có một người Pháp khác, đó là Edgar Morin, một nhà tư tưởng, nhà nghiên cứu liên ngành lịch sử, xã hội học, nhân chủng học, đã từng viết một cuốn sách tuyệt hay, có tựa đề Quả đất — quê hương (*)
Thoạt đọc hai tựa đề Trái đất – ngôi nhà chung và Quả đất – quê hương, chúng ta đã thấy có một cái nhìn gặp gỡ. Câu chuyện về trái đất trong tác phẩm của Edgar Morin cũng là một câu chuyện đầy chất bi tráng tương tự như của đạo diễn Yann Arthus-Bertrand. Dường như cho đến tận bây giờ, những hiểu biết của chúng ta về trái đất vẫn còn ở mức độ sơ sài. “Chúng ta đang sống ở trung tâm vũ trụ, trên một miền đất rộng lớn, dưới một mặt trời bất diệt” — thực chất chỉ là bài ca thêu dệt của con người. Edgar Morin hài hước bảo: “Chúng ta ở đây trên quỹ đạo của một anh chàng “phó thường dân” trong một đế quốc “ngân hà”. Thì ra vậy, mặc dù đã ra đời cách đây bốn tỉ năm, nhưng so với các hành tinh khác, quả đất vẫn mang thân phận của anh “phó thường dân”, mà ở đó con người là những kẻ ngụ cư. Như vậy, con người đáng lẽ phải sống từng phút giây nâng niu, bảo vệ trái đất thì có xu hướng làm ngược lại: “nhân loại đang phá huỷ, từng cái một, những hệ thống phòng ngự của cơ thể trái đất” (Jean Marie Pelt). Suốt trong tác phẩm của mình, Edgar Morin cứ nhắc đi nhắc lại thuật ngữ con người tinh khôn — rồ dại (homo sapiens-demens). Trái đất ngày càng nhiều những “con người tinh khôn” mà thiếu vắng “con người mộc mạc”. Con người ngụ cư trái đất, đẹp nhất là phải xem như là anh em thì con người lại hành xử kiểu “ông chủ lớn”(!)
Yann Arthus-Bertrand đưa ra thông điệp hãy xem thế giới là ngôi nhà chung, còn Edgar Morin lại dịu dàng như một phúc âm, quả đất ấy chính là quê hương của mỗi người: “Đấy không phải là miền đất hứa, cũng không phải là thiên đường hạ giới. Đó là quê hương của chúng ta, mảnh đất của cái cộng đồng cùng vận mệnh sinh tử của con người địa cầu. Chúng ta phải vun xới khu vườn địa giới này…”
Mục lục:
Lời người dịch
Dẫn nhập
Chương 1: Thời đại toàn cầu
Chương 2: Tấm thẻ căn cước đại cầu
Chương 3: Sự hấp hối toàn cầu
Chương 4: Mục tiêu của người trái đất chúng ta
Chương 5: Chủ nghĩa hiện thực không thể có
Chương 6: Chính trị nhân loại
Chương 7: Cải tạo tư duy
Chương 8: Phúc âm của sự trầm luân
Kết luận: Quả đất quê hương.
