Giai đoạn văn học từ sau 1975 ghi nhận sự trở lại của tiếng cười với nhiều sắc thái khác nhau. Khi đất nước bước vào thời kì hòa bình, thống nhất, con người cá nhân và cá tính được tự do phát triển. Khuynh hướng nhận thức lại phổ biến trên văn đàn đặt con người trong sự hoài nghi những giá trị được coi là chân lí một thời. Từ đó, bằng tiếng cười với nhiều cung bậc, các nhà văn đương đại đã nhại lại những giá trị truyền thống từng được coi là khuôn mẫu, chuẩn mực trong cuộc sống và văn chương nhằm giải thiêng những giá trị đó. Bản chất của cảm hứng giễu nhại xuất phát từ sự chôn sâu cái cũ để gieo hạt mầm cho cái mới đâm chồi. Đó là khuynh hướng tất yếu của lịch sử và của văn học.

Trong rất nhiều gương mặt của thời kì này, chúng tôi chọn Nguyễn Bình Phương. Bởi lẽ, nhà văn là người có ý thức sâu sắc về sự đổi mới thể loại không chỉ ở nội dung mà tập trung hơn, sâu sắc hơn về mặt kĩ thuật tiểu thuyết. Một nhà văn dám chấp nhận mạo hiểm trong sáng tạo, hướng ngòi bút tới chân trời tự do, coi “cái điên” như một phẩm chất quan trọng của sáng tạo nghệ thuật chắc chắn không thể dừng lại ở những khuôn mẫu có sẵn. Đọc tiểu thuyết của Nguyễn Bình Phương, người đọc có thể bắt gặp cái gì đó vừa quen vừa lạ. Đó là một bầu không khí huyền ảo của những câu chuyện cổ tích, những truyền thuyết xa xưa hiện hữu ngay trong cuộc sống xô bồ, hỗn tạp của hôm nay với những cảnh giở khóc giở cười. Tiếng cười đó hiện lên trên trang văn của Nguyễn Bình Phương có khi hài hước, có khi thâm trầm mà người đọc phải ngụp sâu xuống mạch ngầm mới có thể cảm nhận được. Đó là lí do để chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài “Chất giễu nhại trong tiểu thuyết Nguyễn Bình Phương”.

Cấu trúc và đóng góp của đề tài

Chương 1: Chất giễu nhại và những tiền đề tạo nên chất giễu nhại trong tiểu thuyết Nguyễn Bình Phương

Chương 2: Giễu nhại trong tiểu thuyết Nguyễn Bình Phương nhìn từ nội dung

Chương 3: Giễu nhại trong tiểu thuyết Nguyễn Bình Phương nhìn từ nghệ thuật