Khoá luận tốt nghiệp                                                   Trần Thị Tuyết Mai

Phần mở đầu

I. Lí do chọn đề tài

              Tác giả Đỗ Hữu Châu trong giáo trình Tõ vùng - ngữ nghĩa tiếng Việt có viết: “khi nói không phải chỉ có một yêu cầu duy nhất là nói ra được đúng sự vật, hiện tượng… mà người nói có nhu cầu bộc lộ thái độ tình cảm, nhu cầu miêu tả, nhu cầu thẩm mỹ, nhu cầu bộc lộ tính cách của chính mình, quan hệ xã hội của mình, tính địa phương, tính dân tộc của mình… một cách có ý thức hay không có ý thức”[8;78]. Vì vậy, ngôn ngữ phải không ngừng được biến đổi, sáng tạo hàng ngày để đáp ứngsù phong phó, đa dạng của nhu cầu giao tiếp. Mét trong những con đường mở rộng giới hạn biểu đạt của từ và làm cho ngôn ngữ ngày càng phong phó, sinh động, gợi cảm… là quá trình sáng tạo nên các ngữ cố định.

              Ngữ cố định có hình thức cấu tạo của côm tõ nhưng lại mang chức năng ngữ nghĩa như từ. Với những đặc điểm nổi bật nh­: tính biểu trưng, tính dân tộc, tính hình tượng- cụ thể và tính biểu thái, ngữ cố định có ý nghĩa lớn trong việc góp phần đưa tiếng Việt ngày một giàu đẹp và tinh tế hơn.

              Nhiều tác giả thống nhất chia ngữ cố định trong tiếng Việt ra thành thành ngữ và quán ngữ. Trong đó quán ngữ chủ yếu đóng vai trò là phương tiện liên kết, còn thành ngữ mới thực sự là phương tiện ngôn ngữ tiêu biểu cho những đặc trưng của ngữ cố định. Tiếng Việt có mét số lượng thành ngữ khá phong phó và sinh động, nhưng bên cạnh những thành ngữ thực sự (được các tác giả nghiên cứu thống nhất xếp vào thành ngữ) thì còn có những tổ hợp từ mà việc xác định tư cách của nó còn chưa đi đến ý kiến thống nhất. Chẳng hạn, trong đời sống ta thường gặp những tổ hợp từ được sử dụng cố định, ví dụ: má bánh đúc, tóc rễ tre, lông mày lá liễu, mũi dọc dừa, ngay cán tàn, ngang cành bứa… Với những tổ hợp từ này, hầu nh­ mỗi tác giả trong quá trình nghiên cứu lại đưa ra những quan niệm khác nhau.

Lớp K54D - Khoa Ngữ văn                                         Trường ĐHSP Hà Nội