Trong sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội của các quốc gia trên thế giới

và ở Việt Nam, lạm phát nổi lên là một vấn đề đáng quan tâm về vai trò của

nó đối với sự nghiệp phát triển kinh tế. Nghiên cứu lạm phát, kiềm chế và

chống lạm phát được thực hiện ở nhiều các quốc gia trên thế giới. Càng ngày

cùng với sự phát triển đa dạng và phong phú của nền kinh tế, và nguyên nhân

của lạm phát cũng ngày càng phức tạp. Trong sự nghiệp phát triển kinh tế thị

trường ở nước ta theo định hướng xã hội chủ nghĩa có sự điều tiết của nhà

nước, việc nghiên cứu về lạm phát, tìm hiểu nguyên nhân và các biện pháp

chống lạm phát có vai trò to lớn góp phần vào sự nghiệp phát triển của đất

nước.

2

CHƯƠNG I

LẠM PHÁT VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG

I. CÁC LÝ THUYẾT VỀ LẠM PHÁT

Khi phân tích lưu thông tiền giấy theo chế độ bản vị vàng, Mác đã

khẳng định một qui luật:’’việc phát hành tiền giấy phải được giới hạn ở số

lượng vàng thực sự lưu thông nhờ các đại diện tiền giấy của mình’’, với qui

luật này, khi khối lượng tiền giấy do nhà nước phát hành và lưu thông vượt

quá mức giới hạn số lượng vàng hoặc bạc mà nó đại diện thì giá trị của tiền

giấy sẽ giảm xuống và tình trạng lạm phát xuất hiên. Có thể xem đây như là

một định nghĩa của Mác về lạm phát. Song có những vấn đề cần phân tích cụ

thể hơn. Tiền giấy ở nước ta cũng như ở tất cả các nước khác hịên đều không

theo chế độ bản vị vàng nữa, do vậy người ta có thể phát hành tiền theo nhu

cầu chi của nhà nước, chứ không theo khối lượng vàng mà đồng tiền đại

diện. Điều đó hoàn toàn khác với thời Mác.

Từ sau chiến tranh thế giới thứ hai đã xuất hiện nhiều lý thuyết khác

nhau vế lạm phát. Trong số các dó có các lý thuyết chủ yếu là:

Lý thuyết cầu do nhà kinh tế Anh nổi tiếng John Keynes đề xướng. Ông

đã qui nguyên nhân cơ bản của lạm phát về sự biến động cung cầu. Khi mức

cung đã đạt đến tột đỉnh vượt quá mức cầu, dẫn đến đình đốn sản suất, thì

nhà nước cần phải tung thêm tiền vào lưu thông, tăng các khoản chi nhà

nước, tăng tín dụng, nghĩa là tăng cầu để đạt tới mức cân bằng với cung và

vượt cung. Khi đó đã xuất hiên lạm phát, và lạm phát ở đây có tác dụng thúc

đẩy sản xuất phát triển. Vậy là trong điều kiện nền kinh tế phát triển có hiệu

quả, tiến bộ kỹ thuật được áp dụng tích cực, cơ cấu kinh tế được đổi mới

nhanh và đúng hướng thì lạm phát đã là một công cụ để tăng trưởng kinh tế,

chống suy thoái. Thực tế củat các nền kinh tế thị trường trong thời kỳ sau

3

chiền tranh thế giới thứ hai đã chứng tỏ điều đó. Nhưng khi nền kinh tế đã

rơi vào thời kỳ phát triển kém hiệu quả, tiến bộ kỹ thuật được áp dụng chậm

chạp, cơ cấu kinh tế được đổi mới theo các hướng không đúng hay trì trệ, thiết

bị kỹ thuật cũ tồn đọng đầy ứ. v. v . thì lạm phát theo lý thuyết cầu đã không

còn là công cụ tăng trưởng kinh tế nữa.

Lý thuyết chi phí cho rằng lạm phát nảy sinh do mức tăng các chi phí

sản xuất, kinh doanh đã nhanh hơn mức tăng năng suất lao động. Mức tăng

chi phì này chủ yếu là do tiền lương được tăng lên, giá các nguyên nhiên vật

liệu tăng, công nghệ cũ kỹ không được đổi mới, thể chế quản lý lạc hậu

không giảm được chi phí . Đặc biệt là trong những năm 70 do giá dầu mỏ

tăng cao, đã làm cho lạm phát gia tăng ở nhiều nước. Vậy là chi phí tăng đến

mức mà mức tăng năng suất lao động xã hội đã không bù đắp được mức tăng

chi phí khiến cho giá cả tăng cao lạm phát xuất hiện. ở đây suy thoái kinh tế

đã đi liền với lạm phát. Do đo, các giải pháp chống lạm phát không thể

không gắn liền với các giải pháp chống suy thoái. Kể từ cuối những năm 60

nền kinh tế thế giới đã rơi vào thời kỳ suy thoái với nghĩa là tốc độ tăng

trưởng bị chậm lại, kể từ đó vai trò là công cụ tăng trưởng của lạm phát đã

không còn nữa