Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà được thành lập vào ngày 02/09/1945, tổ chức bộ máy được thành lập, trong đó có Bộ Thương mại và tiền thân của nó là bộ Kinh tế được thành lập vào 26/11/1946. Để phù hợp với hoàn cảnh đất nước những năm sau đó, ngày 14/05/1951 Chủ tịch Hồ Chí Minh đ• ký sắc lệnh số 21 đổi tên Bộ Kinh tế thành Bộ Công thương. Sau đó ngày 10/09/1955 Bộ Công thương đ• tách ra thành Bộ Công nghiệp và Bộ Thương nghiệp. Tiếp đó tại biên bản số 06 phiên họp ngày 29/04/1958 khoá họp thứ VIII quốc hội nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, Thủ tướng Chính phủ báo cáo đề án của hội đồng Chính phủ nhằm tăng cường thêm một bước Chính phủ và bộ máy nhà nước cấp trung ương đ• thống nhất chia Bộ Thương nghiệp thành hai bộ: Bộ Nội thương và Bộ Ngoại thương. Đến đây có hai mốc lịch sử cần lưu ý đó là việc thành lập Bộ Vật tư thay thế Tổng Cục vật tư vào ngày 01/08/1969 và thành lập Bộ Kinh tế đối ngoại trên cơ sở sát nhập Bộ Ngoại thương và Uỷ ban kinh tế đối ngoại vào 24/03/1988. Đến 31/03/1990 Bộ Thương nghiệp đ• được thành lập trên cơ sở Bộ Kinh tế đối ngoại, Bộ Nội thương và Bộ Vật tư để thống nhất quản lý Nhà nước các hoạt động thương nghiệp và dịch vụ. Sau nghị quyết của Quốc hội khoá VIII, kỳ họp thứ 9 ngày 12/08/1991 đ• được thông qua chuyển chức năng quản lý Nhà nước về du lịch sang Bộ Thương nghiệp và đổi tên Bộ Thương nghiệp thành Bộ Thương mại và Du lịch. Đến 17/10/1992 Bộ Thương mại và Du lịch đổi tên thành Bộ Thương mại (Tổng Cục Du lịch đ• được tách ra cho đến nay).